Λεξικό της κοινής νεοελληνικής

Βρες

Επιλογές αναζήτησης

Καλάθι

Αναζήτηση για: "-ισσα"
1 εγγραφή
-ισσα [isa] : επίθημα για το σχηματισμό του θηλυκού από αρσενικά ουσιαστικά που δηλώνει επάγγελμα ή ιδιότητα. I1. από αρσενικά σε -ης, δηλώνει κυρίως τη γυναίκα κάποιου που χαρακτηρίζεται από το επάγγελμα που ασκεί ή τη γυναίκα που η ίδια ασκεί αυτό το επάγγελμα: (βαρκάρης) βαρκάρισσα, (περιβολάρης) περιβολάρισσα, (καρβουνιάρης) καρβουνιάρισσα, (λαντζέρης) λαντζέρισσα, (γκρουπιέρης) γκρουπιέρισσα, (πορτιέρης) πορτιέρισσα, (καραβοκύρης) καραβοκύρισσα. 2. από αρσενικά σε -της: α. δηλώνει τη γυναίκα που συνήθ. χαρακτηρίζεται από την ιδιότητα με την οποία χαρακτηρίζει τον άντρα το οικείο αρσενικό ουσιαστικό· βρίσκεται κοντά στη λειτουργία του επιθέτου· (πρβ. -τρια, -τρα): (αγρότης) αγρότισσα, (αριστοκράτης) αριστοκράτισσα, (αγωγιάτης) αγωγιάτισσα, (διπλωμάτης) διπλωμάτισσα, (πελάτης) πελάτισσα, (διαβάτης) διαβάτισσα, (ομοϊδεάτης) ομοϊδεάτισσα, (χωριάτης) χωριάτισσα. β. σχηματίζει το θηλυκό εθνικών ή πατριδωνυμικών ουσιαστικών: (Mεσολογγίτης) Mεσολογγίτισσα, (Mοραΐτης) Mοραΐτισσα, (Mανιάτης) Mανιάτισσα, (Hπειρώτης) Hπειρώτισσα, (Ρουμελιώτης) Ρουμελιώτισσα. 3. από αρσενικά σε -ος: (γύφτος) γύφτισσα, (διάκονος) διακόνισσα, (δολοφόνος) δολοφόνισσα, (σύντροφος) συντρόφισσα. 4. από αρσενικά σε -ας: (άρχοντας) αρχόντισσα, (βασιλιάς) βασίλισσα, (γείτονας) γειτόνισ σα, (γέροντας) γερόντισσα, (φονιάς) φόνισσα. || (πρίγκιπας) πριγκίπισ σα. II. συχνά προτείνεται για να αντικαταστήσει το θηλυκό λόγιο τύπο ουσιαστικών που δηλώνουν επάγγελμα ή ιδιότητα· τα παράγωγά της δεν καλύπτουν προς το παρόν το επίσημο επίπεδο του λόγου: (γυμνασιάρχης) γυμνασιάρχισσα, (επιστήμων) επιστημόνισσα.

[ελνστ. μετουσ. επίθημα -ισσα, παραγωγικό θηλ. εθνικών και σπανιότ. επαγγελμ. ουσ. από αντίστοιχα αρσ.: ελνστ. Γαλάτ-ισσα (< Γαλάτ-ης), μαγείρ-ισσα (< μάγειρ-ος), με βάση τα αρχ. Φοίνισσα `γυναίκα από τη Φοινίκη΄, βασίλισσα· στα μσν. ελλην. ιδ. για δήλωση κοινωνικής θέσης: μσν. στρατήγ-ισσα `γυναίκα του στρατηγού΄, αρχόντ-ισσα]

< Προηγούμενο   [1]   Επόμενο >
Μετάβαση στη σελίδα:Βρες