Ο ληστής του γέλιου του Δ. Μπασλάμ

Διαλύματα ασθενών οξέων - ασθενών βάσεων

"Αφού το γέλιο πάρουμε/ το κάνουμε δυο σβούρες./ Έτσι θα φύγουν μακριά/ για πάντα οι σκοτούρες./ Έπειτα σε ένα δοχείο βαθύ/ ρίχνουμε κι ανακατεύουμε μαζί/ αγάπη, παιχνίδια, δώρα/ παρέα και περίσσια ώρα./ Αφού τα κλείσουμε καλά/ τα βράζουμε μια ώρα".

Στα ασθενή οξέα ένα μικρό μόνο ποσοστό των οξέων ιοντίζεται, όπως φαίνεται στο σχήμα.

Το παραπάνω έμμετρο αποτελεί ίσως την κατάλληλη συνταγή, για να απαλλαγούν τα σημερινά παιδιά από το άγχος της καθημερινότητας, που είναι φορτωμένη με πολλά πράγματα, τα οποία τους στερούν την ξεγνοιασιά και τον ελεύθερο χρόνο.

Η σταθερά ιοντισμού οξέος συμβολίζεται Κa από το αρχικό της αγγλικής λέξης acid που σημαίνει οξύ.

"Φαρμακοποιός" και "γιατρός" ο γνωστός μουσικός Δημήτρης Μπασλάμ και το παραμύθι του "ο γαργαληστής", το οποίο αποτελείται από πολλά τετράστιχα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Επόμενος Σταθμός".

Στις ασθενείς βάσεις ένα μικρό ποσοστών των μορίων τους δέχονται Η+ από τα μόρια νερού.

Ήρωάς του είναι ένας παράξενος ληστής, που "δεν ήταν καθόλου εγωιστής, ούτε κι εφοπλιστής, παλαιστής, τραγουδιστής, αλλά μέγας ταξιδευτής.

Η σταθερά ιοντισμού βάσης συμβολίζεται Kb από το αρχικό της αγγλικής λέξης base που σημαίνει βάση.

Θεωρούσε ένα από τα σπουδαιότερα πράγματα στον κόσμο το παιδικό γέλιο, γι' αυτό… και το 'κλεβε!", όπως γράφει.

Τα οξέα ως γνωστό διαφέρουν ως προς την ικανότητα τους να προσφέρουν πρωτόνια.

Πριν ο χαρακτήρας της ιστορίας τρυπώσει στις σελίδες που εικονογράφησε με μαεστρία ο Βίκτωρ Μοσχόπουλος, "έκανε βόλτες" στο κρεβάτι της κόρης του συγγραφέα Βερενίκης.

Τα ισχυρά οξέα αντιδρούν σχεδόν ποσοτικά με το νερό, ενώ τα ασθενή αντιδρούν πολύ λιγότερο.

Έτσι ξεκίνησε να γράφεται το κείμενο.

Η ισχύς ενός οξέος σε υδατικό διάλυμα περιγράφεται από τη σταθερά ισορροπίας ιοντισμού του οξέος.

"Κάθε βράδυ πριν κοιμηθεί αυτό ήταν το παιχνίδι μας.

Σε ένα αραιό υδατικό διάλυμα ασθενούς μονοπρωτικού οξέος ΗΑ, έχουμε την ισορροπία:

Της έλεγα ότι έρχεται ο γαργαληστής, την πείραζα και τη γαργαλούσα…

HA + H2O [pic] H3O+ + A-

Αποφάσισα να της γράψω ένα τραγουδάκι γι' αυτό, το οποίο τελικά σιγά-σιγά εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο έμμετρο κείμενο.

Ονομάζουμε σταθερά ιοντισμού ασθενούς οξέος ΗΑ την τιμή του κλάσματος στην ισορροπία:

Δούλεψα περίπου δύο χρόνια.

[pic]

Τελικά διαπίστωσα ότι ο ποιητικός λόγος μου αρέσει πιο πολύ, γιατί θεωρώ ότι δημιουργεί διαφορετικές κι ενδιαφέρουσες εικόνες", λέει ο ίδιος.

Στην παραπάνω σχέση δεν αναγράφεται η συγκέντρωση του Η2Ο, καθώς όπως συμβαίνει σ’ όλα τα αραιά υδατικά διαλύματα, η συγκέντρωση του νερού θεωρείται σταθερή και ίση με 55,5 Μ.

Και σε cd

Η σταθερά ιοντισμού ενός οξέος (Ka) στην περίπτωση αραιών υδατικών διαλυμάτων, εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία.

Αργότερα η Δήμητρα Γαλάνη τον προέτρεψε να εκδώσει το παραμύθι σε cd με αφήγηση και τραγούδια.

Επειδή μάλιστα η αντίδραση του ιοντισμού είναι ενδόθερμη, η τιμή της Ka αυξάνει με την αύξηση της θερμοκρασίας.

Ο Αντώνης Καφετζόπουλος δέχτηκε "με μεγάλη χαρά" να το ενδύσει με τη φωνή του, ενώ την ίδια αποδοχή συνάντησε η πρότασή του δημιουργού και προς τους Γιάννη Αγγελάκα, Σωκράτη Μάλαμα, Θανάση Παπακωνσταντίνου, Φώτη Σιώτα, Μάρθα Φριτζήλα και Γιάννη Χαρούλη, που ερμήνευσαν τα κομμάτια του δίσκου.

- Η τιμή της Ka είναι ένα μέτρο της ισχύος του οξέος, για μια ορισμένη θερμοκρασία, δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή της σταθεράς ιοντισμού του οξέος τόσο ισχυρότερο είναι το οξύ.

Το αποτέλεσμα;

Με την ίδια λογική σε αραιό υδατικό διάλυμα ασθενούς βάσης Β, έχουμε:

Ένας ληστής που επιμένει: "Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω/ στο ίσιο μέρος δεν θα μείνω/ δρόμο θα πάρω, δρόμο θ' αφήσω/ παιδιά θα βρω να γαργαλήσω".

B + H2O [pic] HB+ + OH-

Όπως ακριβώς και ο δημιουργός του, που έχει ήδη στα σκαριά άλλες δύο ιστορίες με σκοπό να προκαλέσει για ακόμη μια φορά το γέλιο των παιδιών.

Ονομάζουμε σταθερά ιοντισμού της ασθενούς βάσης Β την τιμή του κλάσματος στην ισορροπία:

Του ευχόμαστε καλή περιπλάνηση στις λέξεις!

[pic]

[ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΥΝΤΑΚΤΗ]

- Η τιμή της Kb αποτελεί το μέτρο ισχύος μιας βάσης για μια ορισμένη θερμοκρασία.

Κυριακή Τσολάκη

Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή της Kb τόσο ισχυρότερη είναι η βάση.

Συνοψίζοντας, στα ισχυρά οξέα και τις ισχυρές βάσεις οι ισορροπίες ιοντισμού είναι μετατοπισμένες προς τα δεξιά και οι σταθερές ιοντισμού έχουν υψηλές τιμές (π.χ. 102-109). Αντίθετα, στα ασθενή οξέα και βάσεις οι ισορροπίες ιοντισμού είναι μετατοπισμένες προς τα αριστερά και οι σταθερές ιοντισμού έχουν χαμηλές τιμές (π.χ. 10-4-10-15). Πίνακας με τις τιμές των Ka διαφόρων χαρακτηριστικών οξέων στους 25 oC και των Kb των συζυγών τους βάσεων δίνεται μετά τα παραδείγματα

Οι Ka και Kb έχουν μονάδες (mol/L), οι οποίες συνήθως παραλείπονται χάριν ευκολίας. Όμως, σε κάθε περίπτωση οι συγκεντρώσεις των αντιδρώντων και προϊόντων θα πρέπει να εκφράζονται σε mol/L