Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (6.3.1-6.5.3)

[6.3.1] Ἑλλήνων δὲ πρῶτοι Χαλκιδῆς ἐξ Εὐβοίας πλεύσαντες μετὰ Θουκλέους οἰκιστοῦ Νάξον ᾤκισαν, καὶ Ἀπόλλωνος Ἀρχηγέτου βωμὸν ὅστις νῦν ἔξω τῆς πόλεώς ἐστιν ἱδρύσαντο, ἐφ᾽ ᾧ, ὅταν ἐκ Σικελίας θεωροὶ πλέωσι, πρῶτον θύουσιν. [6.3.2] Συρακούσας δὲ τοῦ ἐχομένου ἔτους Ἀρχίας τῶν Ἡρακλειδῶν ἐκ Κορίνθου ᾤκισε, Σικελοὺς ἐξελάσας πρῶτον ἐκ τῆς νήσου ἐν ᾗ νῦν οὐκέτι περικλυζομένῃ ἡ πόλις ἡ ἐντός ἐστιν· ὕστερον δὲ χρόνῳ καὶ ἡ ἔξω προστειχισθεῖσα πολυάνθρωπος ἐγένετο. [6.3.3] Θουκλῆς δὲ καὶ οἱ Χαλκιδῆς ἐκ Νάξου ὁρμηθέντες ἔτει πέμπτῳ μετὰ Συρακούσας οἰκισθείσας Λεοντίνους τε πολέμῳ τοὺς Σικελοὺς ἐξελάσαντες οἰκίζουσι, καὶ μετ᾽ αὐτοὺς Κατάνην· οἰκιστὴν δὲ αὐτοὶ Καταναῖοι ἐποιήσαντο Εὔαρχον. [6.4.1] κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ Λάμις ἐκ Μεγάρων ἀποικίαν ἄγων ἐς Σικελίαν ἀφίκετο, καὶ ὑπὲρ Παντακύου τε ποταμοῦ Τρώτιλόν τι ὄνομα χωρίον οἰκίσας, καὶ ὕστερον αὐτόθεν τοῖς Χαλκιδεῦσιν ἐς Λεοντίνους ὀλίγον χρόνον ξυμπολιτεύσας καὶ ὑπὸ αὐτῶν ἐκπεσὼν καὶ Θάψον οἰκίσας αὐτὸς μὲν ἀποθνῄσκει, οἱ δ᾽ ἄλλοι ἐκ τῆς Θάψου ἀναστάντες Ὕβλωνος βασιλέως Σικελοῦ προδόντος τὴν χώραν καὶ καθηγησαμένου Μεγαρέας ᾤκισαν τοὺς Ὑβλαίους κληθέντας. [6.4.2] καὶ ἔτη οἰκήσαντες πέντε καὶ τεσσαράκοντα καὶ διακόσια ὑπὸ Γέλωνος τυράννου Συρακοσίων ἀνέστησαν ἐκ τῆς πόλεως καὶ χώρας. πρὶν δὲ ἀναστῆναι, ἔτεσιν ὕστερον ἑκατὸν ἢ αὐτοὺς οἰκίσαι, Πάμιλλον πέμψαντες Σελινοῦντα κτίζουσι, καὶ ἐκ Μεγάρων τῆς μητροπόλεως οὔσης αὐτοῖς ἐπελθὼν ξυγκατῴκισεν. [6.4.3] Γέλαν δὲ Ἀντίφημος ἐκ Ῥόδου καὶ Ἔντιμος ἐκ Κρήτης ἐποίκους ἀγαγόντες κοινῇ ἔκτισαν, ἔτει πέμπτῳ καὶ τεσσαρακοστῷ μετὰ Συρακουσῶν οἴκισιν. καὶ τῇ μὲν πόλει ἀπὸ τοῦ Γέλα ποταμοῦ τοὔνομα ἐγένετο, τὸ δὲ χωρίον οὗ νῦν ἡ πόλις ἐστὶ καὶ ὃ πρῶτον ἐτειχίσθη Λίνδιοι καλεῖται· νόμιμα δὲ Δωρικὰ ἐτέθη αὐτοῖς. [6.4.4] ἔτεσι δὲ ἐγγύτατα ὀκτὼ καὶ ἑκατὸν μετὰ τὴν σφετέραν οἴκισιν Γελῷοι Ἀκράγαντα ᾤκισαν, τὴν μὲν πόλιν ἀπὸ τοῦ Ἀκράγαντος ποταμοῦ ὀνομάσαντες, οἰκιστὰς δὲ ποιήσαντες Ἀριστόνουν καὶ Πυστίλον, νόμιμα δὲ τὰ Γελῴων δόντες. [6.4.5] Ζάγκλη δὲ τὴν μὲν ἀρχὴν ἀπὸ Κύμης τῆς ἐν Ὀπικίᾳ Χαλκιδικῆς πόλεως λῃστῶν ἀφικομένων ᾠκίσθη, ὕστερον δὲ καὶ ἀπὸ Χαλκίδος καὶ τῆς ἄλλης Εὐβοίας πλῆθος ἐλθὸν ξυγκατενείμαντο τὴν γῆν· καὶ οἰκισταὶ Περιήρης καὶ Κραταιμένης ἐγένοντο αὐτῆς, ὁ μὲν ἀπὸ Κύμης, ὁ δὲ ἀπὸ Χαλκίδος. ὄνομα δὲ τὸ μὲν πρῶτον Ζάγκλη ἦν ὑπὸ τῶν Σικελῶν κληθεῖσα, ὅτι δρεπανοειδὲς τὴν ἰδέαν τὸ χωρίον ἐστί (τὸ δὲ δρέπανον οἱ Σικελοὶ ζάγκλον καλοῦσιν), ὕστερον δ᾽ αὐτοὶ μὲν ὑπὸ Σαμίων καὶ ἄλλων Ἰώνων ἐκπίπτουσιν, οἳ Μήδους φεύγοντες προσέβαλον Σικελίᾳ, [6.4.6] τοὺς δὲ Σαμίους Ἀναξίλας Ῥηγίνων τύραννος οὐ πολλῷ ὕστερον ἐκβαλὼν καὶ τὴν πόλιν αὐτὸς ξυμμείκτων ἀνθρώπων οἰκίσας Μεσσήνην ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ τὸ ἀρχαῖον πατρίδος ἀντωνόμασεν. [6.5.1] καὶ Ἱμέρα ἀπὸ Ζάγκλης ᾠκίσθη ὑπὸ Εὐκλείδου καὶ Σίμου καὶ Σάκωνος, καὶ Χαλκιδῆς μὲν οἱ πλεῖστοι ἦλθον ἐς τὴν ἀποικίαν, ξυνῴκισαν δὲ αὐτοῖς καὶ ἐκ Συρακουσῶν φυγάδες στάσει νικηθέντες, οἱ Μυλητίδαι καλούμενοι· καὶ φωνὴ μὲν μεταξὺ τῆς τε Χαλκιδέων καὶ Δωρίδος ἐκράθη, νόμιμα δὲ τὰ Χαλκιδικὰ ἐκράτησεν. [6.5.2] Ἄκραι δὲ καὶ Κασμέναι ὑπὸ Συρακοσίων ᾠκίσθησαν, Ἄκραι μὲν ἑβδομήκοντα ἔτεσι μετὰ Συρακούσας, Κασμέναι δ᾽ ἐγγὺς εἴκοσι μετὰ Ἄκρας. [6.5.3] καὶ Καμάρινα τὸ πρῶτον ὑπὸ Συρακοσίων ᾠκίσθη, ἔτεσιν ἐγγύτατα πέντε καὶ τριάκοντα καὶ ἑκατὸν μετὰ Συρακουσῶν κτίσιν· οἰκισταὶ δὲ ἐγένοντο αὐτῆς Δάσκων καὶ Μενέκωλος. ἀναστάτων δὲ Καμαριναίων γενομένων πολέμῳ ὑπὸ Συρακοσίων δι᾽ ἀπόστασιν, χρόνῳ Ἱπποκράτης ὕστερον Γέλας τύραννος, λύτρα ἀνδρῶν Συρακοσίων αἰχμαλώτων λαβὼν τὴν γῆν τὴν Καμαριναίων, αὐτὸς οἰκιστὴς γενόμενος κατῴκισε Καμάριναν. καὶ αὖθις ὑπὸ Γέλωνος ἀνάστατος γενομένη τὸ τρίτον κατῳκίσθη ὑπὸ Γελῴων.

[6.3.1] Από τους Έλληνες, πρώτοι πήγαν οι Χαλκιδείς, με αρχηγό τον Θουκλέα, και ίδρυσαν την πολιτεία της Νάξου. Έκτισαν βωμό στον Απόλλωνα Αρχηγέτη (που βρίσκεται τώρα έξω από την πολιτεία), στον οποίο προσφέρουν θυσία οι θρησκευτικοί αντιπρόσωποι προτού ξεκινήσουν από την Σικελία. [6.3.2] Τον επόμενο χρόνο, ο Κορίνθιος Αρχίας, από την γενεά των Ηρακλειδών, ίδρυσε τις Συρακούσες, αφού έδιωξε τους Σικελούς από το νησάκι —που σήμερα είναι ενωμένο με την στεριά— απάνω στο οποίο είναι χτισμένη η εσωτερική πολιτεία. Αργότερα, με τα χρόνια, και η έξω πολιτεία ενώθηκε με τείχος με την μέσα πολιτεία και κατοικήθηκε κι αυτή πυκνά. [6.3.3] Τον πέμπτο χρόνο μετά την ίδρυση των Συρακουσών, ο Θουκλής και οι Χαλκιδείς ξεκίνησαν από την Νάξο, και, αφού έδιωξαν τους Σικελούς με πόλεμο από την περιοχή, ίδρυσαν τους Λεοντίνους και, μετά, την Κατάνη. Οι Καταναίοι διάλεξαν αρχηγό τους τον Εύαρχο.
[6.4.1] Την ίδια, περίπου, εποχή, ο Λάμις από τα Μέγαρα έφτασε στην Σικελία με αποίκους και εγκαταστάθηκε ψηλότερα από τον Παντακύα ποταμό, σε μέρος ονομαζόμενο Τρώτιλο. Από εκεί, λίγο αργότερα, πήγε στους Λεοντίνους όπου οι Χαλκιδείς τον δέχτηκαν για λίγο καιρό. Αλλά τον έδιωξαν και ίδρυσε την Θάψο, όπου και πέθανε. Οι άλλοι άποικοι αναγκάστηκαν να φύγουν από την Θάψο, εγκαταστάθηκαν σε έδαφος που τους έδωσε και όπου τους οδήγησε ο Σικελός βασιλιάς των Υβλαίων και ίδρυσαν τα Υβλαία Μέγαρα. [6.4.2] Έζησαν εκεί διακόσια σαράντα πέντε χρόνια, έως την εποχή που τους έδιωξε και από την πόλη και από την χώρα ο Γέλων, τύραννος των Συρακουσών. Αλλά πριν εκδιωχθούν, εκατό χρόνια μετά την εγκατάστασή τους, έστειλαν τον Πάμιλλο και ίδρυσαν τον Σελινούντα. Είχε έρθει από την μητρόπολή τους, τα Μέγαρα, για να ιδρύσει μαζί τους την πολιτεία. [6.4.3] Η Γέλα ιδρύθηκε από τον Αντίφημο της Ρόδου μαζί με τον Έντιμο της Κρήτης, που πήγαν με αποίκους. σαράντα πέντε χρόνια μετά την ίδρυση των Συρακουσών. Η πολιτεία πήρε τ᾽ όνομά της από τον Γέλα ποταμό. Η τοποθεσία όπου βρίσκεται τώρα η πολιτεία, που πρώτη τειχίστηκε, ονομάζεται Λίνδιοι. Η αποικία υιοθέτησε δωρικούς θεσμούς. [6.4.4] Εκατόν οκτώ σχεδόν χρόνια μετά την εγκατάστασή τους, οι κάτοικοι της Γέλας ίδρυσαν τον Ακράγαντα. Ονόμασαν την πολιτεία έτσι από τον Ακράγαντα ποταμό και όρισαν ιδρυτές τον Αριστόνου και τον Πυστίλο. Υιοθέτησαν τους θεσμούς της Γέλας. [6.4.5] Η Ζάγκλη πρωτοϊδρύθηκε από πειρατές που έφτασαν εκεί από την χαλκιδική Κύμη που βρίσκεται στην Οπικία γη. Αργότερα πήγαν πολλοί άποικοι από την Χαλκίδα και την υπόλοιπη Εύβοια και μοίρασαν μαζί τους την γη. Ιδρυτές της ήσαν ο Περιήρης και ο Κραταιμένης, ο πρώτος από την Κύμη, ο δεύτερος από την Χαλκίδα. Το αρχικό της όνομα ήταν Ζάγκλη όπως την ονόμασαν οι Σικελοί, επειδή η τοποθεσία μοιάζει με δρέπανο (οι Σικελοί ονομάζουν το δρέπανο ζάγκλο). Αργότερα οι άποικοι αυτοί εκτοπίστηκαν από Σαμίους και άλλους Ίωνες οι οποίοι, διωγμένοι από τους Πέρσες, έφτασαν στην Σικελία. [6.4.6] Λίγο αργότερα ο τύραννος των Ρηγίνων Αναξίλας, έδιωξε τους Σαμίους κι εγκατέστησε μεικτό πληθυσμό στην πολιτεία, την οποία μετονόμασε Μεσσήνη, από το όνομα της παλιάς του πατρίδας.
[6.5.1] Η Ιμέρα ιδρύθηκε από τον Ευκλείδη, τον Σίμο και τον Σάκωνα, που ξεκίνησαν από την Ζάγκλη. Οι περισσότεροι που πήγαν στην αποικία ήσαν Χαλκιδείς, αλλά εγκαταστάθηκαν μαζί τους και μερικοί φυγάδες από τις Συρακούσες, οι οποίοι είχαν νικηθεί σε εμφύλια στάση, οι λεγόμενοι Μυλητίδαι. Επικράτησε μια γλώσσα μείγμα χαλκιδικής και δωρικής, αλλά οι θεσμοί ήσαν χαλκιδικοί. [6.5.2] Οι Συρακούσιοι ίδρυσαν τις Άκρες και τις Κασμένες, τις Άκρες εβδομήντα χρόνια μετά τις Συρακούσες και τις Κασμένες είκοσι χρόνια αργότερα. [6.5.3] Και η Καμάρινα ιδρύθηκε αρχικά από τους Συρακουσίους εκατόν τριάντα πέντε χρόνια, περίπου, μετά την ίδρυση των Συρακουσών. Ιδρυτές της ήσαν ο Δάσκων και ο Μενέκωλος. Αλλά οι Καμαριναίοι επαναστάτησαν, νικήθηκαν και διώχθηκαν από τους Συρακουσίους. Αργότερα, ο τύραννος της Γέλας, Ιπποκράτης, πήρε το έδαφος των Καμαριναίων λύτρα για Συρακουσίους αιχμαλώτους, και ίδρυσε ο ίδιος την Καμάρινα. Αλλά και πάλι ο Γέλων έδιωξε τους κατοίκους και την κατοίκησαν Γελώοι.