ΕΝΑΕΡΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

ΔΟΜΝΑ ΣΑΜΙΟΥ

Τάσος Λειβαδίτης

Συνεργασία Πολιτικής και Πολεμικής αεροπορίας

"Σήμερα ανατροπή είναι η αλήθεια"

1) Κοινωνική ποίηση: Ανάμεσα στους ποιητές που περιέγραψαν με αμεσότητα και ρεαλισμό το «σκηνικό» της εποχής ξεχωρίζει ο Τάσος Λειβαδίτης (1921-1988), κύριος εκπρόσωπος της Πρώτης Μεταπολεμικής

Ένα νέο κεφάλαιο για τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας στην ελληνική επικράτεια ανοίγει με το πρωτόκολλο συνεργασίας της Πολεμικής Αεροπορίας με την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, που υπέγραψαν χθες οι υπουργοί Mεταφορών και Επικοινωνιών Μιχάλης Λιάπης και Εθνικής Άμυνας Σπήλιος Σπηλιωτόπουλος.

Αθυρόστομα, ανατρεπτικά, "πορνό" τραγούδια στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης; Με άλλοθι την Αποκριά η Δόμνα Σαμίου "εισβάλλει" για να καταθέσει την λαϊκή δημιουργία

Γενιάς, που με τους στίχους του εκφράζει τη φρίκη από την εφιαλτική μνήμη των αδικαίωτων θυσιών.

Η συνεργασία αυτή, όπως τόνισαν οι δύο υπουργοί, θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται ο καλύτερος πολιτικοστρατιωτικός συντονισμός για όλους τους χρήστες τόσο του εθνικού όσο και του διεθνούς εναερίου χώρου εντός του FIR Αθηνών, τον έλεγχο του οποίου ασκεί η ΥΠΑ.

ΒΙΚΥ ΧΑΡΙΣΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Λειβαδίτης ξεκίνησε από την κοινωνική καταγγελία για να ασχοληθεί αργότερα με πιο προσωπικά θέματα.

Το πρωτόκολλο συνεργασίας, εκτός του ότι προβλέπει κοινή χρήση υποδομών αεροναυτιλίας, καλύπτει επίσης μία σειρά άλλων θεμάτων όπως η διαχείριση εναέριας κυκλοφορίας, εκμετάλλευση και πιστοποίηση συστημάτων αεροναυτιλίας, αξιολόγηση και αντιμετώπιση περιστατικών και συμβάντων της εναέριας κυκλοφορίας, έρευνα και διάσωση, πιστοποίηση αεροδρομίων της ΠΑ από την ΥΠΑ, καθώς και χρήση υποδομών, μέσων και εξοπλισμού, παροχή υπηρεσιών στα αεροδρόμια κ.ά.

"Πορνό και χυδαία είναι ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται τελευταία", λέει η Δόμνα Σαμίου, που μιλά για "τα καρναβάλια της καθημερινότητας"

Δημοσιογράφος και έχοντας σπουδάσει νομικά, ο ποιητής εξορίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες (1947-1951).

"Δεν είμαι καλή στα λόγια.

Στην ποίηση εμφανίστηκε το 1952 με δύο εκτενή ποιήματα που τον έκαναν αμέσως γνωστό, τα «Μάχη στην άκρη της νύχτας» και «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας».

Να σας το τραγουδήσω;".

Στα 1953 κέρδισε το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ νεολαίας στη Βαρσοβία με το ποίημα «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου».

Ακαπέλα, με σταθερότητα και δυνατότητες φωνητικών ελιγμών που θα ζήλευαν ακόμα και οι χορδές και το δοξάρι του βιολιού και της λύρας, η Δόμνα Σαμίου δίνει "ατάκα" την απάντηση.

Το έργο κατασχέθηκε από την ελληνική λογοκρισία και έγινε αιτία να δικαστεί ο ποιητής το 1955 στο Πενταμελές Εφετείο.

"Χορέψετε, χορέψετε τα νιάτα να χαρείτε, γιατί σε τούτο τον ντουνιά δεν θα τα ξαναβρείτε", είναι το σύνθημα των δύο αποκριάτικων παραστάσεων μουσικής, χορού και δρώμενων από τη Βόρειο Ελλάδα που "ευτυχώς, κρατάει ακόμα, συνεχίζει την παράδοση, δεν μαϊμουδίζει, δεν έγινε Ρίο ντε Τζανέιρο, όπως αλλού", δηλώνει σχεδόν αγανακτισμένη με την… εκβραζιλιανοποίηση της Αποκριάς ανά την Ελλάδα η Δόμνα Σαμίου.

Ο ποιητής υπερασπίστηκε από το εδώλιο την ουσία της τέχνης του και αθωώθηκε πανηγυρικά:

"Δεν θα 'ναι συναυλία αυτό που επιχειρούμε στο Μέγαρο.

(…) Δεν δικάζομαι για κανένα συγκεκριμένο αδίκημα, αλλά γι' αυτήν την ίδια την ποιητική μου ιδιότητα (…).

Θα είναι μια παράσταση.

Προσπάθησα να δείξω τη φρίκη και την αθλιότητα που επισωρεύει ο πόλεμος, να δείξω τη δραματική πείρα δύο παγκόσμιων πολέμων και τα εκατομμύρια ξύλινους σταυρούς που φύτεψαν στη γη, σκόρπισαν όμως και τους σπόρους για μια πλούσια άνθιση της μεταπολεμικής λογοτεχνίας (…). (Από την «Απολογία» του Τάσου Λειβαδίτη)

Δεν θα πούμε σκέτα, ξερά και μαραμένα τα αθυρόστομα της Αποκριάς.

Ακολούθησαν οι συλλογές Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο (1956), Οι τελευταίοι (1966), Νυκτερινός επισκέπτης (1972) και άλλες.

Κοντά 150 άτομα θ' ανεβούμε στη σκηνή".

Ο ποιητής τιμήθηκε με Β' και Α' κρατικό βραβείο ποίησης για τις συλλογές του Βιολί για μονόχειρα (1976) και Εγχειρίδιο Ευθανασίας (1979) αντίστοιχα.

Στις δύο παραστάσεις του Μεγάρου τη Δόμνα Σαμίου και το πενταμελές συγκρότημά της (κλαρίνο, φλογέρα, βιολί, λάφτα - πολίτικο λαούτο - και λύρα) πλαισιώνουν ομάδες κουδουνοφόρων από τον Σοχό, φανών από την Κοζάνη, ένα "μπουλούκι" από τη Γραμένιτσα της Άρτας, το συγκρότημα Περπερούνα και καρναβαλιστές από τη Μυτιλήνη.

Μετά το θάνατό του εκδόθηκε η συλλογή Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου.

Με την πρώτη ηχογράφηση και κυκλοφορία των "Αποκριάτικων" πριν από οκτώ χρόνια σας κατηγόρησαν για ερμηνεύτρια "πορνό" τραγουδιών. Η παρουσίασή τους στο Μέγαρο Μουσικής είναι μια μορφή απάντησης;

"Πορνό και χυδαία είναι αυτά που βλέπουμε στα περιοδικά, στην τηλεόραση, καθημερινά, πορνό και χυδαία είναι ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται τελευταία. Και δεν είναι και αποκριάτικα. Στα τραγούδια της Αποκριάς απλώς οι άνθρωποι λένε με τ' όνομά τους αυτό που… απαγορεύεται να πουν σε άλλες χρονικές περιόδους. Τόλμησε κάποτε ένα φίλος λαογράφος - εκτός Αποκριάς - να ζητήσει από μια γιαγιά να του υπαγορεύσει τους στίχους ενός τέτοιου τραγουδιού κι εκείνη τού απάντησε: "Α, αυτά μαναχά τς Αποκριές τα λιέμι. Άμα στου πω τώρα θα ψουριάσει του μνι μ'".

Σε μια "καρναβαλική διαχρονία" σαν αυτή που ζούμε πόσο αναγκαία είναι η εποχική αναστροφή στα "άσεμνα" της Αποκριάς;

"Για τα καρναβάλια της καθημερινότητας λέτε, για τα πορνό των σύγχρονων στίχων, των ειδήσεων, της ζωής έτσι όπως έγινε… Ε, σήμερα η ανατροπή είναι η αλήθεια, η αυθεντικότητα των ήχων και των λέξεων που χρειάζεται την Αποκριά για να λεχθεί".

Γεννημένη στην Αθήνα πριν από 74 χρόνια από γονείς Μικρασιάτες, δηλώνει - αν και δεν δείχνει - κουρασμένη πια, αναζητά τους επόμενους για να παραδώσει τη σκυτάλη, νιώθει πλήρης. "Δεν πέρασε η ζωή μου έτσι, στα χαζά, την υπηρέτησα τη μουσική και την παράδοση", λέει και δεν ξεχνά ποτέ την αναφορά στον δάσκαλο - από τα 13 της χρόνια - Σίμωνα Καρρά, τα ταξίδια του ανά την Ελλάδα και την καταγραφή των ήχων στο χέρι (τα μαγνητόφωνα δεν είχαν καν εμφανισθεί) με αναλυτική παρασημαντική γραφή (μουσική σημειολογία). Θυμάται τα 17 χρόνια (από το 1954 ώς το 1971) στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, τον Διονύση Σαββόπουλο που την έβγαλε για πρώτη φορά στη σκηνή στο "Ροντέο" εν μέσω χούντας το 1971, το ηπειρώτικο μοιρολόι του κλαρίνου του Τάσου Χαλκιά που την εισήγαγε στα αυτιά των νεαρών "κουλτουριάρηδων" της εποχής κι ύστερα τον "Κωνσταντή" - το ακριτικό τραγούδι που πρωτοάρθρωσε ενώπιον του κοινού.

Έκτοτε μετρά εκατοντάδες εμφανίσεις, την ίδρυση του Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής που φέρει τ' όνομά της, οκτώ δίσκους και τις καταγραφές χιλιάδων τραγουδιών από τη Μικρά Ασία, τη Θράκη, τον Πόντο, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία…

Τα λατρεύει όλα. Τα ερμηνεύει όλα. Σαν να έψαξε μέσα της και να τα βρήκε ριζωμένα, στοιχεία του κυττάρου της - αν και, αν τη ρωτήσεις, τα μικρασιάτικα είναι αυτά που "νιώθει", λέει, τα δυτικομακεδονίτικα αυτά που τη δυσκολεύουν ακόμα.

INFO

Τα "Αποκριάτικα" της Δόμνας Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης την ερχόμενη Τρίτη και Τετάρτη 4 και 5 Μαρτίου στις 9 μ.μ. Εισιτήρια: 45, 35, 30, 25 και 12 ευρώ (μαθητικό-φοιτητικό).