Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 2 εγγραφές [1 - 2] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- μισο- 1 [miso] & μισό- [misó], όταν κατά τη σύνθεση ο τόνος ανεβαίνει στο α' συνθετικό & μισ- 1 [mis], συνήθ. όταν το β' συνθετικό αρχίζει από [a] : α' συνθετικό σε σύνθετες λέξεις. 1. δηλώνει το ένα από τα δύο ίσα μέρη στα οποία χωρίζεται αυτό που εκφράζει ή συνεπάγεται το β' συνθετικό: ~βάρελο, μισόκιλο· ~τιμής. || ~φέγγαρο. || πολλές φορές εναλλάσσεται με το α' συνθετικό μεσο-
11β: ~χείμωνο, ~σαράκοστο, μισόστρατο· ~καμπίς, ~στρατίς· ~φόρι, μεσοφόρι. 2. (σε σύνθετα επίθετα) δηλώνει την απουσία κάποιων από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που συνεπάγεται αυτό που εκφράζει το β' συνθετικό· (πρβ. ημι-): ~αδειανός, ~γεμάτος, μισόγυμνος, ~κακόμοιρος, ~πάλαβος, μισότρελος, σχεδόν άδειος, γεμάτος κτλ. 3. (σε σύνθετα ρήματα και τα παράγωγά τους) δηλώνει ότι το υποκείμενο του ρήματος κάνει ή υφίσταται την ενέργεια του ρήματος σε μικρό βαθμό, λίγο, ελαφρά: μισανοίγω, ~κλείνω, ~κοιμάμαι· ~είμαι, ~θέλω, είμαι και δεν είμαι, θέλω και δε θέλω. || μισάνοιχτος, μισόκλειστος. 4. (κυρ. σε σύνθεση με μππ.) δηλώνει ότι δεν έχει συντελεστεί τελείως η ενέργεια, διαδικασία κτλ. που εκφράζει ο ρηματικός τύπος που υπάρχει ως β' συνθετικό: ~γκρεμισμένος, ~πεθαμένος, ~σβησμένος, ~τελειωμένος. || σε περιπτώσεις χαλαρής σύνθεσης μπορεί να συντίθεται, ανάλογα με την περίσταση, και με το ρήμα είναι της φράσης: Είναι ~βρασμένο και ~είναι βρασμένο. [μσν. μισ(ο)- θ. του επιθ. μισ(ός) -ο- ως α' συνθ.: μσν. μισο-κρυμμένος & παρετυμ. μεσο- (< παλ. μέσος), μέσ(η): μεσο-φόρι > μισο-φόρι, μεσο-χώρι > μισο-χώρι]
- μισο- 2 & μισ- 2, όταν το β' συνθετικό αρχίζει από φωνήεν : α' συνθετικό σε σύνθετα συνήθ. ουσιαστικά· δηλώνει το πρόσωπο που μισεί, απεχθάνεται αυτό που εκφράζει το β' συνθετικό: μισάνθρωπος, ~γύνης· μισαλλόδοξος· μισέλληνας, ANT φιλέλληνας.
[λόγ. < αρχ. μισ(ο)- θ. του ρ. μισ(ῶ) -ο- ως α' συνθ.: αρχ. μισ-άνθρωπος, μισ-έλλην, ελνστ. μισο-γύνης (τίτλος κωμωδίας του Μενάνδρου)]
