Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Ἀλέξανδρος (9.1-9.14)


[9.1] Φιλίππου δὲ στρατεύοντος ἐπὶ Βυζαντίους, ἦν μὲν ἑκκαιδεκέτης ὁ Ἀλέξανδρος, ἀπολειφθεὶς δὲ κύριος ἐν Μακεδονίᾳ τῶν πραγμάτων καὶ τῆς σφραγῖδος, Μαίδων τε τοὺς ἀφεστῶτας κατεστρέψατο, καὶ πόλιν ἑλὼν αὐτῶν, τοὺς μὲν βαρβάρους ἐξήλασε, συμμείκτους δὲ κατοικίσας, Ἀλεξανδρόπολιν προσηγόρευσεν.
[9.2] Ἐν δὲ Χαιρωνείᾳ τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας μάχης παρὼν μετέσχε, καὶ λέγεται πρῶτος ἐνσεῖσαι τῷ ἱερῷ λόχῳ τῶν Θηβαίων. [9.3] ἔτι δὲ καὶ καθ᾽ ἡμᾶς ἐδείκνυτο παλαιὰ παρὰ τὸν Κηφισὸν Ἀλεξάνδρου καλουμένη δρῦς, πρὸς ἣν τότε κατεσκήνωσε, καὶ τὸ πολυάνδριον οὐ πόρρω τῶν Μακεδόνων ἐστίν. [9.4] ἐκ μὲν οὖν τούτων ὡς εἰκὸς Φίλιππος ὑπερηγάπα τὸν υἱόν, ὥστε καὶ χαίρειν τῶν Μακεδόνων Ἀλέξανδρον μὲν βασιλέα, Φίλιππον δὲ στρατηγὸν καλούντων.
[9.5] Αἱ δὲ περὶ τὴν οἰκίαν ταραχαί, διὰ τοὺς γάμους καὶ τοὺς ἔρωτας αὐτοῦ τρόπον τινὰ τῆς βασιλείας τῇ γυναικωνίτιδι συννοσούσης, πολλὰς αἰτίας καὶ μεγάλας διαφορὰς παρεῖχον, ἃς ἡ τῆς Ὀλυμπιάδος χαλεπότης, δυσζήλου καὶ βαρυθύμου γυναικός, ἔτι μείζονας ἐποίει, παροξυνούσης τὸν Ἀλέξανδρον. [9.6] ἐκφανεστάτην δ᾽ Ἄτταλος παρέσχεν ἐν τοῖς Κλεοπάτρας γάμοις, ἣν ὁ Φίλιππος ἠγάγετο παρθένον, ἐρασθεὶς παρ᾽ ἡλικίαν τῆς κόρης. [9.7] θεῖος γὰρ ὢν αὐτῆς ὁ Ἄτταλος, ἐν τῷ πότῳ μεθύων παρεκάλει τοὺς Μακεδόνας αἰτεῖσθαι παρὰ θεῶν γνήσιον ἐκ Φιλίππου καὶ Κλεοπάτρας γενέσθαι διάδοχον τῆς βασιλείας. [9.8] ἐπὶ τούτῳ παροξυνθεὶς ὁ Ἀλέξανδρος καὶ εἰπών· «ἡμεῖς δέ σοι κακὴ κεφαλὴ νόθοι δοκοῦμεν;» ἔβαλε σκύφον ἐπ᾽ αὐτόν. [9.9] ὁ δὲ Φίλιππος ἐπ᾽ ἐκεῖνον ἐξανέστη σπασάμενος τὸ ξίφος, εὐτυχίᾳ δ᾽ ἑκατέρου διὰ τὸν θυμὸν καὶ τὸν οἶνον ἔπεσε σφαλείς. [9.10] ὁ δ᾽ Ἀλέξανδρος ἐφυβρίζων «οὗτος μέντοι» εἶπεν «ἄνδρες εἰς Ἀσίαν ἐξ Εὐρώπης παρεσκευάζετο διαβαίνειν, ὃς ἐπὶ κλίνην ἀπὸ κλίνης διαβαίνων ἀνατέτραπται». [9.11] μετὰ ταύτην τὴν παροινίαν ἀναλαβὼν τὴν Ὀλυμπιάδα καὶ καταστήσας εἰς Ἤπειρον, αὐτὸς ἐν Ἰλλυριοῖς διέτριβεν. [9.12] ἐν τούτῳ δὲ Δημάρατος ὁ Κορίνθιος, ξένος ὢν τῆς οἰκίας καὶ παρρησίας μετέχων, ἀφίκετο πρὸς Φίλιππον. [9.13] μετὰ δὲ τὰς πρώτας δεξιώσεις καὶ φιλοφροσύνας ἐπερωτῶντος τοῦ Φιλίππου, πῶς ἔχουσιν ὁμονοίας πρὸς ἀλλήλους οἱ Ἕλληνες, «πάνυ γοῦν» ἔφη «σοι προσήκει Φίλιππε κήδεσθαι τῆς Ἑλλάδος, ὃς τὸν οἶκον τὸν σεαυτοῦ στάσεως τοσαύτης καὶ κακῶν ἐμπέπληκας». [9.14] οὕτω δὴ συμφρονήσας ὁ Φίλιππος ἔπεμψε καὶ κατήγαγε πείσας διὰ τοῦ Δημαράτου τὸν Ἀλέξανδρον.


[9.1] Όταν ο Φίλιππος βρισκόταν σε εκστρατεία εναντίον του Βυζαντίου, ο Αλέξανδρος ήταν δεκαέξι χρόνων και παρέμεινε στη Μακεδονία κύριος των πραγμάτων και της σφραγίδας. Υπέταξε τους Μαίδους, που είχαν επαναστατήσει, και, αφού κυρίεψε την πόλη τους, έδιωξε τους βαρβάρους, έφερε εκεί να κατοικήσουν μεικτό πληθυσμό, και την ονόμασε Αλεξανδρούπολη. [9.2] Στη Χαιρώνεια, εξάλλου, που ήταν παρών, πήρε μέρος στη μάχη εναντίον των Ελλήνων και λέγεται ότι ήταν ο πρώτος που διέσπασε τις τάξεις του ιερού λόχου των Θηβαίων. [9.3] Ακόμη και στην εποχή μας έδειχναν κοντά στον Κηφισό μια παλαιά βαλανιδιά, που ονομαζόταν του Αλέξανδρου, γιατί εκεί κοντά είχε στήσει τότε τη σκηνή του· επίσης δεν είναι μακριά και το νεκροταφείο των Μακεδόνων. [9.4] Εξαιτίας λοιπόν αυτών ο Φίλιππος, όπως ήταν φυσικό, υπεραγαπούσε τον γιο του, ώστε να χαίρεται, όταν οι Μακεδόνες αποκαλούσαν τον Αλέξανδρο βασιλιά και τον Φίλιππο στρατηγό. [9.5] Οι ανακατωσούρες στο παλάτι για τους γάμους και τους έρωτες του Φιλίππου, εξαιτίας των οποίων και η βασιλεία κατά κάποιον τρόπο μαζί με τον γυναικωνίτη βρισκόταν σε νοσηρή κατάσταση, δημιουργούσαν πολλές κατηγορίες και μεγάλες φασαρίες, τις οποίες ενέτεινε η σκληρότητα της Ολυμπιάδας, που όντας ζηλιάρα και με κακή ψυχική διάθεση εκνεύριζε τον Αλέξανδρο. [9.6] Εντελώς απροκάλυπτη αφορμή φασαρίας δημιούργησε ο Άτταλος στους γάμους της Κλεοπάτρας, που τη νυμφεύτηκε ο Φίλιππος, καθώς την ερωτεύτηκε παρά το νεαρόν της ηλικίας της. [9.7] Ο θείος της ο Άτταλος, μεθυσμένος καθώς ήταν στο γαμήλιο τραπέζι, προκαλούσε τους Μακεδόνες να γεννηθεί από τον Φίλιππο και την Κλεοπάτρα γνήσιος διάδοχος του βασιλείου. [9.8] Εκνευρισμένος από αυτό ο Αλέξανδρος του είπε: «εμείς, ανόητε άνθρωπε, σου φαινόμαστε νόθοι;» και πέταξε μια κούπα κατεπάνω του. [9.9] Τότε ο Φίλιππος σηκώθηκε απειλητικά εναντίον του τραβώντας το ξίφος του. Ευτυχώς όμως και για τους δυο παραπάτησε από τον θυμό και το μεθύσι και έπεσε. [9.10] Τότε ο Αλέξανδρος ειρωνευόμενος είπε: «αυτός λοιπόν, άνδρες, είναι που ετοιμαζόταν να περάσει από την Ευρώπη στην Ασία, αυτός που περνώντας από το ένα κρεβάτι στο άλλο είναι πεσμένος κάτω». [9.11] Μετά το επεισόδιο αυτό πάνω στο μεθύσι, πήρε την Ολυμπιάδα, την εγκατέστησε στην Ήπειρο, ενώ ο ίδιος έμενε προσωρινά στη χώρα των Ιλλυριών. [9.12] Στο μεταξύ ο Δημάρατος από την Κόρινθο, με δεσμούς φιλοξενίας με το παλάτι και με όλο το θάρρος επισκέφτηκε τον Φίλιππο. [9.13] Μετά τις πρώτες χαιρετούρες και φιλοφρονήσεις, όταν ο Φίλιππος τον ρώτησε πώς τα πάνε μεταξύ τους οι Έλληνες, είπε: «Σ᾽ εσένα προπάντων, Φίλιππε, που έχεις προκαλέσει τόση αναστάτωση και τόσες συμφορές στο σπίτι σου ταιριάζει να φροντίζεις για την Ελλάδα». [9.14] Έτσι λοιπόν συνήλθε ο Φίλιππος και έστειλε και έφερε πίσω τον Αλέξανδρο, αφού τον έπεισε μέσω του Δημάρατου.