Σώματα Κειμένων

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας 

 

ΠΛΑΤΩΝ, ΓΟΡΓΙΑΣ

ΠΛ Γοργ 518c–519b

Η τάση των ανθρώπων να επιρρίπτουν εσφαλμένα ευθύνες – Οι πραγματικοί υπαίτιοι για την παρούσα κατάσταση της Αθήνας
Η συζήτηση ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Καλλικλή –θιασώτες του φιλοσοφικού και του ρητορικού–σοφιστικού ιδανικού αντίστοιχα– συνεχίστηκε με την προσπάθεια να καθοριστεί αν είναι δυνατό να είναι οι ακόλαστοι ευτυχισμένοι και να διερευνηθεί ποιες τέχνες προσφέρουν μόνο ευχαρίστηση και όχι ωφέλεια. Όταν οι συνομιλητές άρχισαν να συζητούν για την πολιτική ζωή της Αθήνας, ο Σωκράτης ισχυρίστηκε ότι πολιτικοί όπως ο Θεμιστοκλής, ο Κίμωνας ή ο Περικλής, τους οποίους τόσο ο αθηναϊκός λαός όσο και ο ίδιος ο Καλλικλής θεωρούσαν εξέχοντες, δεν προσέφεραν στην πόλη τίποτε ουσιαστικό πέρα από πολεμικούς εξοπλισμούς και οχυρώσεις, καθώς δεν συνέβαλαν στην ηθική βελτίωση των πολιτών. Μάλιστα, ο φιλόσοφος παραλλήλισε την θέση αυτή του Καλλικλή με το ενδεχόμενο να κατονόμαζε ο δεύτερος ως ικανούς γυμναστές τους πιο ονομαστούς μάγειρες ή αρτοποιούς της εποχής του.

[518c] ἴσως ἂν οὖν ἠγα-
νάκτεις, εἴ σοι ἔλεγον ἐγὼ ὅτι Ἄνθρωπε, ἐπαΐεις οὐδὲν
περὶ γυμναστικῆς· διακόνους μοι λέγεις καὶ ἐπιθυμιῶν
παρασκευαστὰς ἀνθρώπους, οὐκ ἐπαΐοντας καλὸν κἀγαθὸν
οὐδὲν περὶ αὐτῶν, οἵ, ἂν οὕτω τύχωσιν, ἐμπλήσαντες καὶ
παχύναντες τὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων, ἐπαινούμενοι ὑπ’
αὐτῶν, προσαπολοῦσιν αὐτῶν καὶ τὰς ἀρχαίας σάρκας· οἱ
[518d] δ’ αὖ δι’ ἀπειρίαν οὐ τοὺς ἑστιῶντας αἰτιάσονται τῶν νόσων
αἰτίους εἶναι καὶ τῆς ἀποβολῆς τῶν ἀρχαίων σαρκῶν, ἀλλ’
οἳ ἂν αὐτοῖς τύχωσι τότε παρόντες καὶ συμβουλεύοντές τι,
ὅταν δὴ αὐτοῖς ἥκῃ ἡ τότε πλησμονὴ νόσον φέρουσα συχνῷ
ὕστερον χρόνῳ, ἅτε ἄνευ τοῦ ὑγιεινοῦ γεγονυῖα, τούτους
αἰτιάσονται καὶ ψέξουσιν καὶ κακόν τι ποιήσουσιν, ἂν οἷοί
τ’ ὦσι, τοὺς δὲ προτέρους ἐκείνους καὶ αἰτίους τῶν κακῶν
[518e] ἐγκωμιάσουσιν. καὶ σὺ νῦν, ὦ Καλλίκλεις, ὁμοιότατον
τούτῳ ἐργάζῃ· ἐγκωμιάζεις ἀνθρώπους, οἳ τούτους εἱστιά-
κασιν εὐωχοῦντες ὧν ἐπεθύμουν. καί φασι μεγάλην τὴν
πόλιν πεποιηκέναι αὐτούς· ὅτι δὲ οἰδεῖ καὶ ὕπουλός ἐστιν
[519a] δι’ ἐκείνους τοὺς παλαιούς, οὐκ αἰσθάνονται. ἄνευ γὰρ
σωφροσύνης καὶ δικαιοσύνης λιμένων καὶ νεωρίων καὶ
τειχῶν καὶ φόρων καὶ τοιούτων φλυαριῶν ἐμπεπλήκασι τὴν
πόλιν· ὅταν οὖν ἔλθῃ ἡ καταβολὴ αὕτη τῆς ἀσθενείας, τοὺς
τότε παρόντας αἰτιάσονται συμβούλους, Θεμιστοκλέα δὲ
καὶ Κίμωνα καὶ Περικλέα ἐγκωμιάσουσιν, τοὺς αἰτίους
τῶν κακῶν· σοῦ δὲ ἴσως ἐπιλήψονται, ἐὰν μὴ εὐλαβῇ, καὶ
τοῦ ἐμοῦ ἑταίρου Ἀλκιβιάδου, ὅταν καὶ τὰ ἀρχαῖα προσ-
[519b] απολλύωσι πρὸς οἷς ἐκτήσαντο, οὐκ αἰτίων ὄντων τῶν κακῶν
ἀλλ’ ἴσως συναιτίων.