Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Ἀλέξανδρος (47.1-47.12)


[47.1] Φοβούμενος δὲ τοὺς Μακεδόνας μὴ εἰς τὰ ὑπόλοιπα τῆς στρατείας ἀπαγορεύσωσι, τὸ μὲν ἄλλο πλῆθος εἴασε κατὰ χώραν, τοὺς δ᾽ ἀρίστους ἔχων ἐν Ὑρκανίᾳ μεθ᾽ ἑαυτοῦ, δισμυρίους πεζοὺς καὶ τρισχιλίους ἱππεῖς, ‹πεῖραν› προσέβαλε, λέγων ὡς νῦν μὲν αὐτοὺς † ἐνύπνιον τῶν βαρβάρων ὁρώντων, ἂν δὲ μόνον ταράξαντες τὴν Ἀσίαν ἀπίωσιν, ἐπιθησομένων εὐθὺς ὥσπερ γυναιξίν. [47.2] οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἀφιέναι γε τοὺς βουλομένους ἔφη, καὶ μαρτυράμενος ὅτι τὴν οἰκουμένην τοῖς Μακεδόσι κτώμενος ἐγκαταλέλειπται, μετὰ τῶν φίλων καὶ τῶν ἐθελόντων στρατεύειν. [47.3] ταῦτα σχεδὸν αὐτοῖς ὀνόμασιν ἐν τῇ πρὸς Ἀντίπατρον ἐπιστολῇ γέγραπται, καὶ ὅτι ταῦτ᾽ εἰπόντος αὐτοῦ πάντες ἐξέκραγον, ὅπου βούλεται τῆς οἰκουμένης ἄγειν. [47.4] δεξαμένων δὲ τούτων τὴν πεῖραν, οὐκέτ᾽ ἦν χαλεπὸν προσαχθῆναι τὸ πλῆθος, ἀλλὰ ῥᾳδίως ἐπηκολούθησεν.
[47.5] Οὕτω δὴ καὶ τὴν δίαιταν ἔτι μᾶλλον ὡμοίου τε τοῖς ἐπιχωρίοις ἑαυτόν, ἐκείνους τε προσῆγε τοῖς Μακεδονικοῖς ἔθεσιν, ἀνακράσει καὶ κοινωνίᾳ μᾶλλον δι᾽ εὐνοίας καταστήσεσθαι τὰ πράγματα νομίζων ἢ βίᾳ, μακρὰν ἀπαίροντος αὐτοῦ. [47.6] διὸ καὶ τρισμυρίους παῖδας ἐπιλεξάμενος ἐκέλευσε γράμματά τε μανθάνειν Ἑλληνικὰ καὶ Μακεδονικοῖς ὅπλοις ἐντρέφεσθαι, πολλοὺς ἐπιστάτας καταστήσας, [47.7] καὶ τὰ περὶ Ῥωξάνην ἔρωτι μὲν ἐπράχθη, καλὴν καὶ ὡραίαν ἔν τινι χορῷ παρὰ πότον ὀφθεῖσαν, ἔδοξε δ᾽ οὐκ ἀνάρμοστα τοῖς ὑποκειμένοις εἶναι πράγμασιν. [47.8] ἐθάρρησαν γὰρ οἱ βάρβαροι τῇ κοινωνίᾳ τοῦ γάμου, καὶ τὸν Ἀλέξανδρον ὑπερηγάπησαν, ὅτι σωφρονέστατος περὶ ταῦτα γεγονὼς οὐδ᾽ ἧς μόνης ἡττήθη γυναικὸς ἄνευ νόμου θιγεῖν ὑπέμεινεν.
[47.9] Ἐπεὶ δὲ καὶ τῶν φίλων ἑώρα τῶν μεγίστων Ἡφαιστίωνα μὲν ἐπαινοῦντα καὶ συμμετακοσμούμενον αὐτῷ, Κρατερὸν δὲ τοῖς πατρίοις ἐμμένοντα, δι᾽ ἐκείνου μὲν ἐχρημάτιζε τοῖς βαρβάροις, διὰ τούτου δὲ τοῖς Ἕλλησι καὶ τοῖς Μακεδόσι· [47.10] καὶ ὅλως τὸν μὲν ἐφίλει μάλιστα, τὸν δ᾽ ἐτίμα, νομίζων καὶ λέγων ἀεί, τὸν μὲν Ἡφαιστίωνα φιλαλέξανδρον εἶναι, τὸν δὲ Κρατερὸν φιλοβασιλέα. [47.11] διὸ καὶ πρὸς ἀλλήλους ὑπούλως ἔχοντες, συνέκρουον πολλάκις, ἅπαξ δὲ περὶ τὴν Ἰνδικὴν καὶ εἰς χεῖρας ἦλθον σπασάμενοι τὰ ξίφη, καὶ τῶν φίλων ἑκατέρῳ παραβοηθούντων, προσελάσας ‹ὁ› Ἀλέξανδρος ἐλοιδόρει τὸν Ἡφαιστίωνα φανερῶς, ἔμπληκτον καλῶν καὶ μαινόμενον, εἰ μὴ συνίησιν ὡς ἐάν τις αὐτοῦ τὸν Ἀλέξανδρον ἀφέληται, μηδέν ἐστιν· [47.12] ἰδίᾳ δὲ καὶ τοῦ Κρατεροῦ πικρῶς καθήψατο, καὶ συναγαγὼν αὐτοὺς καὶ διαλλάξας, ἐπώμοσε τὸν Ἄμμωνα καὶ τοὺς ἄλλους θεούς, ἦ μὴν μάλιστα φιλεῖν ἀνθρώπων ἁπάντων ἐκείνους· ἂν δὲ πάλιν αἴσθηται διαφερομένους, ἀποκτενεῖν ἀμφοτέρους ἢ τὸν ἀρξάμενον. ὅθεν ὕστερον οὐδὲ παίζοντες εἰπεῖν τι πρὸς ἀλλήλους οὐδὲ πρᾶξαι λέγονται.


[47.1] Ανησυχώντας για τους Μακεδόνες μήπως κουραστούν στην εκστρατεία από εδώ και στο εξής, άφησε το υπόλοιπο πλήθος του στρατού στις θέσεις του και με τους αρίστους που είχε στην Υρκανία μαζί του, είκοσι χιλιάδες πεζούς και τρεις χιλιάδες ιππείς, έκανε επίθεση, λέγοντας ότι οι βάρβαροι τους βλέπουν τώρα σαν σε όνειρο, αν όμως δημιουργήσουν μόνο αναταραχή στην Ασία και φύγουν, θα τους επιτεθούν αμέσως σαν σε γυναίκες. [47.2] Ωστόσο είπε ότι άφηνε να φύγουν όσοι το επιθυμούσαν, παραπονούμενος ότι, παρόλο που κατακτούσε όλο τον κόσμο για χάρη των Μακεδόνων, έχει εγκαταλειφθεί και εκστρατεύει μόνο με τους φίλους του και τους εθελοντές. [47.3] Αυτά έχουν γραφτεί σχεδόν λέξη προς λέξη στο γράμμα του προς τον Αντίπατρο και ότι, όταν είπε αυτά, όλοι φώναζαν να τους οδηγήσει σε όποιο μέρος του κόσμου επιθυμεί. [47.4] Και αφού αυτοί δέχτηκαν, δεν ήταν πια δύσκολο να ξεσηκωθεί και το πλήθος, που ακολούθησε εύκολα. [47.5] Έτσι λοιπόν και ο ίδιος προσαρμοζόταν ακόμη περισσότερο στον τρόπο ζωής των ντόπιων και εκείνους οδηγούσε στις συνήθειες των Μακεδόνων, επειδή πίστευε ότι με την επαφή και την επικοινωνία μάλλον παρά με τη βία θα επιτύγχανε ευνοϊκή κατάσταση, ακόμη και όταν αυτός θα έφευγε. [47.6] Γι᾽ αυτό επέλεξε τριάντα χιλιάδες παιδιά και έδωσε διαταγή να μάθουν Ελληνικά και να εκπαιδευτούν στα μακεδονικά όπλα, ορίζοντας πολλούς εκπαιδευτές. [47.7] Επίσης, ο γάμος του με τη Ρωξάνη, που την είδε όμορφη και νέα σε κάποιο χορό σε διασκέδαση, έγινε από έρωτα και φάνηκε ότι δεν ήταν άσχετος με την κατάσταση που επικρατούσε. [47.8] Γιατί με τον γάμο ενισχύθηκε η αυτοπεποίθηση των βαρβάρων και αγάπησαν σε βαθμό υπερβολικό τον Αλέξανδρο, επειδή υπήρξε πάρα πολύ συνετός σχετικά με τα ζητήματα αυτά και δεν το βάσταξε η συνείδησή του να συζεί παράνομα με τη μοναδική γυναίκα που τον είχε σκλαβώσει. [47.9] Επειδή έβλεπε ότι από τους επιστήθιους φίλους του ο μεν Ηφαιστίων τον επιδοκίμαζε και τον ακολουθούσε σε αυτές τις συνήθειες, ενώ ο Κρατερός έμενε αφοσιωμένος στις πατροπαράδοτες συνήθειες, με τον πρώτο τακτοποιούσε τα σχετικά με τους βαρβάρους, με τον άλλον τα σχετικά με τους Έλληνες και τους Μακεδόνες. [47.10] Γενικά, τον πρώτο τον αγαπούσε πάρα πολύ, τον άλλον τον τιμούσε, επειδή το πίστευε και το επαναλάμβανε ότι ο Ηφαιστίων αγαπούσε τον Αλέξανδρο, ενώ ο Κρατερός τον βασιλιά. [47.11] Γι᾽ αυτό, καθώς υπέβλεπε ο ένας τον άλλον, συγκρούονταν πολλές φορές μεταξύ τους· μια φορά μάλιστα στην Ινδία ήρθαν στα χέρια και τράβηξαν τα ξίφη. Έτρεξαν οι φίλοι να βοηθήσουν τον καθένα τους και, όταν έφτασε ο Αλέξανδρος, κορόιδευε φανερά τον Ηφαιστίωνα, αποκαλώντας τον τρελό και μανιακό, αν δεν καταλαβαίνει ότι, αν κάποιος του πάρει τον Αλέξανδρο, είναι ένα τίποτε· [47.12] ιδιαιτέρως όμως μίλησε σκληρά και στον Κρατερό· πήρε όμως και τους δυο μαζί, τους συμφιλίωσε και ορκίστηκε στον Άμμωνα και στους άλλους θεούς ότι χωρίς αμφιβολία τους αγαπούσε περισσότερο από όλους τους ανθρώπους· αν όμως αντιληφθεί ότι έχουν πάλι διαφορές μεταξύ τους, θα σκοτώσει και τους δυο ή εκείνον που θα άρχιζε τον καυγά. Γι᾽ αυτό λένε ότι ύστερα από αυτό ούτε είπαν κάτι ο ένας στον άλλον, ούτε και έκαναν ούτε και για αστεία ακόμη.