[5.12] Επίσης, η γη, επειδή είναι μια θεότητα, διδάσκει ακόμη και τη δικαιοσύνη σ᾽ αυτούς που μπορούν να την μάθουν· διότι ανταποδίδει πάρα πολλά αγαθά σ᾽ αυτούς που την περιποιούνται με τον καλύτερο τρόπο. [5.13] Εάν τυχόν καμιά φορά αυτοί που ασχολούνται με τη γεωργία και εκπαιδεύονται με ζήλο και αντρικό φρόνημα στερηθούν τις εργασίες τους εξαιτίας της εισβολής μεγάλου στρατού, αυτοί, επειδή είναι προετοιμασμένοι καλά ψυχικά και σωματικά, μπορούν, εάν η θεότητα τους το επιτρέψει, εκστρατεύοντας στις χώρες αυτών που τους εμποδίζουν από τις εργασίες τους, να πάρουν εκείνα με τα οποία θα τραφούν. Και πολλές φορές στην διάρκεια ενός πολέμου είναι πιο ασφαλές να αναζητά κανείς την τροφή με τα όπλα παρά με τα γεωργικά εργαλεία. [5.14] Ακόμα, η απασχόλησή τους με τη γεωργία μαθαίνει στους ανθρώπους να συνεργάζονται μεταξύ τους. Γιατί με τη συνεργασία πρέπει να γίνονται οι επιδρομές εναντίον των εχθρών και με συνεργασία γίνονται οι αγροτικές εργασίες. [5.15] Για να γίνει κάποιος καλός γεωργός πρέπει να εμπνέει στους εργάτες τον πόθο για την εργασία και θέληση για υπακοή. Όποιος οδηγεί τον στρατό του εναντίον των εχθρών του πρέπει να εφευρίσκει τρόπους για να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα, δίνοντας στους γενναίους στρατιώτες που κάνουν το καθήκον τους δώρα, και τιμωρώντας τους απείθαρχους. [5.16] Σε μερικές περιπτώσεις πρέπει ο γεωργός να ενθαρρύνει τους εργάτες, όχι λιγότερο από ό,τι ο στρατηγός τους στρατιώτες του· ακόμη και οι δούλοι δεν χρειάζονται λιγότερες ελπίδες από ό,τι οι ελεύθεροι για ένα καλύτερο μέλλον, αλλά πολύ περισσότερες για να παραμείνουν στη θέση τους με τη θέλησή τους. [5.17] Καλά τα είπε και εκείνος που έλεγε ότι η γεωργία είναι μητέρα και τροφός των υπόλοιπων τεχνών. Όταν πάει, δηλαδή, καλά η γεωργία, και όλες οι άλλες τέχνες ευδοκιμούν, όπου όμως η γη εξαναγκάζεται να μείνει χέρσα, τότε συνήθως σβήνουν και οι άλλες τέχνες και στην ξηρά και στη θάλασσα. [5.18] Ο Κριτόβουλος άκουσε αυτά και είπε: Ωραία, Σωκράτη, πιστεύω πως όλα όσα είπες είναι σωστά. Είναι φανερό ότι είναι αδύνατο να προνοήσει κανείς για τις πιο πολλές γεωργικές εργασίες. Διότι, μερικές φορές, το χαλάζι και η πάχνη, οι ξηρασίες και οι ορμητικές καταιγίδες, το σάπισμα των φυτών και πολλά άλλα καταστρέφουν αυτά που υπολογίστηκαν και εκτελέστηκαν σωστά. Ακόμη, όταν κάποτε έρθει η αρρώστια, συνήθως με τον χειρότερο τρόπο αφανίζει ακόμα και τα πρόβατα που είχαν εκτραφεί με τη μεγαλύτερη φροντίδα. [5.19] Ο Σωκράτης τα άκουσε αυτά και είπε: Εγώ, όμως, φανταζόμουν, Κριτόβουλε, ότι εσύ γνωρίζεις ότι οι θεοί το ίδιο είναι κύριοι στις γεωργικές και στις πολεμικές εργασίες. Βλέπεις, φαντάζομαι, πολλούς στη διάρκεια του πολέμου πριν από τις πολεμικές επιχειρήσεις να συμφιλιώνονται με τους θεούς και να ρωτούν με θυσίες και οιωνούς τί πρέπει να κάνουν και τί όχι. [5.20] Φαντάζεσαι, λοιπόν, ότι λιγότερο πρέπει να προσπαθούν να εξιλεώσουν τους θεούς για τις γεωργικές εργασίες; Να το ξέρεις καλά ότι οι γνωστικοί άνθρωποι κατευνάζουν τους θεούς και για τους υγρούς και ξηρούς καρπούς και για τα βόδια και τα άλογα και τα πρόβατά τους και για όλα, φυσικά, τα κτήματά τους.
|