Μελέτες
Σύγκριση Προγραμμάτων Σπουδών (2004)
3.2. Παράγοντες που διαφοροποιούν την επίδοση των ομογενών μαθητών
Πρέπει να επισημανθεί ότι η παραπάνω αντιστοίχιση δεν συνεπάγεται αυτομάτως επιτυχία των ομογενών μαθητών στις εξετάσεις για το πιστοποιητικό του αντίστοιχου επιπέδου ελληνομάθειας. Παραθέτουμε παράγοντες που διαφοροποιούν την επίδοση των μαθητών και την επιτυχία τους στις εξετάσεις:
α) παράγοντες που σχετίζονται με τον ίδιο το μαθητή και την οικογένειά του[22]
- η ηλικία του μαθητή,
- η γλώσσα που μιλιέται στο σπίτι του, καθώς και στη διευρυμένη οικογένεια και την κοινότητα στην οποία ανήκει
- το αν ο μαθητής χαρακτηρίζεται από ενεργητική ή παθητική διγλωσσία[23],
- η γλώσσα που προτιμά να μιλάει[24],
β) παράγοντες που σχετίζονται με την εκπαίδευση που λαμβάνει ο μαθητής[25]
- το αν ο μαθητής φοίτησε για ένα διάστημα σε ελληνόφωνο σχολείο στην Ελλάδα,
- το αν ο δεύτερης γενιάς έλληνας μαθητής έχει φοιτήσει σε προσχολικά ελληνόγλωσσα τμήματα,
- η επαφή του με τη γλώσσα στο σχολείο (σε ποια από τις κατηγορίες ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης φοιτά[26]),
στους παράγοντες αυτούς εμπίπτουν και παράγοντες που σχετίζονται με τον εκπαιδευτικό, όπως
- η γλώσσα του (αν είναι φυσικός ομιλητής της γλώσσας που διδάσκει ή όχι),
- το αν η κατάρτισή του είναι επαρκής,
- το αν ανήκει στο μόνιμο προσωπικό του εκπαιδευτικού οργανισμού στον οποίο υπηρετεί ή όχι,
γ) παράγοντες που σχετίζονται με το κοινωνικό, πολιτισμικό και οικονομικό περιβάλλον του μαθητή[27]
- το αν ζει σε υποβαθμισμένη ή μη περιοχή,
- τα πολιτισμικά ερεθίσματαπου δέχεται,
- η στάση του ντόπιου πληθυσμού, αλλά και γενικότερα της χώρας υποδοχής απέναντι στο σχολείο και τους ξένους.
22 Για μια αναλυτική παρουσίαση της επίδρασης αυτών των παραγόντων στα παιδιά των μεταναστών βλ. Γκότοβος 1988: 281-9.
23 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους τύπους διγλωσσίας βλ. Γκότοβος 1988: 311-4.
24 Όσον αφορά τους μαθητές ελληνικής καταγωγής που έχουν την ελληνική δεύτερη γλώσσα, πρέπει να αναφερθούμε στην ιδέα του συναισθηματικού φίλτρου των Dulayκαι Burt 1977. Tο συναισθηματικό φίλτρο καθορίζει το κατά πόσο κάποιος μαθαίνει μια δεύτερη γλώσσα εντός και εκτός τάξης και αποτελείται από παράγοντες όπως η στάση απέναντι στη γλώσσα, το κίνητρο, η αυτοπεποίθηση και το άγχος. Έτσι μαθητές με θετική στάση και αυτοπεποίθηση μπορεί να έχουν εύκολα διαπερατό φίλτρο και κατά συνέπεια να μαθαίνουν αποτελεσματικά τη δεύτερη γλώσσα. Όσοι έχουν αρνητική στάση ή/και μεγάλο άγχος έχουν δύσκολα διαπερατό φίλτρο και έτσι η εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας μπορεί να εμποδιστεί. Το συναισθηματικό φίλτρο επηρεάζει λοιπόν το βαθμό ανάπτυξης της δεύτερης γλώσσας.
Η υπόθεση του συναισθηματικού φίλτρου υιοθετήθηκε από τον Krashen ως μέρος του μοντέλου Monitor που προτείνει.
25 Για μια αναλυτική παρουσίαση των μορφών δίγλωσσης εκπαίδευσης και των επιδράσεων που έχει στην ανάπτυξη της διγλωσσίας βλ. Baker & Prys Jones 1998: ολόκληρο το δεύτερο μέρος του βιβλίου.
26 Βλ. υποσημείωση 2.
27 Για μια ανάλυση αυτών των παραγόντων, βλ. Baker & Prys Jones 1988: 170-185.
