Παράλληλη αναζήτηση
| 14 εγγραφές [1 - 10] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πανηγύρι το [panijíri] Ο44 : 1.ο εορτασμός θρησκευτικής επετείου με συγκέντρωση των πιστών γύρω από το ναό και με τη συμμετοχή τους σε ποικίλες διασκεδαστικές και εθιμικές εκδηλώσεις (χορό, τραγούδι κτλ.): Tο ~ της Παναγίας. Tο ~ του χωριού μας. Tριήμερο ~. 2. γενικά, ομαδική ζωηρή διασκέδαση· γλέντι: Xαρές και πανηγύρια. ΦΡ είναι για τα πανηγύρια, για πρόσωπο με συμπεριφορά ή εμφάνιση ανόητη και γελοία, ή για πράγμα ελεεινής ποιότητας, κατασκευής ή μορφής: Έτσι παρδαλά που ντύνεται είναι για τα πανηγύρια. έγινε του Kουτρούλη* ο γάμος / το ~. 3. (ειρ.) για θορυβώδες επεισόδιο (καβγά, διαπληκτισμό κτλ.) μεταξύ προσώπων, το οποίο προκαλεί το γέλιο των άλλων: Aν μάθουν την αλήθεια ο ένας για τον άλλον, θα έχουμε μεγάλο ~.
[μσν. πανηγύριν (στη σημερ. σημ.) < ελνστ. πανηγύριον `υπαίθρια αγορά΄ υποκορ. του αρχ. πανήγυρις `γενική συγκέντρωση΄]
[Λεξικό Κριαρά]
- πανηγύρι το,
- βλ. πανηγύρι(ο)ν.
[Λεξικό Κριαρά]
- πανηγύρι(ο)ν το· παναγύρι(ν)· παναγύριν· πανεγύριν· πανηγύρι· πανηγύριν.
-
- 1) Εορταστική συγκέντρωση πλήθους
- α) προς τιμήν κάπ. θεού:
- Τα πανηγύρια … διά την τιμήν … και δόξαν του πανάγαθου και μπορεμένου Δία (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [76])·
- β) με την ευκαιρία μιας θρησκευτικής γιορτής:
- (Διαθ. 17. αι. 9169‑170)·
- γ) (συνεκδ.) οι άνθρωποι που μετέχουν σε μια τέτοια συγκέντρωση:
- εκάψασιν εκεί το μοναστήριν, … που τάγιζεν ξένους και πτωχούς κι όλον το παναγύριν (Θρ. Κύπρ. 68).
- α) προς τιμήν κάπ. θεού:
- 2)
- α) Εμποροπανήγυρη, παζάρι:
- έπεψέ τον εις ένα παναγύριν κάτι γαδάρους να πουλήσει (Άνθ. Χαρ. (κυπρ.) 124)·
- β) (σε μεταφ.):
- ούτος ο κόσμος πέφυκε λοιπόν ως πανηγύριν. Ως πραγματεύετ’ έκαστος, ούτως απολαμβάνει (Διήγ. πόλ. Θεοδ. 141).
- α) Εμποροπανήγυρη, παζάρι:
- 3) Ομαδικός εορτασμός, διασκέδαση, με αφορμή ένα σημαντικό γεγονός:
- απείτις τους νικούσανε (ενν. τους Τούρκους), εκάναν πανηγύρι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 51815· Μαχ. 9234).
[<ουσ. πανήγυρις. Ο τ. παναγύρι στο Somav.· ο τ. παναγύριν και σήμ. ποντ. και κυπρ. Ο τ. ‑ι στο Βλάχ. και σήμ. Διάφ. τ. σήμ. ιδιωμ. Η λ. (‑ιον) τον 4. αι.]
- 1) Εορταστική συγκέντρωση πλήθους
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πανηγυρίζω [panijirízo] Ρ2.1α : (με υποκείμενο πρόσωπο ή, συνηθέστερα, λέξη που δηλώνει σύνολο προσώπων) α. γιορτάζω θρησκευτική γιορτή με πανηγύρι· έχω πανηγύρι: Tο χωριό μας πανηγυρίζει στις 15 Aυγούστου. β. εκδηλώνω δημόσια και με ζωηρό τρόπο ένα έντονο συναίσθημα χαράς ή ικανοποίησης, εξαιτίας ευτυχούς συμβάντος ή γεγονότος· (πρβ. γιορτάζω): Πανηγυρίζουν (για) τη νίκη της ομάδας τους. Aπ΄ άκρη σ΄ άκρη ο λαός πανηγυρίζει για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας τη λήξη του πολέμου. γ. εκφράζω με τρόπο υπερβολικό χαρά ή ικανοποίηση· θριαμβολογώ: Πανηγύριζε για το κατόρθωμά του.
[λόγ. < ελνστ. πανηγυρίζω, αρχ. σημ.: `συμμετέχω σε δημόσια γιορτή΄]
[Λεξικό Κριαρά]
- πανηγυρίζω.
-
- Ά Αμτβ.
- 1) Μετέχω σε θρησκευτική γιορτή, γιορτάζω·
- (εδώ μεταφ.):
- Περί χειροτονουμένων … ότι είναι χρέος τους την ημέραν οπού εχειροτονήθη … να πανηγυρίζει πνευματικά (Βακτ. αρχιερ. 186).
- (εδώ μεταφ.):
- 2)
- α) Συμμετέχω σε δημόσια γιορτή χαράς:
- έγινε χαρά μεγάλη εις την πόλιν και εις τον Γαλατάν … ότι επανηγύρισαν συν τοις πλησίον χωρίοις (Ιστ. πατρ. 1578‑9)·
- β) γιορτάζω, διασκεδάζω:
- πότε κι εγώ να ευφρανθώ και να πανηγυρίσω (Διγ. O 1923· 2014).
- α) Συμμετέχω σε δημόσια γιορτή χαράς:
- 1) Μετέχω σε θρησκευτική γιορτή, γιορτάζω·
- Β́ Μτβ.
- 1) (Εκκλ.) γιορτάζω, τιμώ
- α) (μνήμη αγίου):
- Έτυχε … εορτάζεσθαι και πανηγυρίζειν την μνήμην της οσιομάρτυρος Θεοδοσίας (Δούκ. 36913)·
- β) (εδώ παιγνιωδώς):
- Άκουε, σπανέ … Πανηγυρίζουσίν σε δε αλλήλοις οι δαίμονες (Σπανός A 321‑2).
- α) (μνήμη αγίου):
- 2) (Γενικ.) τιμώ, δοξάζω κάπ. πρόσωπο:
- Πανηγυρίσετε, βοσκοί, σήμερον τ’ όνομά του (Σουμμ., Παστ. φίδ. Δ́ [895]).
- 1) (Εκκλ.) γιορτάζω, τιμώ
[αρχ. πανηγυρίζω. Η λ. και σήμ.]
- Ά Αμτβ.
[Λεξικό Κριαρά]
- πανηγυρικός, επίθ.
-
- 1) (Προκ. για λόγο) εγκωμιαστικός, επαινετικός·
- (κατ’ επέκταση) κολακευτικός, υπερβολικός:
- ο υπερήφανος και πανηγυρικός λόγος έναι απολίτευτος (Σοφιαν., Παιδαγ. 108).
- (κατ’ επέκταση) κολακευτικός, υπερβολικός:
- 2) (Προκ. για βιβλίο) που περιέχει εορταστικά αναγνώσματα σχετικά με τους βίους και τα μαρτύρια αγίων:
- (Κώδ. Πάτμου I 89).
[αρχ. επίθ. πανηγυρικός. Η λ. και σήμ.]
- 1) (Προκ. για λόγο) εγκωμιαστικός, επαινετικός·
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πανηγυρικός -ή -ό [panijirikós] Ε1 : 1.που γίνεται για να εορταστεί κάποιο ευχάριστο γεγονός, για να εκδηλωθούν τα σχετικά συναισθήματα χαράς, ευαρέσκειας κτλ.· εορταστικός: Πανηγυρική συνεδρίαση. ~ σημαιοστολισμός. Πανηγυρικές εκδηλώσεις. Πανηγυρική έκδοση. 2. που έχει τη λαμπρότητα και το χαρμόσυνο χαρακτήρα πανηγυριού: Πανηγυρική υποδοχή. Πανηγυρική ατμόσφαιρα. ~ εορτασμός μιας επετείου, λαμπρός. 3. ~ λόγος και συνήθ. ως ουσ. ο πανηγυρικός, είδος ρητορικού λόγου που εκφωνείται σε δημόσια τελετή για τον εορτασμό επετείου ή για τον εγκωμιασμό γεγονότος, πράξης ή προσώπου: Tον πανηγυρικό της ημέρας θα τον εκφωνήσει ο πρόεδρος.
πανηγυρικά ΕΠIΡΡ. [λόγ. < αρχ. πανηγυρικός]
[Λεξικό Κριαρά]
- πανήγυρις η· πανήγερις.
-
- 1) Εορταστική συγκέντρωση κόσμου
- α) προς τιμήν κάπ. θεού:
- (Βίος Αλ. 3947)·
- β) στη μνήμη αγίου ή προς τιμήν αγίου:
- ο βασιλεύς ορίζει και γίνεται εορτή και πανήγερις της υπεραγίας απού τον ελύτρωσεν (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 437).
- α) προς τιμήν κάπ. θεού:
- 2) Εμποροπανήγυρη, παζάρι:
- δειν ποιώσι πραγματείας … εις τας της Πελοποννήσου … πανηγύρεις (Ψευδο-Σφρ. 5427 [= Πρόστ. Ανδρ. 58]).
- 3) Ομαδική γιορτή με αφορμή ένα σημαντικό γεγονός:
- Τρεις μήνες την πανήγυριν του γάμου εκρατούσαν (Διγ. O 2101).
- 4) (Προκ. για πλήθος φυτών που δημιουργεί ευχάριστο θέαμα):
- (Διγ. Gr. 3155)·
- άλση ήσαν δασύτατα και πανηγύρεις δένδρων (Διγ. Z 2769).
- 5) Φρ. διελύθη η πανήγυρις = προκ. για το βίαιο, άδοξο τέλος της ζωής κάπ.:
- (Έκθ. χρον. 7618).
[αρχ. ουσ. πανήγυρις. Η λ. και σήμ. (‑η)]
- 1) Εορταστική συγκέντρωση κόσμου
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πανηγυρίσιος -α -ο [panijirísxos] Ε4 : πανηγυριώτικος.
[πανηγύρ(ι) -ίσιος]
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- πανηγυρισμός ο [panijirizmós] Ο17 (συνήθ. πληθ.) : η ενέργεια του πανηγυρίζω· θορυβώδης και ζωηρή ομαδική εκδήλωση ισχυρού συναισθήματος χαράς, ικανοποίησης κτλ.: Ολονύκτιοι πανηγυρισμοί. Οι πανηγυρισμοί της νίκης. Οι πανηγυρισμοί του πλήθους.
[λόγ. < ελνστ. πανηγυρισμός]
