Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Οἰκονομικός (6.11-6.17)


[6.11] Καὶ ὁ Κριτόβουλος· Ὅτι μέν, ὦ Σώκρατες, κάλλιστόν τε καὶ ἄριστον καὶ ἥδιστον ἀπὸ γεωργίας τὸν βίον ποιεῖσθαι πάνυ μοι δοκῶ πεπεῖσθαι ἱκανῶς· ὅτι δὲ ἔφησθα καταμαθεῖν τὰ αἴτια τῶν τε οὕτω γεωργούντων ὥστε ἀπὸ τῆς γεωργίας ἀφθόνως ἔχειν ὧν δέονται καὶ τῶν οὕτως ἐργαζομένων ὡς μὴ λυσιτελεῖν αὐτοῖς τὴν γεωργίαν, καὶ ταῦτ᾽ ‹ἄν› μοι δοκῶ ἡδέως ἑκάτερα ἀκούειν σου, ὅπως ἃ μὲν ἀγαθά ἐστι ποιῶμεν, ἃ δὲ βλαβερὰ μὴ ποιῶμεν.
[6.12] Τί οὖν, ἔφη ὁ Σωκράτης, ὦ Κριτόβουλε, ἄν σοι ἐξ ἀρχῆς διηγήσωμαι ὡς συνεγενόμην ποτὲ ἀνδρί, ὃς ἐμοὶ ἐδόκει εἶναι τῷ ὄντι τούτων τῶν ἀνδρῶν ἐφ᾽ οἷς τοῦτο τὸ ὄνομα δικαίως ἐστὶν ὃ καλεῖται καλός τε κἀγαθὸς ἀνήρ;
Πάνυ ἄν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, βουλοίμην ἂν οὕτως ἀκούειν, ὡς καὶ ἔγωγε ἐρῶ τούτου τοῦ ὀνόματος ἄξιος γενέσθαι.
[6.13] Λέξω τοίνυν σοι, ἔφη ὁ Σωκράτης, ὡς καὶ ἦλθον ἐπὶ τὴν σκέψιν αὐτοῦ. τοὺς μὲν γὰρ ἀγαθοὺς τέκτονας, χαλκέας ἀγαθούς, ζωγράφους ἀγαθούς, ἀνδριαντοποιούς, καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα, πάνυ ὀλίγος μοι χρόνος ἐγένετο ἱκανὸς περιελθεῖν τε καὶ θεάσασθαι τὰ δεδοκιμασμένα καλὰ ἔργα αὐτοῖς εἶναι. [6.14] ὅπως δὲ δὴ καὶ τοὺς ἔχοντας τὸ σεμνὸν ὄνομα τοῦτο τὸ καλός τε κἀγαθὸς ἐπισκεψαίμην, τί ποτε ἐργαζόμενοι τοῦτ᾽ ἀξιοῖντο καλεῖσθαι, πάνυ μου ἡ ψυχὴ ἐπεθύμει αὐτῶν τινι συγγενέσθαι. [6.15] καὶ πρῶτον μὲν ὅτι προσέκειτο τὸ καλὸς τῷ ἀγαθῷ, ὅντινα ἴδοιμι καλόν, τούτῳ προσῄειν καὶ ἐπειρώμην καταμανθάνειν εἴ που ἴδοιμι προσηρτημένον τῷ καλῷ τὸ ἀγαθόν. [6.16] ἀλλ᾽ οὐκ ἄρα εἶχεν οὕτως, ἀλλ᾽ ἐνίους ἐδόκουν καταμανθάνειν τῶν καλῶν τὰς μορφὰς πάνυ μοχθηροὺς ὄντας τὰς ψυχάς. ἔδοξεν οὖν μοι ἀφέμενον τῆς καλῆς ὄψεως ἐπ᾽ αὐτῶν τινα ἐλθεῖν τῶν καλουμένων καλῶν τε κἀγαθῶν. [6.17] ἐπεὶ οὖν τὸν Ἰσχόμαχον ἤκουον πρὸς πάντων καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ ξένων καὶ ἀστῶν καλόν τε κἀγαθὸν ἐπονομαζόμενον, ἔδοξέ μοι τούτῳ πειραθῆναι συγγενέσθαι.


[6.11] ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Σωκράτη, είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι το πιο ωραίο, το πιο ευγενικό και το πιο ευχάριστο πράγμα είναι το να ζει κανείς από τη γεωργία· όμως με διαβεβαίωνες πως έχεις καταλάβει για ποιό λόγο μερικοί ασχολούνται με τη γεωργία, έτσι ώστε να έχουν από αυτήν με αφθονία τα απαραίτητα, ενώ μερικοί άλλοι εργάζονται τόσο διαφορετικά, ώστε να μην είναι ωφέλιμη σε αυτούς η γεωργία. Αυτές και τις δύο απόψεις νομίζω πως θα άκουγα ευχαρίστως, ώστε να κάνουμε ό,τι είναι σωστό και να μην κάνουμε ό,τι είναι βλαβερό.
[6.12] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί θα έλεγες, λοιπόν, Κριτόβουλε, αν σου διηγηθώ από την αρχή πώς γνωρίστηκα με έναν άνδρα από αυτούς που μου φαίνονταν ότι δικαιολογημένα έχουν αυτό το όνομα του «καλού και αγαθού» πολίτη;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. πολύ θα ήθελα ν᾽ ακούσω αυτήν την αφήγηση, γιατί και εγώ επιθυμώ διακαώς να γίνω άξιος αυτού του ονόματος.
[6.13] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Θα σου διηγηθώ, λοιπόν, πώς καταπιάστηκα με αυτό το ζήτημα. Πολύ λίγος χρόνος μού ήταν αρκετός για να τριγυρίσω στους καλούς ξυλουργούς, στους καλούς σιδηρουργούς, στους καλούς ζωγράφους, στους καλούς αγαλματοποιούς και τα άλλα παρόμοια επαγγέλματα, και να παρατηρήσω όσα έργα τους έχουν χαρακτηριστεί κατά κοινή ομολογία όμορφα. [6.14] Επίσης, για να εξετάσω αυτούς με το σεβαστό όνομα «καλός και αγαθός», τί τέλος πάντων κάνοντας θεωρούνται άξιοι αυτού του τίτλου, λαχταρούσα πολύ βαθιά μέσα μου να γνωρίσω καλά κάποιον από αυτούς. [6.15] Στην αρχή, επειδή το φυσικό κάλλος συνδέεται με το ηθικό, πλησίαζα αυτόν που έβλεπα όμορφο και προσπαθούσα να ανακαλύψω μήπως και κάπου δω την ομορφιά να είναι άρρηκτα δεμένη με το ηθικό κάλλος. [6.16] Αλλά δεν ήταν βέβαια έτσι τα πράγματα· απεναντίας, μου φαινόταν πως ανακάλυπτα ότι μερικοί από τους ωραίους στην εμφάνιση έκρυβαν ψυχές διεφθαρμένες. Μου φάνηκε τότε καλό, αφήνοντας κατά μέρος την ωραία εμφάνιση, να πλησιάσω κάποιον από αυτούς που ονομάζονται «καλοί και αγαθοί». [6.17] Καθώς, λοιπόν, άκουγα ότι στον Ισχόμαχο απέδιδαν την ονομασία του «καλού και αγαθού» όλοι, άντρες, γυναίκες, ξένοι και συμπολίτες μας, μου φάνηκε καλό να επιχειρήσω μια συνάντηση με αυτόν.