• 1)
  • α) Δε θυμούμαι κ., ξεχνώ κ., μου διαφεύγει κ.:
    • Τό μάθει από μικρός κιανείς ποτέ δεν το ξεχάνει (Πανώρ. Ά 258· Πεντ. Δευτ. IV 9)·
  • β) (ως ένδειξη αχαριστίας) λησμονώ, παύω να σκέφτομαι κάπ.·
    • (εδώ το Θεό):
      • δυνατόν οπού σε εγέννησεν εξέχασες (Πεντ. Δευτ. XXXII 18).
• 2) Ξεχνώ κ. κάπου, αφήνω κ. πίσω μου φεύγοντας:
  • να θερίσεις … και να ξεχάσεις δεμάτι εις το χωράφι, μη στραφείς να το πάρεις (Πεντ. Δευτ. XXIV 19).
• 3) Παραλείπω να μνημονεύσω:
  • συμπάθιο σας ζητώ, αν είχα λησμονήσει, γή ο λογισμός μου εξέχασε κιανένα (Τζάνε, Κρ. πόλ. 431⁴).
• 4) Λησμονώ· παραβαίνω, αθετώ:
  • φυλαχτείτε εσάς πρόσποτε να ξεχάσετε τη διαθήκη του Κύριου του Θεού σας (Πεντ. Δευτ. IV 23).
• 5) Εγκαταλείπω, παύω να ασχολούμαι με κ.:
  • να εξεχάσεις την πολλήν, ψηλήν φιλοσοφίαν (Διήγ. παιδ. 213).
• 6) (Με αντικ. τα ουσ. δρόμος, οδός) ξεχνώ, χάνω το δρόμο μου:
  • (Αιτωλ., Μύθ. 128¹⁷), (Πανώρ. Γ́ 473)·
  • (εδώ με αντικ. πλάγια ερωτ. πρόταση):
    • έτρεμα … μήτε και σφάλω την οδόν και πού 'τρεχα ξεχάσω (Αχέλ. 2370).
• 7) (Για χρήματα ή άλλα κέρδη) χάνω, στερούμαι:
  • (Σαχλ. N 184).

• Η μτχ. παρκ. ως επίθ. =
  • 1) Που έχει ξεχαστεί, λησμονηθεί από κάπ.:
    • την ξεχασμένη μου μιλιά και την εμήν θωρίαν, παρακαλώ σε, φύλαξε (Θησ. Δ́ [47³]).
  • 2) Που έχασε τη μνήμη ή το λογικό του, «χαμένος», αλλοπαρμένος:
    • Σαν ξεχαημένος πορπατεί, δεν τρώγει, δεν κοιμάται (Πανώρ. Γ́ 507· Κορων., Μπούας 22).
  • 3) (Προκ. για λογισμό) χαλαρωμένος, που έχει χάσει την αυτοσυγκέντρωσή του:
    • (Πανώρ. Έ 105).
  • 4) (Υβριστ.) άτιμος:
    • Κερατά ξεχασμένε (Σουμμ., Ρεμπελ. 179).

[<επιτ. ξε‑ + χάνω. Ο τ. ξεχνώ και σήμ. Ο τ. ξηχάννω και σήμ. κυπρ. Η λ. στο Βλάχ. και σήμ. ιδιωμ.]