του Άκη Φωτόπουλου

Λεξιλόγιο σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν

Όταν οι ειδήσεις δεν ενημερώνουν αλλά ψυχαγωγούν

1. α) ξεκαρδίζομαι στα γέλια, μειδιώ, γελώ: να τα κατατάξετε από τα ασθενέστερα στα ισχυρότερα, β) Να βρείτε συνώνυμα της ρηματικής έκφρασης "ξεκαρδίζομαι στα γέλια".

Γιατί η είδηση έχασε τον ουσιαστικό στόχο της που είναι η ενημέρωση και κατέληξε να ψυχαγωγεί τους θεατές; 2. Να σχηματίσετε σύνθετα ρήματα με β' συνθετικό το ρ. γελώ. Την απάντηση μπορεί να την αναζητήσει κάποιος μελετώντας την τηλεόραση ως μέσο.

3. Με το ουσιαστικό γέλιο και τα κατάλληλα επίθετα σχηματίστε ονοματικά σύνολα και χρησιμοποιήστε κάποιο από αυτά, για να περιγράψετε με λίγες φράσεις το χαρακτήρα ενός ατόμου, π.χ. Είναι ένας άνθρωπος ανοιχτόκαρδος που αγαπάει τη ζωή και ξέρει να τη χαίρεται. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ψυχαγωγία αποτελεί το ιδεολογικό πρότυπο του τηλεοπτικού λόγου, γι΄ αυτό ότι αποφασίζεται να προβληθεί πρέπει να μας ευχαριστήσει. Κάθε φορά που μας έρχεται, το τρανταχτό του γέλιο γεμίζει το σπίτι μας. Αν προσθέσει κάποιος τον έντονο ανταγωνισμό που έχει επικρατήσει μεταξύ των καναλιών, τότε αντιλαμβάνεται γιατί τα δελτία ειδήσεων, ως εμπορικά προϊόντα αναγκάστηκαν να υποταχθούν στην ίδια λογική.

4. Να συγκεντρώσετε τα συνώνυμα του ρ. κοροϊδεύω και να τα κατατάξετε από τα ασθενέστερα στα ισχυρότερα, π.χ. σκώπτω, εμπαίζω, μυκτηρίζω. Στην Ελλάδα γίνεται πλέον λόγος για το φαινόμενο της "ειδησεομανίας" των πολιτών της, πράγμα που έρχεται σε αντίφαση με τα αποτελέσματα ερευνών που βλέπουν κάθε τόσο το φως της δημοσιότητας, τα οποία δείχνουν ότι η κοινή γνώμη αμφισβητεί την αξιοπιστία της τηλεοπτικής ενημέρωσης.

5. Να σχηματίσετε φράσεις με τα ρήματα διακωμωδώ και παρωδώ ή με τα αντίστοιχα ουσιαστικά (διακωμώδηση, παρωδία), ώστε να δηλωθεί με σαφήνεια η σημασία των λέξεων αυτών.

Μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων τονίζει ότι τα ΜΜΕ δεν σέβονται τη νοημοσύνη των πολιτών, έχουν διαβρωθεί από οικονομικά συμφέροντα, εκμεταλλεύονται την οδύνη του κόσμου, παραπλανούν την κοινή γνώμη, δεν λένε την αλήθεια και δεν σέβονται την ελληνική γλώσσα.

6. Να συμπληρώσετε τη στήλη Β με εκφράσεις που χρησιμοποιούνται σε ένα κείμενο με επίσημο ύφος.

Πάρα την γκρίνια, όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού τηλεοπτικού κοινού στήνεται μπροστά στην τηλεόραση και παρακολουθεί ανελλιπώς κάθε βράδυ το δελτίο ειδήσεων.

Α.

Πώς εξηγείται;

Β.

Σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, τα βραδινά δελτία ειδήσεων προβάλλονται στη ζώνη προγράμματος με την υψηλότερη θεαματικότητα.

α) τον πήραν στο μεζέ, - ψιλό α) έγινε στόχος σκωμμάτων, τον δούλεψαν β) τον γιουχάισαν β) γ) έγινε ρεζίλι, - θέατρο γ)

Οι περισσότεροι τηλεθεατές εκείνη την ώρα έχουν ανοιχτούς τους δέκτες τους κι από την άλλη είναι πολύ δύσκολο κάποιος τηλεθεατής να μην ενημερωθεί.

7. Προσπαθήστε να αποδώσετε το νόημα των παρακάτω φράσεων χρησιμοποιώντας άλλες ισοδύναμες.

Είτε θα τον πιάσουν με το μεσημεριανό, απογευματινό ή νυχτερινό δελτίο είτε με κάποιο από τα έκτακτα.

-Είναι μεγάλος χωρατατζής.

Εμείς θα τολμήσουμε να κάνουμε μια πιο πονηρή σκέψη.

-Προκαλεί τη θυμηδία.

Με τα περισσότερα αμιγώς ψυχαγωγικά προγράμματα (σίριαλ, φιλμ κτλ.) το κοινό έχει επίγνωση ότι αυτό που βλέπει ανήκει στο χώρο της μυθοπλασίας.

8. Να βρείτε τα ουσιαστικά με τα οποία δηλώνουμε τον αστεϊσμό σε βάρος κάποιου σε επίσημο και ανεπίσημο ύφος.

Αν, λοιπόν, έχει κατανοήσει ότι τα δελτία επιδιώκουν να του τραβήξουν την προσοχή με εντυπωσιακές ειδήσεις, παρουσιασμένες με δραματουργικό τρόπο, γιατί να μη χαλαρώσει και να απολαύσει το θέαμα, αδιαφορώντας για το αν ενημερώνεται με τον πιο σωστό τρόπο;

9. Με το ουσιαστικό αστείο και τα κατάλληλα επίθετα σχημάτισε ονοματικά σύνολα και χρησιμοποίησέ τα, για να περιγράψεις/χαρακτηρίσεις ένα άτομο ως προς την ποιότητα των αστεϊσμών του, π.χ. Είναι άξεστος και αγροίκος.

Γεγονός είναι, πάντως, ότι η τηλεοπτική πραγματικότητα τείνει να γίνει στο μυαλό των Ελλήνων πραγματικότητα, πράγμα επικίνδυνο, διότι η κοινωνία μας δεν είναι τόσο βίαιη όσο παρουσιάζεται από τα δελτία ειδήσεων.

Σε προσβάλλει συνέχεια με τη συμπεριφορά του.

Αυτό -σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς- μπορεί να δημιουργήσει στο μέλλον ανασφαλείς πολίτες, οι οποίοι θα δυσκολεύονται να λειτουργήσουν στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού πολιτεύματος.

Ακόμη και τα αστεία του είναι χοντροκομμένα.

10. Να αντιστοιχίσετε τις δύο στήλες.

Α. διασυρμός λογοπαίγνιο χαριεντισμός δηκτικότητα σκώμμα καγχασμός εμπαιγμός Β. πικρή ειρωνεία επιδεικτικό, σαρκαστικό γέλιο δημόσιος εμπαιγμός, δυσφήμιση χαριτωμένο πείραγμα, αστεϊσμός, ευφυολογία, ευφυολόγημα απάτη, περιγέλασμα, χλεύη δηκτικό πείραγμα, κοροϊδία παιχνίδι με λέξεις, που στηρίζεται στην πολλαπλή σημασία της ίδιας λέξης ή παιχνίδι με ομόηχες λέξεις που έχουν διαφορετική σημασία, κοινώς καλαμπούρι.

11. ευτράπελη διήγηση, σκωπτική διάθεση, κακεντρεχή σχόλια, δηκτικός υπαινιγμός, χαιρέκακο γέλιο: Να εντάξετε τα ονοματικά αυτά σύνολα στο κατάλληλο γλωσσικό πλαίσιο.