Η Margot Sallows, project manager της Green Globe.

Αν ένας επέθαινε από αηδία

Διαβάζω και γράφω

GREEN GLOBE-PHILOXENIA

Ύστερα από είκοσι χρόνια ξαναπαίζεται ένα από τα μεταπολεμικά μας θεατρικά αριστουργήματα - η "Κασέτα" της Λούλας Αναγνωστάκη - στο νέο, θαυμάσιο και ανακαινισμένο "Νεοελληνικό Θέατρο" του Γιώργου Αρμένη

1. Δείτε προσεκτικά τα κείμενα 4, 5 και 6 που σας δίνονται παραπάνω και απαντήστε στα ερωτήματα:

"Πράσινο" management στον τουρισμό

ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

α. Πού αλλού μπορούμε να βρούμε περιγραφικά κείμενα;

Αναγκαίος είναι πλέον ο "εναγκαλισμός" της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας με το περιβάλλον

Πρόκειται για μια παράσταση εξίσου συνταρακτική με την παλιά, του 1982 του Κουν, αλλά νομίζω τώρα περισσότερο τραυματική, περισσότερο εγκαυστική, που καθιστά το έργο αυτό σχεδόν προφητικό και ιστορικά δικαιωμένο.

- Σε τι είδους βιβλία;

Βασική έννοια του τουριστικού μάνατζμεντ πρέπει να γίνουν οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, για να μη "μαραζώσει" μελλοντικά ο τουρισμός.

Ο Γιώργος Αρμένης, ακολουθώντας και την αισθητική αλλά και την ηθική της τέχνης του Δασκάλου του, σκάβει βαθιά το ίδιο πηγάδι και συνεχίζει να αντλεί αρτεσιανά ύδατα από τα μυστικά υδροφόρα στρώματα του συλλογικού μας ασυνειδήτου.

β. Και επιπλέον: μόνο τοπία περιγράφονται;

Τη ανάγκη αυτή υπογράμμισε σε ημερίδα της Green Globe, στο πλαίσιο της Philoxenia, η projects manager της οργάνωσης, Margot Sallows.

"Η κασέτα" είναι ένα απόλυτα ανατρεπτικό και αναρχικό κείμενο.

- Μήπως, εκτός από την περιγραφή τοπίου, υπάρχουν κι άλλα είδη περιγραφής;

"Ο τουρισμός, η μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο, θα βασιστεί -μακροπρόθεσμα- ολοκληρωτικά στην ποιότητα του περιβάλλοντος, διαφορετικά θα αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα" σημείωσε χαρακτηριστικά η κ. Sallows.

Ένας αξεδίψαστος, ανικανοποίητος, μοναχικός νέος ρημάζει μέσα στη μικροαστική σαλαμούρα και στις καταπιεστικές, εξουσιαστικές, καταδαμάζουσες δομές της κοινωνίας μας, μιας κοινωνίας που δεν φαίνεται να άλλαξε και πολύ στις βαθιές δομές της από την προδομένη επανάσταση του '21 και τη συμβιβασμένη, μετέωρη, ανεπίδοτη επανάσταση του 1909 έως τη χαμένη εξέγερση του μετακατοχικού μας συνδρόμου.

- Τι άλλο μπορεί να περιγράφεται;

Η Green Globe αριθμεί αυτή τη στιγμή 500 μέλη-επιχειρήσεις από 107 χώρες σε όλον τον κόσμο και προσπαθεί να πληροφορήσει, αλλά και να τα βοηθήσει στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την περιβαλλοντική τους συμπεριφορά.

Μέσα σ' ένα Τσεχωφικό οικογενειακό τοπίο, όπου όμως κυριαρχεί μια σατιρική ατμόσφαιρα, κάτι σαν το μετατραγικό ρίγος, όπου οι άνθρωποι καταναλώνουν και καταναλώνονται, βουλιάζουν στη μιζέρια, φθείρονται ως πρόσωπα και ταλαιπωρούνται ως κοινωνικές μονάδες, όπου κυριαρχεί το απελπισμένο σεξ, οι μικροαστικές στρατηγικές τής θεωρίας "πιάνω την καλή", όπου η συμβίωση των φύλων - και κυρίως ο γάμος - είναι μια καλά στημένη μηχανή επιβίωσης και ανταγωνιστικής επικυριαρχίας, όπου η νεολαία εκτονώνεται στον φανατισμό των μαζικών παιγνίων και η γερουσία στον τζόγο, ο νεαρός αντι-ήρωας της Αναγνωστάκη, πιασμένος στο δόκανο της αυθορμησίας του, στην παγίδα της στημένης εγκυμοσύνης, στη φάκα του συμβατικού γάμου, μετέωρος, άνεργος, ανικανοποίητος από μια τελματωμένη παιδεία και μια νοθευμένη παράδοση, γοητεύεται από την τρομοκρατική, απονενοημένη, απελπισμένη άρνηση του κόσμου, άρνηση των μεγάλων συμβόλων του δυτικού πολιτισμού, από τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Πάπα.

γ. Συμπληρώστε τον πίνακα που ακολουθεί:

Η σωστή διαχείριση της ενέργειας, η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων κάθε μορφής, όπως επίσης και η πρόληψη παραγόντων καταστροφικών για το περιβάλλον ανήκουν στη σφαίρα δράσης της εν λόγω οργάνωσης.

Προσπαθεί να κατανοήσει και να συνειδητοποιήσει αυτό το διάβημα.

ΚΕΙΜΕΝΟ - Σε τι είδους βιβλίο βρίσκεται; - Τι περιγράφει; 4. 5. 6.

Στην παρούσα φάση μία στις εννέα δουλειές, σε παγκόσμιο επίπεδο, σχετίζεται με τον τουρισμό, που αντιπροσώπευε πέρυσι το 10,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Προσπαθεί να εισχωρήσει στον βυθό των κινήτρων του υποψήφιου δολοφόνου.

Στο πλαίσιο αυτό οι τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά και οι κατά τόπους τουριστικές αρχές αναζητούν, σύμφωνα με την κ. Sallows, τρόπους να ενισχύσουν την παρουσία τους και να βελτιώσουν την απόδοσή τους.

Σ' ένα μαγνητόφωνο γράφει και ξαναγράφει το γεγονός, τη στιγμή της απόπειρας, την κίνηση, τη χειρονομία που ανατρέπει την τάξη, που ταράζει την ισορροπία των κατεστημένων θεσμών, την αυθεντία των δογμάτων, την αλαζονεία της εξουσίας και την τυραννία των συμβόλων.

Ένας από τους επιπλέον ρόλους της Green Globe είναι να εντοπίζει τουριστικές περιοχές όπου υπάρχει συντονισμένη προσπάθεια των φορέων για βελτίωση του περιβάλλοντος και να προσφέρει τα "φώτα" της, για να τους διευκολύνει.

Έτσι, χωρίς να το καταλάβει, παγιδεύεται στην αυθεντία της γραφής, βουλιάζει στη νέκρα, στη νεκροφάνεια της ζωής, αφού η γραφή, η εγγραφή - και μάλιστα σε μια μαγνητοταινία, όπου μπορείς να σβήσεις ό,τι έγραψες γράφοντας πάνω στην παλιά γραφή - είναι η ζωή παγωμένη.

Μία τέτοια δράση θα αναλάβει και στη Μύκονο, ένας από τους τόπους προορισμού της κ. Sallows στο ταξίδι της στην Ελλάδα.

Ο νέος αυτός αντιλαμβάνεται πως είναι θύμα ενός φαύλου κύκλου, πως η γραφή, το σχόλιο, η κριτική, η ιστορία εντέλει, δεν είναι τίποτε άλλο από απεικόνιση, συχνά ισχνή, χλωμή, συχνότερα απονευρωμένη και όχι σπάνια διαστρεβλωμένη, της πραγματικότητας, της πράξης.

Η τόλμη, η εξέγερση, η πράξη του υποψήφιου δολοφόνου του Πάπα, που είναι ένα από τα σύμβολα της εξουσιαστικής Αυθεντίας, δεν γράφεται, δεν λέγεται, δεν περιγράφεται, δεν αναλύεται και, εντέλει, δεν κατανοείται λογικά. Η πράξη πράττεται. Κάπως έτσι στην "Κασέτα" απηχείται η διόρθωση που κάνει στον Ευαγγελιστή Ιωάννη (εν αρχή ην ο Λόγος) ο Γκαίτε στον "Φάουστ" (εν αρχή ην η πράξη).

Στο θεμελιώδες φιλοσοφικό περί υπάρξεως ερώτημα του Άμλετ (το μοναδικό ουσιώδες φιλοσοφικό ερώτημα, όπως έγραψε ο Καμί στον "Μύθο του Σισύφου") "Να ζει κανείς (να υπάρχει) ή να μη ζει (να μην υπάρχει)", ο νεαρός αντι-ήρωας της Αναγνωστάκη απαντά με την πράξη του Δημητρίου Παπαρρηγόπουλου, του Περικλή Γιαννόπουλου, του Κώστα Καρυωτάκη και του Νίκου Πουλαντζά. Κάθε τέταρτο αιώνος μια άρνηση του βίου, μια οριστική απελπιστική και απελπισμένη αυτοχειρία. Μια διαμαρτυρία για τον τρόπο με τον οποίο η συνήθεια, η ανοχή, η αδιαφορία, η σκληρότητα, η κοινωνική αδικία, η περιφρόνηση στα τιμαλφή του βίου οργάνωσαν ό,τι ο νεαρός κολυμβητής του σολωμικού "Πόρφυρα" υμνούσε, αφηνόμενος στη γοητεία της φύσης: "Δεν τό 'λπιζα νά 'ναι η ζωή μέγα καλό και πρώτο".

Ποιος πρόδωσε, ποιος νόθευσε, ποιος ναρκοθέτησε, ποιος υπονόμευσε τας "αστυνόμους οργάς", κατά τον έξοχο χαρακτηρισμό του Σοφοκλή, την όρεξη δηλαδή, την έμφυτη ροπή του ανθρώπου προς κοινωνική οργάνωση, προς συγκρότηση πολιτείας. Ποιος έκανε τον Υψίπολιν άνθρωπο Άπολιν; Ποιος μεταποίησε, μετάλλαξε τον κοινωνικό, κοινοτικό, παντοπόρο άνθρωπο σε άπορο, αδιέξοδο, ακοινώνητο, εξόριστο μέσα στη φύση και στην οικία του. Ποιος ξαναγυρίζει τον άνθρωπο στον εμπεδόκλειο ασυνήθεα χώρον, στην ανοικειότητα, στην παγωνιά του χάους; Μπροστά σ' αυτήν τη χαίνουσα οπή, ο εξόριστος μέσα στο δωμάτιό του νέος της Αναγνωστάκη πηδάει στο κενό, ο φύσει εραστής του κόσμου, της αρμονίας, απορροφάται από την άβυσσο, γοητεύεται από το μηδέν. Το γνωρίζω, είναι ηρωισμός, μεγάλο κουράγιο, όπως ο Άμλετ, να απαντάς Ναι στη ζωή, αρνούμενος την άρνηση. Εξάλλου, διαλεκτικά η άρνηση της άρνησης είναι θέση και το να ζει κανείς σημαίνει αναλαμβάνει την τραγικότητα του θνητού φορτίου του. Αρνούμενος το μηδέν, διαλέγεις (είσαι καταδικασμένος να διαλέγεις, κι αυτό είναι σε τελευταία ανάλυση η ελευθερία) τη ζωή που βεβαίως και εν γνώσει σου είναι ματαιώσεις, αποτυχίες, ανταγωνισμοί και άμιλλες, προδοσίες, απάτες και πισώπλατα μαχαιρώματα, ελπίδες και όλεθροι. Και με τα χίλια βάσανα, όπως γράφει ο Παπαδιαμάντης, πάλι η ζωή γλυκιά 'ναι.

Η Λούλα Αναγνωστάκη δεν προτείνει τον αντι-ήρωά της ως πρότυπο βίου, δεν γράφει ένα μηδενιστικό έργο, δεν την γοητεύει το χάος. Πετάει το αυτοχειριασμένο κορμάκι του ασυμβίβαστου άπορου, αδιέξοδου, απόλιδος νέου στα μούτρα της κοινωνίας μας, στα δικά μας μούτρα, θέλει να αφυπνίσει τους συμπολίτες της, να τους ξεμαγέψει από τη ραστώνη, την εγκαταβίωση στο κελάρι των μεθυστικών ουσιών της κατανάλωσης, να τους γίνει η πράξη που τρομάζει εφιάλτης, μπας και αντιδράσουν και καταλάβουν, επιτέλους!

Όπως πριν από δύο χρόνια ο Αρμένης μάς μαστίγωσε με την επαναφορά στη συνείδησή μας της βαθιάς κριτικής τού Σκούρτη με τα "Κομμάτια και θρύψαλα", έτσι και τώρα στήνει μια συνταρακτική παράσταση υψηλών αισθητικών προδιαγραφών. Μέσα στο λιτό και οργανικό σκηνικό του Ζαρίφη δίδαξε μια ομοιογενή ομάδα ηθοποιών να μεταφέρει με ποιητική ωμότητα την "προκήρυξη" της Αναγνωστάκη. Ο Ιάκωβος Ψαρράς έπλασε έναν σπαρακτικό μπαρμπα-Τάσο από ατόφιο τραγικό υλικό. Η Σοφία Ολυμπίου αναδεικνύεται μεγάλη ρολίστα ουσίας, χωρίς ίχνος προσποίησης, και φανερής τεχνικής. Η Μαρίκα Τζιραλίδου κατόρθωσε να ισορροπήσει σοφά το αρπακτικό γεράκι και τη φιλόστοργη χελιδόνα. Ο Γιώργος Αρμένης, λιτότερος όσο ποτέ άλλοτε και καίριος, η Ιωάννα Ζιανή χτυπάει ουσιαστικές φλέβες αλήθειας. Ο Κώστας Καζανάς κράτησε τον κεντρικό ρόλο με μέτρο, πυκνότητα ύφους και εσωτερικό κραδασμό. Οι νεαρότατοι μαθητές του Αρμένη, Μάνος Καρατζογιάννης και Κατερίνα Σκουρλή, έδωσαν ευοίωνα δείγματα εξωτερικής και εσωτερικής τεχνικής.

Όσοι ευτυχήσετε να δείτε έργο και παράσταση θα καταλάβετε πλήρως γιατί δεν επιχορηγήθηκε η τριαντάχρονη θητεία τού Αρμένη στο Θέατρο.