Αυτή η εργασία εστιάζει στην κατάκτηση των περιφράσεων με απολεξικοποιημένα ρήματα [light verbs] στη νέα ελληνική. Θεωρητικό υπόβαθρο της εργασίας αποτελούν οι έρευνες των Hollebrandse και van Hout (1995, 1996, 1998) και του van Hout (1998), στις οποίες υποστηρίζεται ότι τα απολεξικοποιημένα ρήματα λόγω των ιδιοτήτων τους (σημασιολογικός «αποχρωματισμός» και συντακτική διαφάνεια) μπορούν να αποτελέσουν το μέσο ή τον «αναβολέα» ["bootstrap"] για την κατάκτηση της σχέσης ανάμεσα στο κατηγοριακό περιβάλλον που επιλέγει το ρήμα, στο λεξικό ποιόν ενεργείας και στη σημασία της ρηματικής φράσης. Ειδικότερα, στις έρευνες αυτές, οι οποίες αφορούν την ολλανδική, διατυπώνεται η υπόθεση πως οι περιφράσεις με απολεξικοποιημένα ρήματα είναι πιθανό να εμφανίζονται σε μικρή ηλικία και να προηγούνται χρονικά των αντίστοιχων μονολεκτικών ρημάτων. Για τον έλεγχο αυτής της υπόθεσης σε ό,τι αφορά την κατάκτηση των ρημάτων στη νέα ελληνική εξετάζονται -στα πλαίσια της παρούσας μελέτης- οι περιφράσεις με απολεξικοποιημένα ρήματα στον αυθόρμητο λόγο ενός ελληνόφωνου παιδιού (1;7-3;1).

Η εξέταση και η αξιολόγηση των περιφράσεων με απολεξικοποιημένα ρήματα στον λόγο αυτού του παιδιού σύμφωνα με τη συγγραφέα αποκαλύπτει τα εξής: α) Δεν εμφανίζονται όλα τα απολεξικοποιημένα ρήματα ταυτόχρονα κατά τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. β) Σε αντίθεση με την υπόθεση των Hollebrandse και van Hout έως τα δύο πρώτα χρόνια παρουσιάζονται ιδιαίτερες δυσκολίες στη χρήση των απολεξικοποιημένων ρημάτων, πιθανότατα λόγω έλλειψης νοηματικού βάρους. γ) Από την ηλικία των δύο ετών ως την ηλικία των δυόμισι ετών το παιδί παράγει πολλές περιφράσεις με απολεξικοποιημένα ρήματα ακολουθώντας τις συντακτικές τους ιδιότητες. Αυτό το εύρημα συμφωνεί με τη θεωρία του συντακτικού «αναβολέα». Επίσης, παρατηρείται πως όσο το λεξιλόγιο του παιδιού εμπλουτίζεται με μονολεκτικά ρήματα υποχωρεί σταδιακά η χρήση των απολεξικοποιημένων ρημάτων. Αυτό συμβαίνει μετά την ηλικία 2;7. δ) Δεν έχουν ίδια συχνότητα εμφάνισης όλα τα απολεξικοποιημένα ρήματα, καθώς τα λιγότερο σημασιολογικά χαρακτηρισμένα ρήματα εμφανίζονται πιο συχνά από τα ρήματα με μεγαλύτερο νοηματικό βάρος. Επίσης, τα συντακτικά περίπλοκα τρισθενή ρήματα εμφανίζονται πιο αργά και λιγότερο συχνά από τα συντακτικά απλούστερα ρήματα. ε) Τα ρήματα είμαι και κάνω, τα οποία δεν έχουν πρωταρχική σημασία, είναι αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στον παιδικό λόγο της νέας ελληνικής. στ) Η χρήση του κάνω σε διάφορες περιφράσεις αποκαλύπτει την ευκολία του παιδιού να «ταιριάζει» την ελαστική σύνταξη του ρήματος με τη σημασία του συμπληρώματός του. Με τον τρόπο αυτό, υποστηρίζεται, δημιουργούνται συντακτικά γραμματικές περιφράσεις που ωστόσο δεν αποτελούν περιφράσεις της νέας ελληνικής, αλλά υπεργενικεύσεις των ιδιοτήτων του ρήματος κάνω.

Βαλάντης Φυνδάνης

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Hollebrandse, B. & A. van Hout. 1995. Light verb learning in Dutch. Στο Papers from the Dutch-German Colloquium on language Acquisition, επιμ. M. Verrips & F. Wijnes, 65-89. Amsterdam Series in Child Language Development 3. University of Amsterdam.
2. ---. 1996. Light-verb learning is light verb learning. Στο Experimental Linguistics, επιμ. M. Dickey & S. Tunstall, 261-288. University of Massachusetts Occasional Papers 19. GLSA, Amherst.
3. ---. 1998. Learning light verbs: Aspectual bootstrapping. Στο Issues in the Theory of Language Acquisition: Essays in honor of Jürgen Weissenborn, επιμ. Z. Penner & N. Dittmar, 113-134. Bern: Peter Lang.
4. Van Hout, A. 1998. Event Semantics of Verb Frame Alternations: A Case Study of Dutch and its Acquisition. New York/London: Garland.