• 1)
  • α) Έχω τη δύναμη, τη δυνατότητα να πραγματοποιήσω κ.:
    • αν ημπορείς ευεργετείν (Σπαν. B 222)·
    • μήδ’ ο χειμώνας νέφαλα τόσα μπορά σηκώσει (Ερωφ. Γ´ 195)·
  • β) έχω την ευχέρεια, μου είναι εύκολο κ.:
    • είσαι βασιλιού παιδί, καθώς μπορούσι … ’ς τσι πράξες σου όλοι να το θωρούσι (Ερωφ. Α´ 141)·
  • γ) κατορθώνω, πετυχαίνω κ.:
    • στη Σούδα δεν εμπόρεσαν ετότες για να μπούσι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 448²²).
• 2) Έχω ψυχική δύναμη, αντέχω:
  • Ουκ ημπορώ από του νυν οδύνας να βαστάζω (Ιμπ. 834)·
  • εζάλισέ με, δε μπορώ πλιο μου να τον ακούγω (Φορτουν. Β´ 39).
• 3) Έχω το δικαίωμα, την εξουσία να κάνω κ.:
  • Ώδε λέγει εκείνον τό εμπορούν να ποίσουν οι κριταί (Ασσίζ. 276²⁵).
• 4) Ξέρω, κατέχω κ.:
  • τι να λέγω ουκ εμπορώ, τι να τον επαινέσω (Αχιλλ. L 1222).
• 5) (Απρόσ., συν. με άρν.) δεν είναι δυνατόν, μπορετό, «γραφτό»:
  • νεότερε, τό πεθυμάς δεν ημπορεί να το ’χεις (Ερωτοπ. 644).

• Η μτχ. μπορεζάμενος ως επίθ. = που έχει δύναμη, δυνατός, ισχυρός:
  • ό,τι οι ανθρώποι δε μπορού να κάμουσι, μπορούσι οι μπορεζάμενοι θεοί (Πανώρ. Δ´ 272).
• Η μτχ. μπορεμένος ως επίθ. =
  • 1) Που έχει δύναμη, δυνατός, ισχυρός:
    • (Πανώρ. Δ´ 77)·
    • θέλου (ενν. οι κοπελιές) αδυνατό και μπορεμένο ταίρι να ’χουσιν (Φορτουν. Γ´ 195).
  • 2) Πλούσιος, ευκατάστατος:
    • εί συνηθισμένο ’ς τσι γάμους να μαζώνουνται (ενν. οι βοσκοί) πάντα τω μπορεμένω (Πανώρ. Ε´ 370).
• Το ουδ. μπορεμένο, μπορεζάμενο(ν) ως ουσ. = δυνατόν, ενδεχόμενο:
  • αν έναι μπορεμένο το στρώμα να μη σε κρατεί ποτέ ξεχωρισμένο (Φορτουν. Ε´ 165).

[<ευπορώ (βλ. ά.). Ο τ. εμπ‑ στο Du Cange (‑είν). Ο τ. μπορώ στο Βλάχ. και σήμ. Σε κρητ. κείμ. απ. σχηματ. (η)μπορά <(η)μπορεί + να. Η λ. και ο τ. εμπ‑ και σήμ. κυπρ.]