Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 2 εγγραφές [1 - 2] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- αδειάζω 1 [aδjázo] Ρ2.1α : 1α1. αφαιρώ από κτ. όλο το περιεχόμενό του: Mπήκαν κλέφτες και του άδειασαν το σπίτι, του έκλεψαν πάρα πολλά πράγματα. ~ το ποτήρι / το συρτάρι / το φορτηγό / το δωμάτιο από τα έπιπλα. || μένω άδειος: Άδειασε η πιατέλα / η λεκάνη. (έκφρ.) άδειασαν οι τσέπες μου / άδειασε το πορτοφόλι μου, ξόδεψα όλα τα χρήματά μου. || Άδειασε η μπαταρία, μηδενίστηκε η τάση στους πόλους της. α2. μεταφέρω το περιεχόμενο ενός σκεύους σε κάποιο άλλο ή κάπου αλλού: Άδειασα το φαγητό στα πιάτα / το κρασί στα ποτήρια. Άδειασε τα σκουπίδια στο πεζοδρόμιο. β. καταναλώνω όλο το περιεχόμενο ενός σκεύους: Άδειασε μόνος του ένα μπουκάλι κρασί. Πεινούσε και άδειασε ολόκληρη την κατσαρόλα. γ. αφαιρώ τις σφαίρες ή τους άχρηστους κάλυκες από ένα όπλο: ~ το περίστροφο / το τουφέκι / το όπλο για να το καθαρίσω. || (επέκτ.) πυροβολώ και ρίχνω όλες τις σφαίρες του όπλου: Άδειασε το περίστροφο πάνω στον εχθρό. Άδειασε το τουφέκι στον αέρα. 2α. φεύγω από ένα χώρο ή τόπο, τον εγκαταλείπω: Ο ιδιοκτήτης μάς είπε να αδειάσουμε το σπίτι σε ένα μήνα. Ο στρατός πήρε διαταγή να αδειάσει την πόλη, να την εκκενώσει. || για χώρο που εγκαταλείπεται: Tο χειμώνα αδειάζουν τα νησιά από τους τουρίστες. Σιγά σιγά φεύγουν οι κάτοικοι των χωριών και αδειάζει η ύπαιθρος. (έκφρ.) ~ σε κπ. τη γωνιά / τον τόπο, φεύγω από κάπου όπου θεωρούμαι ανεπιθύμητος: Θα τους αδειάσω τη γωνιά, πριν με διώξουν αυτοί. Άδειασέ μας τη γωνιά!, ξεκουμπίσου, ξεφορτώσου μας. β. (λαϊκ.) απομακρύνω κπ. βίαια από ένα χώρο: Tον άρπαξαν από το αυτοκίνητο και τον άδειασαν στο πεζοδρόμιο. 3. (μτφ.) α. για συναίσθημα που ατονεί και χάνεται ή για συναισθηματική κατάσταση που δημιουργείται από την έλλειψη κάθε ενδιαφέροντος: Άδειασε η καρδιά του από αγάπη. Άδειασε η ζωή μου. β. (λαϊκ.) αφήνω κπ. έκθετο, δεν του παρέχω την υποστήριξη και την κάλυψη που θα έπρεπε: Tους άδειασε τους συνεργάτες του.
[μσν. αδειάζω < αρχ. ἄδει(α) -άζω]
- αδειάζω 2 : (οικ.) έχω ελεύθερο χρόνο, ευκαιρώ: Θα του γράψω ένα γράμμα, όταν αδειάσω. Δεν αδειάζει ούτε δευτερόλεπτο. (έκφρ.) κάθεται και δεν αδειάζει, για άνθρωπο αργόσχολο ή τεμπέλη.
[μσν. αδειάζω < αδειάζω 1]
