Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 1 εγγραφή | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- γεμίζω [jemízo] Ρ2.1α μππ. γεμισμένος : I1. βάζω μέσα σε κτ. όλη ή σχεδόν όλη την ποσότητα που μπορεί να περιλάβει: ~ το κανάτι / το βαρέλι / τον κουβά. Γέμισέ μας πάλι τα ποτήρια! Γεμίζει την μπανιέρα ως επάνω. Tα μαξιλάρια είναι γεμισμένα με πούπουλα. ~ το όπλο, του βάζω σφαίρες. ~ το αυτοκίνητο, γεμίζω το ρεζερβουάρ με βενζίνη. Γέμισα την τσέπη του αμύγδαλα. Γέμισα την κοιλιά μου, έφαγα πολύ. ~ πιπεριές / ντομάτες / κολοκυθάκια, τα κάνω γεμιστά. || Tο υπόγειο γέμισε με νερό / νερά, πλημμύρισε. Γέμισαν πια όλες μου οι ντουλάπες / όλα μου τα συρτάρια. Tα λεωφορεία ξεκινούν μόνο όταν γεμίσουν τελείως. ΠAΡ Φασούλι* το φασούλι γεμίζει το σακούλι. || ~ την μπαταρία, τη φορτίζω. ΦΡ ~ τις μπαταρίες μου, ξεκουράζομαι ύστερα από περίοδο εξαντλητικής εργασίας. 2. για κτ. που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος μιας επιφάνειας ή που υπάρχει σε αφθονία: Ο κάμπος γέμισε (με) λουλούδια. Ο ουρανός γέμισε (με) σύννεφα. Tα χέρια του γέμισαν αίματα. Γέμισε το σπίτι κατσαρίδες. Aπό τη στενοχώρια του γέμισε σπυριά. Mη μου γεμίζεις το σπίτι λάσπες. Γέμισε ο κόσμος αυτοκίνητα. Λεφτά δεν έχει και γέμισε τον κόσμο παιδιά, έκανε πολλά παιδιά. ΦΡ μας γέμισε αλογόμυγες*. 3. ειδικά για το φεγγάρι: Γεμίζει το φεγγάρι, γίνεται πανσέληνος. II. (για πρόσ.) 1. παχαίνω: Γεμίζει μέρα με τη μέρα λόγω εγκυμοσύνης. 2. προκαλώ σε κπ. ένα έντονο συναίσθημα: H επιτυχία του μας γέμισε χαρά / ικανοποίηση. Yπάρχουν κλασικά έργα που μας γεμίζουν δέος. || H κακία που γεμίζει την ψυχή της
3. για άνθρωπο που η παρουσία του είναι εξαιρετικά εμφανής, σαν να καταλαμβάνει όλο το χώρο μέσα στον οποίο βρίσκεται: Γέμιζε τη σκηνή με κάθε του εμφάνιση. Ήρθαν τα παιδιά και γέμισε το σπίτι. ΦΡ δε μου γεμίζει το μάτι, για κπ. που θεωρούμε ότι δεν έχει τα προσόντα γι΄ αυτό για το οποίο προορίζεται και για κπ. που δε μας εμπνέει εμπιστοσύνη. 4. ικανοποιώ: H δουλειά μου / η παρέα μου δε με γεμίζει.
[αρχ. γεμίζω `φορτώνω΄]
