Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (5.1.1-5.5.1)

ΒΙΒΛΙΟ Ε: ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ


[5.1.1] Οἱ δὲ ἐν τῇ Εὐρώπῃ τῶν Περσέων καταλειφθέντες ὑπὸ Δαρείου, τῶν ὁ Μεγάβαζος ἦρχε, πρώτους μὲν Περινθίους Ἑλλησποντίων οὐ βουλομένους ὑπηκόους εἶναι Δαρείου κατεστρέψαντο, περιεφθέντας πρότερον καὶ ὑπὸ Παιόνων τρηχέως. [5.1.2] οἱ γὰρ ὦν ἀπὸ Στρυμόνος Παίονες χρήσαντος τοῦ θεοῦ στρατεύεσθαι ἐπὶ Περινθίους, καί ἢν μὲν ἀντικατιζόμενοι ἐπικαλέσωνταί σφεας οἱ Περίνθιοι ὀνομαστὶ βώσαντες, τοὺς δὲ ἐπιχειρέειν, ἢν δὲ μὴ ἐπιβώσωνται, μὴ ἐπιχειρέειν, ἐποίεον οἱ Παίονες ταῦτα. ἀντικατιζομένων δὲ τῶν Περινθίων ἐν τῷ προαστείῳ, ἐνθαῦτα μουνομαχίη τριφασίη ἐκ προκλήσιός σφι ἐγένετο· καὶ γὰρ ἄνδρα ἀνδρὶ καὶ ἵππον ἵππῳ συνέβαλον καὶ κύνα κυνί. [5.1.3] νικώντων δὲ τὰ δύο τῶν Περινθίων, ὡς ἐπαιώνιζον κεχαρηκότες, συνεβάλοντο οἱ Παίονες τὸ χρηστήριον αὐτὸ τοῦτο εἶναι καὶ εἶπάν κου παρὰ σφίσι αὐτοῖσι· Νῦν ἂν εἴη ὁ χρησμὸς ἐπιτελεόμενος ἡμῖν, νῦν ἡμέτερον τὸ ἔργον. οὕτω τοῖσι Περινθίοισι παιωνίσασι ἐπιχειρέουσι οἱ Παίονες καὶ πολλόν τε ἐκράτησαν καὶ ἔλιπόν σφεων ὀλίγους. [5.2.1] τὰ μὲν δὴ ἀπὸ Παιόνων πρότερον γενόμενα ὧδε ἐγένετο· τότε δὲ ἀνδρῶν ἀγαθῶν περὶ τῆς ἐλευθερίης γινομένων τῶν Περινθίων οἱ Πέρσαι τε καὶ ὁ Μεγάβαζος ἐπεκράτησαν πλήθεϊ. [5.2.2] ὡς δὲ ἐχειρώθη ἡ Πέρινθος, ἤλαυνε τὸν στρατὸν ὁ Μεγάβαζος διὰ τῆς Θρηίκης, πᾶσαν πόλιν καὶ πᾶν ἔθνος τῶν ταύτῃ οἰκημένων ἡμερούμενος βασιλέϊ· ταῦτα γάρ οἱ ἐνετέταλτο ἐκ Δαρείου, Θρηίκην καταστρέφεσθαι.
[5.3.1] Θρηίκων δὲ ἔθνος μέγιστόν ἐστι μετά γε Ἰνδοὺς πάντων ἀνθρώπων. εἰ δὲ ὑπ᾽ ἑνὸς ἄρχοιτο ἢ φρονέοι κατὰ τὠυτό, ἄμαχόν τ᾽ ἂν εἴη καὶ πολλῷ κράτιστον πάντων ἐθνέων κατὰ γνώμην τὴν ἐμήν. ἀλλὰ γὰρ τοῦτο ἄπορόν σφι καὶ ἀμήχανον μή κοτε ἐγγένηται· εἰσὶ δὴ κατὰ τοῦτο ἀσθενέες. [5.3.2] οὐνόματα δ᾽ ἔχουσι πολλὰ κατὰ χώρας ἕκαστοι, νόμοισι δὲ οὗτοι παραπλησίοισι πάντες χρέωνται κατὰ πάντα, πλὴν Γετέων καὶ Τραυσῶν καὶ τῶν κατύπερθε Κρηστωναίων οἰκεόντων. [5.4.1] τούτων δὲ τὰ μὲν Γέται οἱ ἀθανατίζοντες ποιεῦσι, εἴρηταί μοι· Τραυσοὶ δὲ τὰ μὲν ἄλλα πάντα κατὰ ταὐτὰ τοῖσι ἄλλοισι Θρήιξι ἐπιτελέουσι, κατὰ δὲ τὸν γινόμενον σφίσι καὶ ἀπογινόμενον ποιεῦσι τοιάδε· [5.4.2] τὸν μὲν γενόμενον περιιζόμενοι οἱ προσήκοντες ὀλοφύρονται, ὅσα μιν δεῖ ἐπείτε ἐγένετο ἀναπλῆσαι κακά, ἀνηγεόμενοι τὰ ἀνθρωπήια πάντα πάθεα, τὸν δ᾽ ἀπογενόμενον παίζοντές τε καὶ ἡδόμενοι γῇ κρύπτουσι, ἐπιλέγοντες ὅσων κακῶν ἐξαπαλλαχθείς ἐστι ἐν πάσῃ εὐδαιμονίῃ. [5.5.1] οἱ δὲ κατύπερθε Κρηστωναίων ποιεῦσι τοιάδε· ἔχει γυναῖκας ἕκαστος πολλάς· ἐπεὰν ὦν τις αὐτῶν ἀποθάνῃ, κρίσις γίνεται μεγάλη τῶν γυναικῶν καὶ φίλων σπουδαὶ ἰσχυραὶ περὶ τοῦδε, ἥτις αὐτέων ἐφιλέετο μάλιστα ὑπὸ τοῦ ἀνδρός· ἣ δ᾽ ἂν κριθῇ καὶ τιμηθῇ, ἐγκωμιασθεῖσα ὑπό τε ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν σφάζεται ἐς τὸν τάφον ὑπὸ τοῦ οἰκηιοτάτου ἑωυτῆς, σφαχθεῖσα δὲ συνθάπτεται τῷ ἀνδρί· αἱ δὲ ἄλλαι συμφορὴν μεγάλην ποιεῦνται· ὄνειδος γάρ σφι τοῦτο μέγιστον γίνεται.

ΒΙΒΛΙΟ Ε: ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ


[5.1.1] Κι οι Πέρσες που ο Δαρείος άφησε πίσω, στην Ευρώπη, με αρχηγό τον Μεγάβαζο, πρώτους από τους Ελλησποντίους υπόταξαν τους Περινθίους, που δε δέχτηκαν να γίνουν υπήκοοι του Δαρείου με τη θέλησή τους και που στο παρελθόν είχαν χτυπηθεί άγρια από τους Παίονες. [5.1.2] Γιατί οι Παίονες της περιοχής του Στρυμόνα πήραν χρησμό από το θεό να εκστρατεύσουν εναντίον των Περινθίων· κι αν οι Περίνθιοι αντιπαραταχτούν και τους προκαλέσουν, φωνάζοντάς τους δυνατά με τ᾽ όνομά τους, αυτοί να κάνουν επίθεση, αν όμως δεν τους φωνάξουν με τ᾽ όνομά τους, να μην κάνουν επίθεση· οι Παίονες ενέργησαν σύμφωνα με το χρησμό. Οι Περίνθιοι τους αντιπαρατάχτηκαν έξω από την πόλη τους κι εκεί, ύστερ᾽ από πρόκληση, αναμετρήθηκαν σε τριπλή μονομαχία· δηλαδή έβαλαν να μονομαχήσουν άντρας με άντρα κι άλογο με άλογο και σκύλος με σκύλο. [5.1.3] Από τις τρεις στις δύο νίκησαν οι Περίνθιοι κι ενθουσιασμένοι έβγαλαν κραυγή στο θεό: «Ιή Παιάν, Ιή Παιάν» — οι Παίονες, ακούγοντας κραυγή που ηχούσε όπως τ᾽ όνομά τους, κατάλαβαν πως αυτή ήταν η έννοια του χρησμού κι αντάλλαξαν ανάμεσά τους λόγια σαν κι αυτά: «Τώρα θα ᾽ναι που ο χρησμός μας εκπληρώνεται, τώρα ώρα να τον κάνουμε πράξη εμείς». Έτσι, εναντίον των Περινθίων που έβγαλαν κραυγή στο θεό «Ιή Παιάν, Ιή Παιάν», οι Παίονες επιτέθηκαν κι επήραν μεγάλη νίκη και λίγους απ᾽ αυτούς άφησαν ζωντανούς.
[5.2.1] Έτσι έγινε λοιπόν το παλιότερο πάθημά τους από τους Παίονες, αλλά τότε, μόλο που οι Περίνθιοι αναδείχτηκαν άντρες γενναίοι για την ελευθερία τους, οι Πέρσες κι ο Μεγάβαζος τους νίκησαν, με το πλήθος του στρατού τους. [5.2.2] Κι αφού έβαλε στο χέρι του την Πέρινθο, ο Μεγάβαζος οδηγούσε το στρατό του μέσ᾽ από τα μέρη της Θράκης, φέρνοντας στην εξουσία του βασιλιά κάθε πόλη και κάθε φυλή αυτών που κατοικούσαν σ᾽ αυτή την περιοχή· γιατί η εντολή που είχε πάρει από τον Δαρείο ήταν αυτή, να υποτάξει τη Θράκη.
[5.3.1] Λοιπόν, των Θρακών το έθνος είναι το πιο μεγάλο στον κόσμο, ύστερα βέβαια από τους Ινδούς. Κι αν ήταν ενωμένοι κάτω από έναν αρχηγό ή είχαν ομοφροσύνη, θα ήταν ακαταμάχητο κι απ᾽ όλα τα έθνη, κατά τη γνώμη μου, ασύγκριτα ισχυρότερο. Όμως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει δυνατότητα ούτε τρόπος να γίνει ποτέ· κι αυτό είναι που τους κάνει αδύναμους. [5.3.2] Και καθώς ζουν η κάθε φυλή χωριστά, έχουν πολλά ονόματα, κρατούν όμως όλοι τους σ᾽ όλα τις ίδιες σχεδόν συνήθειες, εκτός από τους Γέτες και τους Τραυσούς κι εκείνους που κατοικούν πιο πάνω από τους Κρηστωναίους.
[5.4.1] Κι όσο γι᾽ αυτούς, έχω κιόλας πει τί κάνουν οι Γέτες που πιστεύουν πως είναι αθάνατοι· οι Τραυσοί πάλι κρατούν γι᾽ όλα τ᾽ άλλα τις ίδιες συνήθειες με τους άλλους Θράκες, όμως για όποιον έρχεται ή φεύγει από τη ζωή νά τί κάνουν: [5.4.2] μαζεύονται όλη η οικογένεια γύρω απ᾽ το παιδί που ήρθε στη ζωή κι αρχίζουν θρήνο, πόσες συμφορές τού μέλλεται να δοκιμάσει μια κι ήρθε στον κόσμο, αραδιάζοντας όλα τα βάσανα του ανθρώπου, όμως αυτόν που φεύγει απ᾽ τη ζωή τον θάβουν στη γη με χωρατά και χαρές, αναφέροντας από πόσα βάσανα γλίτωσε κι είναι τώρα τρισευτυχισμένος.
[5.5.1] Κι αυτοί που ζουν πιο πάνω από τους Κρηστωναίους κάνουν τα ακόλουθα· καθένας τους έχει πολλές γυναίκες· λοιπόν, όταν κάποιος απ᾽ αυτούς πεθάνει, οι γυναίκες αρχίζουν μεγάλους καυγάδες ανάμεσά τους κι οι φίλοι τους μπαίνουν σε μεγάλη σκοτούρα για το ποιάν είχε πρώτη στην αγάπη του ο άντρας τους· κι όποια βγει πρώτη και πάρει αυτή την τιμή, άντρες και γυναίκες πλέκουν το εγκώμιό της· και κατόπι ο πιο στενός συγγενής της τη σφάζει πάνω στον τάφο, και μετά τη σφαγή τη θάβουν μαζί με τον άντρα της· οι άλλες πέφτουν σε μεγάλη στενοχώρια· γιατί δεν υπάρχει γι᾽ αυτές ντροπή μεγαλύτερη.