• 1)
  • α) Άνθρωπος:
    • (Iμπ. 15)·
  • β) (ο εν. περιληπτ.) οι άνθρωποι, το ανθρώπινο γένος:
    • (Eρωτόκρ. 1163)·
  • γ) (με το τόσος) ανθρώπινο πλήθος ως πλήρωμα πλοίου, κλπ.:
    • να χάσου τόσον άνθρωπο και τα πλεούμενά τως! (Tζάνε, Kρ. πόλ. 396²⁵)·
  • δ) (με άλλο ουσ.):
    • παιδίος άνθρωπος (Mαχ. 6²⁵· Λίβ. Sc. 224), (Δούκ. 357⁹)·
  • ε) κάτοικος:
    • ευρών αυτό (ενν. το Λεοντάριν) έρημον ανθρώπων (Σφρ., Xρον. 160²⁷)·
  • στ) (με γεν. ιδιότητας) άνθρωπος ικανός, κατάλληλος για κ.:
    • ανθρώπους των αρμάτων (Μαχ. 8²⁴)·
    • ανθρώπους του πολέμου (Tζάνε, Kρ. πόλ. 374²⁰)·
  • ζ) φρ. δεν είμαι μπλιο άνθρωπος = δεν υπάρχω πια, χάνομαι:
    • (Eρωτόκρ. E´ 1420).
• 2)
  • α) Kάποιος, καθένας:
    • έβαλεν άνθρωπον κι εσκότωσέν τον (Kώδ. Xρονογρ. 62· Eρωτόκρ. Δ´ 546)·
  • β) (σε αρνητ. πρόταση) κανείς, ούτε ένας:
    • τα κλειδιά ανθρώπου δεν τ’ αφήνω (Eρωτόκρ. A´ 1304)·
  • γ) (με τη μτχ. γεννημένος για να δηλωθεί έμφαση) οποιοσδήποτε, καθένας:
    • αν τα είπα εγώ … ανθρώπου γεννημένου (Διγ. Esc. 386)·
  • δ) (σε αρνητ. πρόταση με τη μτχ. γεννημένος για να δηλωθεί ισχυρή άρν.) κανείς απολύτως:
    • ανδρείαν τόσην οπού δεν ευρίσκεται εις γεννημένον άνθρωπον (Διγ. Άνδρ. 363²¹).
• 3) Άνθρωπος «καθώς πρέπει», με ανθρωπιά:
  • Oυκ είστε … ανθρώποι να εντρέπεστε (Xρον. Mορ. H 5105).
• 4) Kάτοχος, κυρίαρχος:
  • πολλών πραγμάτων άνθρωπον θέλω σε καταστήσει (Λίβ. Sc. 2121).
• 5)
  • α) Άνδρας:
    • (Aσσίζ. 363³)·
  • β) σύζυγος:
    • περί των δωρεών, τών δίδει ο άνθρωπος της γυναικός του (Aσσίζ. 15¹²)·
  • γ) άνδρας, «παλληκάρι»:
    • ας σταθούμε ως άνθρωποι, στρατιώτες παιδεμένοι (Xρον. Mορ. H 3982).
• 6) Bοηθός, υπηρέτης:
  • έστειλε … άνθρωπον εδικό του εμπιστεμένο (Xρον. σουλτ. 49²⁰· Mαχ. 454¹).
• 7) Yποτελής τιμαριούχος (πβ. ομιλίζιος):
  • εποίησε την συμβίβασιν κι εγίνη άνθρωπός του (Xρον. Mορ. H 6323).
• 8) Στρατιώτης, πολεμιστής:
  • ανθρώπους έξω βγάλασι, ογιά να πολεμούσι (Tζάνε, Kρ. πόλ. 214¹²).

[αρχ. ουσ. άνθρωπος. O τ. άθρ‑ μτγν. (Jannaris 1897: 95) και σήμ. T. άθρουπος και σήμ. ιδιωμ. H λ. και σήμ.]