Μεταμόσχευση Δρόμοι

Από τη ρεαλιστική περιγραφική θεώρηση της ανθρώπινης δράσης στη διερεύνηση του ανθρώπινου ψυχισμού

Ακατάλληλο το ήπαρ

ΡΟΥΣΣΟΣ ΒΡΑΝΑΣ

Στη δεκαετία αυτή (και περισσότερο στην επόμενη, τη δεκαετία του '80) η πεζογραφία γνωρίζει μιαν αναπάντεχη ανάπτυξη.

Χωρίς αποτέλεσμα έληξε στη Θεσσαλονίκη η μεταφορά ήπατος μετά το θάνατο 65χρονου από εγκεφαλικό στο νοσοκομείο "Χατζηκώστα" των Ιωαννίνων.

Ο κόσμος…

Οι πεζογράφοι παρουσιάστηκαν με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με τους συνομηλίκους τους ποιητές, αν και ορισμένοι ήταν ήδη γνωστοί πριν από τη μεταπολίτευση του '74, όπως ο Φίλιππος Δρακονταειδής (1940), ο οποίος είχε εμφανιστεί με διηγήματα, ενώ τώρα εμφανίζεται με μυθιστόρημα (Σχόλια σχετικά με την περίπτωση, 1978).

Το ήπαρ, που μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη από χειρουργούς του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου, κρίθηκε ακατάλληλο για μεταμόσχευση και έτσι δεν πραγματοποιήθηκε η επέμβαση σε ασθενή που το είχε ανάγκη. … ζει σε καθεστώς τρόμου.

Το 1974 εμφανίστηκαν σημαντικότατοι πεζογράφοι, όπως ο Δημήτρης Νόλλας (1941) με τη Νεράιδα της Αθήνας και την Πολυξένη( 1974), ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης (1940) με το Λειμωνάριο (1974) και η Μάρω Δούκα (1947) με το μυθιστόρημά της Η αρχαία σκουριά (1979).

Υπενθυμίζεται ότι οι νεφροί του δωρητή οργάνων εστάλησαν στην Πάτρα και οι κερατοειδείς παρέμειναν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Και κάθε φορά που πηγαίνει να τον ξεπεράσει, αυτός ο τρόμος αλλάζει προσωπείο.

Ακολούθησαν ο Αντώνης Σουρούνης (1942) με το μυθιστόρημα Οι συμπαίχτες (1977), που αναφέρεται στη ζωή των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία, η Μαργαρίτα Καραπάνου (1946) με το μυθιστόρημα της Η Κασσάνδρα και ο λύκος (1976), Ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1930) με το Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη (1973), ο Τόλης Καζαντζής με το Η κυρά-Λισάβετ (1975), ενώ στην ίδια δεκαετία κυκλοφόρησαν Το διπλό βιβλίο (1976) του Δημήτρη Χατζή (βλ. παραπάνω) και Το κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου (1974), που, όπως είδαμε είναι το μοναδικό του μυθιστόρημα.

Σέρρες

Τη μια είναι ο Σαντάμ Χουσεΐν, ένας που παίζει τον εχθρό, την άλλη ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, ένας επαγγελματίας μπαμπούλας.

Τα βιβλία του Δημήτρη Νόλλα, που έμεινε για ένα διάστημα πιστός στο σύντομο αφήγημα, ξεχωρίζουν για το επίκαιρο θεματικό υλικό τους αντλημένο κυρίως από το τοπίο των σημερινών αστικών κέντρων και για την ιδιαίτερη αντίληψη του κόσμου που εκφράζεται με μια γραφή σαφώς επηρεασμένη από τη γλώσσα του κινηματογράφου.

38χρονος σκοτώθηκε σε τροχαίο

Μα η αληθινή πηγή του τρόμου είναι η Αγορά.

Χαρακτηριστικούς κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς εκφράζει στο έργο της η Μάρω Δούκα που χρησιμοποιεί κυρίως νεοτερική τεχνική (εσωτερικούς μονολόγους, αλλαγές οπτικής γωνίας κλπ.) και πλούσια επεξεργασμένη γλώσσα (Αρχαία σκουριά, 1979, Η πλωτή πόλη, 1983, Οι λεύκες ασάλευτες, 1989 κλπ.).

Θανατηφόρο τροχαίο σημειώθηκε τα ξημερώματα στο 2ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Σερρών-Θεσσαλονίκης.

Όχι μονάχα αυτή που πηγαίνουμε και αγοράζουμε τα φρούτα και τα λαχανικά μας (έτσι και αλλιώς οι τιμές ασκούν τη δική τους τρομοκρατία), αλλά και εκείνη η άλλη, η απρόσωπη και πανίσχυρη τρομοκράτισσα που παραμονεύει παντού και που κάθε τόσο οι υποτακτικοί της μας τρομάζουν με προειδοποιήσεις:

Η Μαργαρίτα Καραπάνου, κόρη της συγγραφέως Μαργαρίτας Λυμπεράκη, έλκεται ιδιαίτερα από το θέμα του διχασμού της προσωπικότητας και από τη συμπόρευση πραγματικότητας και φαντασίας (Η Κασσάνδρα και ο λύκος, 1975, Ο υπνοβάτης, 1985 κλπ.).

Το Ι.Χ. αυτοκίνητο που οδηγούσε ένας 38χρονος ξέφυγε από την πορεία του και προσέκρουσε σε κολόνα φωτισμού, με αποτέλεσμα ο 38χρονος να χάσει τη ζωή του.

"Είναι εκνευρισμένη, μην την ερεθίζετε".

Ο Αντώνης Σουρούνης με αφηγηματική άνεση και πηγαίο χιούμορ θα ασχοληθεί στη συνέχεια στο έργο του με τους ανθρώπους του κοινωνικού περιθωρίου, ενώ ο Γιώργης Γιατρομανωλακης στο εκτεταμένο μυθιστορηματικό έργο του θα διερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στη συνείδηση και στους θεσμούς, όπως διαμορφώνονται στην ελληνική κοινωνία.

Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή ήταν καλές.

Αυτή η Αγορά κλέβει τρόφιμα, στερεί δουλειές, υποδουλώνει χώρες, κάνει πολέμους.

Σημαντική επίσης είναι η παρουσία του Κοσμά Χαρπαντίδη (1959), από το Κάτω Νευροκόπι Δράμας, του οποίου οι αφηγήσεις στηρίζονται στο μύθο και την Ιστορία.

Προανάκριση για το δυστύχημα διενεργεί η Τροχαία.

Για να "πουλήσει"…

Γνωστές συλλογές διηγημάτων του Μανία πόλεως (1993), Οι εξοχές των νερών (1995), Το έκτο δάκτυλο και άλλες.

Κομοτηνή

… έναν πόλεμο, η Αγορά σπέρνει φόβο και τρόμο και αυτός ο φόβος και ο τρόμος δημιουργούν το κατάλληλο κλίμα.

Από τη Μακεδονία κατάγεται ο Νίκος Βασιλειάδης (1945) που καθιερώθηκε αμέσως από το πρώτο του μυθιστόρημα (Αγαθός) ως από τις πιο αξιόλογες πένες της περιφέρειας.

Οι αγρότες εκπαιδεύονται

Ο συναγερμός γίνεται "κόκκινος" και το θερμόμετρο της τρομοκρατίας γίνεται η συσκευή που μετατρέπει ακόμη και την παραμικρή υποψία σε ατράνταχτη απόδειξη.

Ακολούθησαν το Άγημα τιμών και Ο Συμβολαιογράφος (1995).

Στα θρανία για επιπλέον εξειδίκευση στο αντικείμενό τους επιστρέφουν οι αγρότες της Ροδόπης, αφού κατά 40% περισσότερες από πέρσι είναι οι αιτήσεις που κατατέθηκαν μέχρι τώρα στο εκπαιδευτικό κέντρο "Δήμητρα" της Κομοτηνής.

Δεν χρειάζονται αποδείξεις.

Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών είναι ο Νίκος Χουλιάρας (1940), από τα Γιάννενα, ο οποίος ασχολήθηκε με τη μουσική και διασκεύασε δημοτικά τραγούδια, πολλά από τα οποία τραγούδησε ο ίδιος.

Αφορμή στάθηκαν τα μη επιδοτούμενα εκπαιδευτικά προγράμματα κατάρτισης που διοργανώνει ο Οργανισμός Γεωργικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Κατάρτισης Απασχόλησης (ΟΓΕΕΚΑ).

Για να σκοτώσεις σε έναν προληπτικό πόλεμο, φτάνουν οι ενδείξεις.

Το μυθιστόρημα του Ο Λούσιας (1979) μεταφέρθηκε στην τηλεόραση.

Όπως αναφέρει, μιλώντας στη "Μ", ο πρόεδρος του κέντρου "Δήμητρα" Κ. Μπούντας "τα μαθήματα γίνονται σε τμήματα των 25 ατόμων, στα οποία προηγούνται οι νέοι αγρότες".

Οι νεκροί θα καταλάβουν.

Ο Λευτέρης Ξανθόπουλος (1945), από την Αθήνα, σπούδασε νομικά και κινηματογράφο και διακρίθηκε για τα ντοκιμαντέρ του καθώς και για την τριλογία του σχετικά με τη μετανάστευση (Η Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης (1976), Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα (1978) και Η Αθήνα σήμερα (1982).

Παράλληλα προσθέτει πως το 25% του κόστους των μαθημάτων καταβάλουν οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι.

Το τοπίο…

Ο Παντελής Καλιότσος (1925) στο μυθιστόρημά του Το συμπόσιο (1985) παρωδεί το διάλογο του Πλάτωνα.

Μεγαλύτερη ζήτηση παρουσιάζουν τα προγράμματα που αφορούν τη μελισσοκομία, τα γεωργικά φάρμακα, τη βιολογική εκτροφή αιγοπροβάτων, τις καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού.

… της νέας χιλιετίας δεν μοιάζει καθόλου με εκείνο που είχαμε ελπίσει στα τέλη της προηγούμενης.

Ο Γιάννης Μαγκλής (1909), διηγηματογράφος κυρίως, έδωσε ένα εκτενέστατο, πάνω από είκοσι πέντε τόμους, πεζογραφικό έργο.

Σύμφωνα με σχετικούς υπολογισμούς, περίπου 2.000 αγρότες καταρτίζονται σε ετήσια βάση, αριθμός ο οποίος δεν αποκλείεται να αυξηθεί.

Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν ξέρουν αν θα έχουν αύριο φαΐ να φάνε ή στέγη πάνω από το κεφάλι τους ή κρεβάτι για την αρρώστια τους ή δουλειά για να δουλέψουν ή σύνταξη για τα γεράματά τους.

Στη δεκαετία του '80 μεγάλη εντύπωση προκάλεσε το μυθιστόρημα της Αλκής Ζεη (γενν. 1925) Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (1987), που αναφέρεται στη ζωή των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στη Σοβιετική Ένωση.

Όπως εξηγεί ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Δημήτρης Στεφάνου, σημαντική αύξηση παρουσιάζουν τελευταία και οι βιοκαλλιεργητές, οι οποίοι ήδη ξεπερνούν τους 35.

Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν ξέρουν ποιος τους περιμένει στη γωνία για να τους καρφώσει ένα μαχαίρι στο νεφρό και να τους αρπάξει το πορτοφόλι.

Η Ζέη έγραψε έξι μυθιστορήματα για παιδιά, ιστορίες, θεατρικά και έχει μεταφράσει θεατρικά έργα.

Μ.Ν.

Εκατομμύρια αγρότες δεν ξέρουν αν θα έχουν αύριο γη για να οργώσουν, εκατομμύρια ψαράδες δεν ξέρουν αν αύριο οι θάλασσές τους και τα ποτάμια τους θα έχουν γεμίσει από πικρό χημικό φαρμάκι.

Τα έργα της είναι τα περισσότερα ιστορικά μυθιστορήματα με αναφορά σε σύγχρονα γεγονότα, όπως η δικτατορία του Μεταξά (Το καπλάνι της βιτρίνας, 1963), η Κατοχή (Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, 1971), η εφτάχρονη δικτατορία (Κοντά στις ράγες).

Εκατό χώρες του κόσμου δεν έχουν ιδέα πού θα βρουν αύριο τα λεφτά για να ξεπληρώσουν τα χρέη που χρωστάνε στους τοκογλύφους.

Τα έργα της χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό, κοινωνικό προβληματισμό για σύγχρονα θέματα και από σεβασμό στην ιστορική αλήθεια.

Όλες αυτές οι καθημερινές τρομοκρατικές πράξεις δεν είναι έργο ούτε του Σαντάμ ούτε της Αλ Κάιντα.

Ένα από τα κύρια υφολογικά της χαρακτηριστικά είναι το χιούμορ που εμπεριέχει και στοιχεία κριτικής.

Η Οικονομία…

Παρόμοια ρεαλιστική γραφή συναντούμε και στα μυθιστορήματα της Ζωρζ Σαρρή (γενν. 1925), που την τελευταία 25ετία γράφει κυρίως για παιδιά.

… κάνει εγκλήματα που δεν τα διαβάζουμε στις εφημερίδες.

Από τα γνωστά της μυθιστορήματα είναι η Νινέτ (1993), όπου ο έφηβος αναγνώστης παράλληλα με την ψυχολογική εξέλιξη και ωρίμαση της ηρωίδας προβληματίζεται για θέματα όπως η κρίση ταυτότητας, η διάσταση με το οικογενειακό περιβάλλον, τα προβλήματα της εφηβείας.

Κάθε λεπτό που περνάει, δώδεκα παιδιά πεθαίνουν από την πείνα.

Μερικά από τα μυθιστορήματα της για νέους είναι Ο θησαυρός της Βαγίας, Το γαϊτανάκι, Τα χέγια, Κρίμα κι άδικο κ.ά.

Τόσο είναι τρομοκρατική η οργάνωση αυτού του κόσμου που, την ίδια ώρα που ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο υποσιτισμό, εξακόσια εκατομμύρια άνθρωποι είναι παχύσαρκοι.

Τότε εμφανίστηκε και ο Αλέξης Πανσέληνος με το μυθιστόρημά του Η μεγάλη πομπή (1985), όπου μέσα από την ιστορία ενός λαϊκού νέου εξιστορεί ρεαλιστικά τις αδυσώπητες συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας της εποχής, ενώ η Ρέα Γαλανάκη (1947) έγινε ευρύτερα γνωστή με το μυθιστόρημα Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (1989), εμπνευσμένο από την πραγματική ιστορία ενός Κρητικού που αιχμαλωτίστηκε από τους Αιγυπτίους, εξισλαμίστηκε και στάλθηκε στην Κρήτη για να καταπνίξει την εξέγερση των ομογενών του εναντίον του Σουλτάνου.

Θα έφταναν όσα ξοδεύει η αμερικανική πολεμική βιομηχανία μέσα σε ενάμιση μήνα για να ξεπεινάσει όλος ο κόσμος - αν είναι σωστά τα σχετικά στοιχεία του ΟΗΕ, που επικαλείται ο Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο σε άρθρο του στο περιοδικό "Προγκρέσιβ".

Αλλά και στα επόμενα βιβλία της (Θα υπογράφω Λουί, 1993, Ελένη ή ο Κανένας, 1998) η συγγραφέας στηρίζει τις ιστορίες της σε πρόσωπα που ανασύρονται από το παρελθόν.

"Στον πόλεμο δεν υπάρχει ανάγκη για ρολόγια", έγραφε ο Γάλλος συγγραφέας Κριστιάν Μπομπέν.

Παρόμοια εργάστηκε αργότερα και ο Διαμαντής Αξιώτης από την Καβάλα στην μυθιστορηματική του βιογραφία Το ελάχιστον της ζωής του (1999).

"Η πείνα δείχνει καλά την ώρα και ο τρόμος δείχνει κάθε δευτερόλεπτο καλύτερα από τους δείχτες".

Σημαντική παρουσία στην πεζογραφία της εποχής ήταν αυτή της Ευγενίας Φακίνου (1945) με τα μυθιστορήματα της Η Αστραδενή (1982) και Το έβδομο ρούχο (1983), της Ζυράννας Ζατέλλη (1951) με τη συλλογή διηγημάτων Περισυνή αρραβωνιαστικιά(1984) και του Τάκη Θεοδωράπουλου (1954), ο οποίος το 1985 εξέδωσε με το Μάνο Χατζηδάκι το πολιτιστικό περιοδικό Το τέταρτο. Τα ονόματα όμως των πεζογράφων της περιόδου, πολλοί από τους οποίους συνεχίζουν και σήμερα να δημιουργούν, δεν τελειώνουν εδώ. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Βαγγέλη Ραπτόπουλο, Μάρω Βαμβουνάκη, Ανδρέα Μήτσου, Άρη Σφακιανάκη, Βασίλη Τσιαμπούση, Σωτήρη Δημητρίου, Σώτη Τριαντάφυλλου, Δημήτρη Μίγγα, Νίκο Θέμελη, του οποίου τα έργα Αναζήτηση (1998), Ανατροπή (2000) αναφέρονται στην περίοδο λίγο πριν το 1900 με την άνοδο της αστικής τάξης στη χερσόνησο του Αίμου μέχρι τη Νότια Ρωσία. Τέλος το πεζογραφικό έργο του Τάσου Καλούτσα (Θεσσαλονίκη, 1948), συνεργάτη του περιοδικού Διαγώνιος, χαρακτηρίζεται από τη ρεαλιστική, χαμηλόφωνη γραφή, το αυτοβιογραφικό στοιχείο και την καταγραφή καθημερινών καταστάσεων ανθρώπων του κοινού μόχθου (Το κελεπούρι και άλλα διηγήματα, 1987, Το κλαμπ και άλλα διηγήματα, 1990, Το καινούριο αμάξι, 1995, Το τραγούδι των σειρήνων, 2000).