Σώματα Κειμένων

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας 

 

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ

ΙΣΟΚΡ 4.1–10

Προοίμιον: Τα κίνητρα για τη συγγραφή και την πραγμάτευση ενός γνωστού θέματος
Με τον λόγο αυτόν, τον οποίο ολοκλήρωσε το 380 π.Χ., ο Ισοκράτης απευθύνεται στον ελληνικό λαό, τον οποίο φαντάζεται συγκεντρωμένο σε κάποια μεγάλη γιορτή του Ελληνισμού. Το πρώτο μέρος του, το επιδεικτικό, αποτελεί ένα εγκώμιο της Αθήνας, ενώ στο δεύτερο, το συμβουλευτικό, διατυπώνει το όραμά του για την ένωση των Ελλήνων και την από κοινού αντιμετώπιση των βαρβάρων.

    [1] Πολλάκις ἐθαύμασα τῶν τὰς πανηγύρεις συναγαγόν-
των καὶ τοὺς γυμνικοὺς ἀγῶνας καταστησάντων, ὅτι τὰς
μὲν τῶν σωμάτων εὐτυχίας οὕτω μεγάλων δωρεῶν ἠξίωσαν,
τοῖς δ’ ὑπὲρ τῶν κοινῶν ἰδίᾳ πονήσασι καὶ τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς
οὕτω παρασκευάσασιν ὥστε καὶ τοὺς ἄλλους ὠφελεῖν δύνα-
σθαι, τούτοις δ’ οὐδεμίαν τιμὴν ἀπένειμαν· [2] ὧν εἰκὸς
ἦν αὐτοὺς μᾶλλον ποιήσασθαι πρόνοιαν· τῶν μὲν γὰρ
ἀθλητῶν δὶς τοσαύτην ῥώμην λαβόντων οὐδὲν ἂν πλέον
γένοιτο τοῖς ἄλλοις, ἑνὸς δ’ ἀνδρὸς εὖ φρονήσαντος ἅπαν-
τες ἂν ἀπολαύσειαν οἱ βουλόμενοι κοινωνεῖν τῆς ἐκείνου
διανοίας.

    [3] Οὐ μὴν ἐπὶ τούτοις ἀθυμήσας εἱλόμην ῥᾳθυμεῖν,
ἀλλ’ ἱκανὸν νομίσας ἆθλον ἔσεσθαί μοι τὴν δόξαν τὴν
ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ λόγου γενησομένην ἥκω συμβουλεύσων
περί τε τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ τῆς
ὁμονοίας τῆς πρὸς ἡμᾶς αὐτούς, οὐκ ἀγνοῶν ὅτι πολλοὶ
τῶν προσποιησαμένων εἶναι σοφιστῶν ἐπὶ τοῦτον τὸν λόγον
ὥρμησαν, [4] ἀλλ’ ἅμα μὲν ἐλπίζων τοσοῦτον διοίσειν
ὥστε τοῖς ἄλλοις μηδὲν πώποτε δοκεῖν εἰρῆσθαι περὶ
αὐτῶν, ἅμα δὲ προκρίνας τούτους καλλίστους εἶναι τῶν
λόγων, οἵτινες περὶ μεγίστων τυγχάνουσιν ὄντες καὶ τούς
τε λέγοντας μάλιστ’ ἐπιδεικνύουσι καὶ τοὺς ἀκούοντας
πλεῖστ’ ὠφελοῦσιν· ὧν εἷς οὗτός ἐστιν. [5] ἔπειτ’ οὐδ’
οἱ καιροί πω παρεληλύθασιν ὥστ’ ἤδη μάτην εἶναι τὸ
μεμνῆσθαι περὶ τούτων. τότε γὰρ χρὴ παύεσθαι λέγοντας,
ὅταν ἢ τὰ πράγματα λάβῃ τέλος καὶ μηκέτι δέῃ βουλεύε-
σθαι περὶ αὐτῶν, ἢ τὸν λόγον ἴδῃ τις ἔχοντα πέρας, ὥστε
μηδεμίαν λελεῖφθαι τοῖς ἄλλοις ὑπερβολήν. [6] ἕως δ’
ἂν τὰ μὲν ὁμοίως ὥσπερ πρότερον φέρηται, τὰ δ’ εἰρημένα
φαύλως ἔχοντα τυγχάνῃ, πῶς οὐ χρὴ σκοπεῖν καὶ φιλοσο-
φεῖν τοῦτον τὸν λόγον, ὃς ἢν κατορθωθῇ, καὶ τοῦ πολέμου
τοῦ πρὸς ἀλλήλους καὶ τῆς ταραχῆς τῆς παρούσης καὶ τῶν
μεγίστων κακῶν ἡμᾶς ἀπαλλάξει;

    [7] Πρὸς δὲ τούτοις, εἰ μὲν μηδαμῶς ἄλλως οἷόν τ’ ἦν
δηλοῦν τὰς αὐτὰς πράξεις ἀλλ’ ἢ διὰ μιᾶς ἰδέας, εἶχεν ἄν
τις ὑπολαβεῖν ὡς περίεργόν ἐστι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκεί-
νοις λέγοντα πάλιν ἐνοχλεῖν τοῖς ἀκούουσιν· [8] ἐπειδὴ
δ’ οἱ λόγοι τοιαύτην ἔχουσι τὴν φύσιν, ὥσθ’ οἷόν τ’ εἶναι
περὶ τῶν αὐτῶν πολλαχῶς ἐξηγήσασθαι, καὶ τά τε
μεγάλα ταπεινὰ ποιῆσαι καὶ τοῖς μικροῖς μέγεθος
περιθεῖναι, καὶ τά τε παλαιὰ καινῶς διελθεῖν καὶ περὶ
τῶν νεωστὶ γεγενημένων ἀρχαίως εἰπεῖν, οὐκέτι φευκ-
τέον ταῦτ’ ἐστὶ περὶ ὧν ἕτεροι πρότερον εἰρήκασιν, ἀλλ’
ἄμεινον ἐκείνων εἰπεῖν πειρατέον. [9] αἱ μὲν γὰρ πράξεις
αἱ προγεγενημέναι κοιναὶ πᾶσιν ἡμῖν κατελείφθησαν, τὸ δ’
ἐν καιρῷ ταύταις καταχρήσασθαι καὶ τὰ προσήκοντα περὶ
ἑκάστης ἐνθυμηθῆναι καὶ τοῖς ὀνόμασιν εὖ διαθέσθαι τῶν
εὖ φρονούντων ἴδιόν ἐστιν. [10] ἡγοῦμαι δ’ οὕτως ἂν
μεγίστην ἐπίδοσιν λαμβάνειν καὶ τὰς ἄλλας τέχνας καὶ τὴν
περὶ τοὺς λόγους φιλοσοφίαν, εἴ τις θαυμάζοι καὶ τιμῴη
μὴ τοὺς πρώτους τῶν ἔργων ἀρχομένους, ἀλλὰ τοὺς ἄρισθ’
ἕκαστον αὐτῶν ἐξεργαζομένους, μηδὲ τοὺς περὶ τούτων
ζητοῦντας λέγειν περὶ ὧν μηδεὶς πρότερον εἴρηκεν, ἀλλὰ
τοὺς οὕτως ἐπισταμένους εἰπεῖν ὡς οὐδεὶς ἂν ἄλλος
δύναιτο.