Λαζόγκας και Μπαραγκάν στη Θεσσαλονίκη

ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Γ. Το θέατρο

Στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εγκαινιάζονται την Τετάρτη 18 Ιανουαρίου δύο σημαντικότατες εκθέσεις. Η πρώτη είναι η μεγάλη αναδρομική έκθεση σχεδίων του Γιώργου Λαζόγκα, η οποία περιλαμβάνει περισσότερα από πεντακόσια σχέδια σε Α4, σε μεγάλες επιφάνειες 2,50x3 μ. και σε μικρότερες, βίντεο και προβολές. Η δεύτερη είναι του Λουίς Μπαραγκάν (Luis Barragan) με τον τίτλο «Φως, νερό και χρώμα στην αρχιτεκτονική».

Πρόσκληση - απάντηση Βενιζέλου για τα Μάρμαρα

Η ανανέωση που έφερε η γενιά του '80, με την απομάκρυνση από το ρομαντισμό και την επίδραση του νατουραλισμού, είχε ευεργετική επίδραση και στο θέατρο, όπου μέχρι τότε ανέβαιναν, συνήθως με επιτυχία, τραγωδίες του Δ. Βερναρδάκη (βλ. παραπάνω).

Ο Θεσσαλονικιός δημιουργός Γιώργος Λαζόγκας από πολύ νωρίς, από τα γυμνασιακά του χρόνια ακόμη, είχε τη συνήθεια να σχεδιάζει σε σελίδες γραφομηχανής.

Σε απάντηση της προκλητικής στάσης που επέδειξε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Νιλ Μακ Γκρέγκορ, με τις δηλώσεις του για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, ο υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος επικαλέστηκε την αρετή του μέτρου των πραγμάτων που χαρακτηρίζει την αρχαιοελληνική φιλοσοφική και πολιτική σκέψη. Από το 1888 και για μια δεκαετία περίπου παίχτηκε και αγαπήθηκε ένα νέο θεατρικό είδος, το «κωμειδύλλιο».

Ήταν γι' αυτόν μια καθημερινή άσκηση που τελικά διαμόρφωσε τη συνολική εικαστική του αντίληψη και γραφή. "Το ύφος του κ. Μακ Γκρέγκορ δεν εναρμονίζεται με το ύφος των δηλώσεων που έχουν κάνει ή των επιστολών που έχουν στείλει προς την ελληνική πλευρά ο πρωθυπουργός και η υπουργός Πολιτισμού της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και ο πρόεδρος των εφόρων του Βρετανικού Μουσείου.

Πρόκειται για ένα είδος κωμωδίας με παρένθετα τραγούδια.

Αυτά τα σχέδια θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει ημερολόγιο ζωής. Μετά τα όσα είπε με τόσο απόλυτο τρόπο ο κ. Μακ Γκρέγκορ, τον καλώ στην Ελλάδα να επισκεφθεί στην Ακρόπολη τον Παρθενώνα.

Οι ήρωες είναι άνθρωποι του λαού και μιλούν στη δημοτική γλώσσα, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν το λαογραφικό και ηθογραφικό στοιχείο.

Στις σελίδες Α4 καταγράφονται η Θεσσαλία μετά τον εμφύλιο, η Θεσσαλονίκη τις δεκαετίες του '60, '70 και του '80, η Αθήνα του '90 και του 2000, προσωπικές στιγμές, η καθημερινότητα, μυθολογικές φιγούρες, διαμαρτυρίες και αμφισβητήσεις. Είμαι βέβαιος ότι αυτό θα τον βοηθήσει στο να βρει το μέτρο των πραγμάτων".

Το πρώτο κωμειδύλλιο ήταν Η τύχη της Μαρούλας του Δημητρίου Κορομηλά (1850-1898).

Με την αναδρομική έκθεση σχεδίων του Λαζόγκα, που τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, εγκαινιάζεται η συνεργασία του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με το Μουσείο Μπενάκη. Ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "Daily Telegraph" εξέφρασε την άρνησή του για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, ακόμα και τον δανεισμό τους στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, τονίζοντας μεταξύ άλλων:

Το δραματικό ειδύλλιό του Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας (1891) γνώρισε μεγάλη επιτυχία και παίζεται μέχρι σήμερα.

Η δεύτερη έκθεση έχει ήδη παρουσιαστεί στην Αθήνα και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την πρεσβεία του Μεξικού.

"Καθώς ο Παρθενώνας δεν πρόκειται ποτέ να ανακατασκευαστεί, ας προσπαθήσουμε να επανενώσουμε ό,τι έμεινε από αυτόν μόνον εικονικά".

Στο έργο αυτό η ζωή του βουνού και της στάνης εμφανίζεται ωραιοποιημένη και αρκετά ψεύτικη.

Πρόκειται για έκθεση αρχιτεκτονικής αφιερωμένη στον παγκόσμιου φήμης Μεξικανό Λουίς Μπαραγκάν (1902-1988), έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του εικοστού αιώνα, βραβευμένου με το βραβείο Pritzker.

Το γνήσιο κωμειδύλλιο συνεχίστηκε από το Δημήτριο Κόκκο (1836-1891) με τη Λύρα του γερο-Νικόλα και τον Καπετάν Γιακουμή.

Στο χώρο θα εκτίθενται περίπου εβδομήντα φωτογραφίες του πολυβραβευμένου Ιάπωνα αρχιτέκτονα Γιοουτάκα Σάιτο (Yutaka Saito), μεγάλων διαστάσεων, ξύλινα προπλάσματα και μια σειρά από τα αντίστοιχα σχέδια (κατόψεις - όψεις) των έργων.

Οι ιστορικοί του θεάτρου επισημαίνουν ότι το είδος αυτό δεν κράτησε πολύ.

Επιπλέον, θα υπάρχει βίντεο εγκατάσταση, συγκεκριμένα μια δεκάλεπτη ταινία που θα προβάλλεται συνεχώς κατά τη διάρκεια της έκθεσης, καθώς και σχέδια από το έργο του Μπαραγκάν.

Το θέατρο ανανεώθηκε από άλλες δυνάμεις και κυρίως από το νατουραλισμό και το έργο του Ίψεν (βλ. παραπάνω).

Η δουλειά του Μεξικανού αρχιτέκτονα έχει χαρακτηριστεί «απλή και πλούσια σε χρώμα, σκοπίμως μνημειώδης ή μνημειακή και στατική».

Την ανανέωση αυτή συναντούμε στα έργα του Γιάννη Καμπύση (1872-1902) και στα πρώτα θεατρικά του Γρηγόριου Ξενόπουλου.

Τα κτίσματά του είναι περίφημα για την ευφυή χρήση των χώρων τους και του φωτός.

Το έργο του Καμπύση Το δακτυλίδι της μάνας (1898) επέλεξε ο μουσουργός Μανόλης Καλομοίρης για μια από τις πρώτες του όπερες.

Πέτυχε να συνδυάσει το φρέσκο και το μοντέρνο με τη ζεστασιά και την ένταση των χρωμάτων που κυριαρχούν στο μεξικανικό τοπίο.

Θεατρικά έργα έγραψε επίσης ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (1867- 1911), του οποίου η συμβολή δεν περιορίστηκε στη συγγραφή θεατρικών έργων (Τα τρία φιλιά, Ο Κοντορεβυθούλης), καθώς ίδρυσε το πρωτοποριακό θέατρο Νέα Σκηνή (1901), όπου ο ίδιος υπήρξε θιασάρχης, σκηνοθέτης, ακόμα και ενδυματολόγος.

Και οι δύο εκθέσεις θα λειτουργούν έως τις 19 Φεβρουαρίου 2006.

Συνήθως επέλεγε να ανεβάζει έργα ξένων συμβολιστών, αλλά και επιλεγμένα έργα Ελλήνων, όπως Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας του Ξενόπουλου και την Τρισεύγενη του Παλαμά, ενώ η δραματική σχολή του Χρηστομάνου έγινε φυτώριο σπουδαίων ηθοποιών. Σημαντικός θεατρικός συγγραφέας ήταν ο Παντελής Χορν (1880- 1941) που έγινε περισσότερο γνωστός με το έργο του Το φιντανάκι (1921), το οποίο θεωρήθηκε ισάξιο με το Βασιλικό του Μάτεσι (βλ. παραπάνω). Θεατρικός συγγραφέας υπήρξε και ο Σπύρος Μελάς (1883-1966), που ακολουθώντας το παράδειγμα του Χρηστομάνου γύρω στα 1925 δημιούργησε το Θέατρο Τέχνης (όπου πρωτοπαρουσιάστηκαν έργα του Πιραντέλλο). Ο ίδιος έγραψε κυρίως ιστορικά δράματα (Ιούδας, Παπαφλέσσας) και σατιρικές κωμωδίες (Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται). Τέλος ο Δημήτρης Μπόγρης (1890-1964) έδωσε τα έργα Τ' αρραβωνιάσματα (1925) και Το μπουρίνι (1934).