Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (4.122.1-4.123.4)

[4.122.1] Καὶ ὁ μὲν ἔμελλεν ἐγχειρήσειν ταῖς πόλεσι ταύταις, ἐν τούτῳ δὲ τριήρει οἱ τὴν ἐκεχειρίαν περιαγγέλλοντες ἀφικνοῦνται παρ᾽ αὐτόν, Ἀθηναίων μὲν Ἀριστώνυμος, Λακεδαιμονίων δὲ Ἀθήναιος. [4.122.2] καὶ ἡ μὲν στρατιὰ πάλιν διέβη ἐς Τορώνην, οἱ δὲ τῷ Βρασίδᾳ ἀνήγγελλον τὴν ξυνθήκην, καὶ ἐδέξαντο πάντες οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ξύμμαχοι Λακεδαιμονίων τὰ πεπραγμένα. [4.122.3] Ἀριστώνυμος δὲ τοῖς μὲν ἄλλοις κατῄνει, Σκιωναίους δὲ αἰσθόμενος ἐκ λογισμοῦ τῶν ἡμερῶν ὅτι ὕστερον ἀφεστήκοιεν, οὐκ ἔφη ἐνσπόνδους ἔσεσθαι. Βρασίδας δὲ ἀντέλεγε πολλά, ὡς πρότερον, καὶ οὐκ ἀφίει τὴν πόλιν. [4.122.4] ὡς δ᾽ ἀπήγγελλεν ἐς τὰς Ἀθήνας ὁ Ἀριστώνυμος περὶ αὐτῶν, οἱ Ἀθηναῖοι εὐθὺς ἑτοῖμοι ἦσαν στρατεύειν ἐπὶ τὴν Σκιώνην. οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις πέμψαντες παραβήσεσθαι ἔφασαν αὐτοὺς τὰς σπονδάς, καὶ τῆς πόλεως ἀντεποιοῦντο Βρασίδᾳ πιστεύοντες, δίκῃ τε ἑτοῖμοι ἦσαν περὶ αὐτῆς κρίνεσθαι. [4.122.5] οἱ δὲ δίκῃ μὲν οὐκ ἤθελον κινδυνεύειν, στρατεύειν δὲ ὡς τάχιστα, ὀργὴν ποιούμενοι εἰ καὶ οἱ ἐν ταῖς νήσοις ἤδη ὄντες ἀξιοῦσι σφῶν ἀφίστασθαι, τῇ κατὰ γῆν Λακεδαιμονίων ἰσχύι ἀνωφελεῖ πιστεύοντες. [4.122.6] εἶχε δὲ καὶ ἡ ἀλήθεια περὶ τῆς ἀποστάσεως μᾶλλον ᾗ οἱ Ἀθηναῖοι ἐδικαίουν· δύο γὰρ ἡμέραις ὕστερον ἀπέστησαν οἱ Σκιωναῖοι. ψήφισμά τ᾽ εὐθὺς ἐποιήσαντο, Κλέωνος γνώμῃ πεισθέντες, Σκιωναίους ἐξελεῖν τε καὶ ἀποκτεῖναι. καὶ τἆλλα ἡσυχάζοντες ἐς τοῦτο παρεσκευάζοντο.
[4.123.1] Ἐν τούτῳ δὲ Μένδη ἀφίσταται αὐτῶν, πόλις ἐν τῇ Παλλήνῃ, Ἐρετριῶν ἀποικία. καὶ αὐτοὺς ἐδέξατο ὁ Βρασίδας, οὐ νομίζων ἀδικεῖν, ὅτι ἐν τῇ ἐκεχειρίᾳ φανερῶς προσεχώρησαν· ἔστι γὰρ ἃ καὶ αὐτὸς ἐνεκάλει τοῖς Ἀθηναίοις παραβαίνειν τὰς σπονδάς. [4.123.2] δι᾽ ὃ καὶ οἱ Μενδαῖοι μᾶλλον ἐτόλμησαν, τήν τε τοῦ Βρασίδου γνώμην ὁρῶντες ἑτοίμην, τεκμαιρόμενοι καὶ ἀπὸ τῆς Σκιώνης ὅτι οὐ προυδίδου, καὶ ἅμα τῶν πρασσόντων σφίσιν ὀλίγων τε ὄντων καὶ ὡς τότε ἐμέλλησαν οὐκέτι ἀνέντων, ἀλλὰ περὶ σφίσιν αὐτοῖς φοβουμένων τὸ κατάδηλον καὶ καταβιασαμένων παρὰ γνώμην τοὺς πολλούς. [4.123.3] οἱ δὲ Ἀθηναῖοι εὐθὺς πυθόμενοι, πολλῷ ἔτι μᾶλλον ὀργισθέντες παρεσκευάζοντο ἐπ᾽ ἀμφοτέρας τὰς πόλεις. [4.123.4] καὶ Βρασίδας προσδεχόμενος τὸν ἐπίπλουν αὐτῶν ὑπεκκομίζει ἐς Ὄλυνθον τὴν Χαλκιδικὴν παῖδας καὶ γυναῖκας τῶν Σκιωναίων καὶ Μενδαίων, καὶ τῶν Πελοποννησίων αὐτοῖς πεντακοσίους ὁπλίτας διέπεμψε καὶ πελταστὰς τριακοσίους Χαλκιδέων, ἄρχοντά τε τῶν ἁπάντων Πολυδαμίδαν. καὶ οἱ μὲν τὰ περὶ σφᾶς αὐτούς, ὡς ἐν τάχει παρεσομένων τῶν Ἀθηναίων, κοινῇ ηὐτρεπίζοντο.

[4.122.1] Αλλά ενώ ετοιμαζόταν να χτυπήσει τις πολιτείες αυτές, έφτασε ένα πολεμικό, στο μέρος όπου βρισκόταν ο Βρασίδας, με αντιπροσώπους των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων, τον Αριστώνυμο και τον Αθήναιο, οι οποίοι περιόδευαν τις πολιτείες για ν᾽ αναγγείλουν την ανακωχή. [4.122.2] Τότε ο στρατός του Βρασίδα γύρισε πίσω στην Τορώνη κι έγινε δημόσια ανακοίνωση της ανακωχής. Όλοι οι σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων της περιοχής της Θράκης δέχτηκαν τα όσα είχαν συμφωνηθεί. [4.122.3] Ο Αριστώνυμος δεν έφερε αντίρρηση για τις άλλες πολιτείες, αλλά για τους Σκιωναίους διαπίστωσε, μετρώντας τις μέρες, ότι είχαν αποστατήσει μετά την ανακωχή και δήλωσε ότι δεν τους καλύπτει η συνθήκη. Ο Βρασίδας εναντιώθηκε σ᾽ αυτό με πείσμα, λέγοντας ότι οι Σκιωναίοι είχαν αποστατήσει πριν απ᾽ την ανακωχή και δεν ήθελε να εκκενώσει την πολιτεία. [4.122.4] Ο Αριστώνυμος έστειλε μήνυμα στην Αθήνα και οι Αθηναίοι ετοιμάστηκαν αμέσως να εκστρατεύσουν εναντίον της Σκιώνης. Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρέσβεις και είπαν ότι θα το θεωρούσαν παράβαση της ανακωχής. Πίστευαν τα όσα έλεγε ο Βρασίδας και θεωρούσαν την πόλη δική τους, αλλά είπαν ότι ήσαν πρόθυμοι να δεχτούν διαιτησία. [4.122.5] Οι Αθηναίοι, όμως, δεν ήθελαν να ριψοκινδυνέψουν μια διαιτησία, αλλά είχαν σκοπό να εκστρατεύσουν όσο μπορούσαν πιο γρήγορα, γιατί ήσαν αγανακτισμένοι με το ότι και οι πολιτείες που ήσαν απομονωμένες σαν νησιά, τολμούσαν ν᾽ αποστατήσουν επειδή είχαν εμπιστοσύνη στην κατά ξηράν δύναμη των Λακεδαιμονίων, η οποία όμως δεν μπορούσε να τις ωφελήσει. [4.122.6] Τα πράγματα, άλλωστε, δικαίωναν μάλλον τους Αθηναίους, γιατί οι Σκιωναίοι, αποστάτησαν δύο μέρες μετά την ανακωχή. Οι Αθηναίοι έβγαλαν αμέσως ψήφισμα —ήταν πρόταση του Κλέωνος— να καταστρέψουν την Σκιώνη και να σκοτώσουν τους κατοίκους της. Έτσι, ενώ παντού αλλού σταμάτησαν τις εχθροπραξίες, εξακολούθησαν να κάνουν ετοιμασίες για το εγχείρημα αυτό.
[4.123.1] Στο μεταξύ η Μένδη, πολιτεία της Παλλήνης, αποικία της Ερέτριας, αποστάτησε από τους Αθηναίους. Ο Βρασίδας δέχτηκε την Μένδη σαν σύμμαχο, θεωρώντας ότι δεν παραβιάζει την ανακωχή, αφού η πολιτεία προσχώρησε φανερά. Είχε, άλλωστε, κι αυτός παράπονα εναντίον των Αθηναίων ότι είχαν παραβιάσει κι εκείνοι την ανακωχή. [4.123.2] Αυτό είναι που ενθάρρυνε πολύ τους Μενδαίους να πάρουν την απόφασή τους. Έβλεπαν ότι ο Βρασίδας ήταν έτοιμος να τους δεχτεί και να τους υπερασπίσει, όπως το έκανε και για την Σκιώνη, αλλά και οι λίγοι Μενδαίοι που είχαν συνεννοηθεί μαζί του δεν θέλησαν να εγκαταλείψουν το σχέδιο που είχαν ετοιμάσει, γιατί φοβόνταν τις συνέπειες, αν γινόταν γνωστό, και γι᾽ αυτό ανάγκασαν την πλειοψηφία των Μενδαίων να τους ακολουθήσουν, παρά την θέλησή τους. [4.123.3] Οι Αθηναίοι οργίστηκαν ακόμα περισσότερο όταν έμαθαν την αποστασία της Μένδης και έκαναν ετοιμασίες εναντίον και της Σκιώνης και της Μένδης. [4.123.4] Ο Βρασίδας περίμενε την επίθεση κι έστειλε τα γυναικόπαιδα της Σκιώνης και της Μένδης στην Όλυνθο της Χαλκιδικής. Έστειλε στις δύο πολιτείες πεντακόσιους οπλίτες Πελοποννησίους και τριακόσιους Χαλκιδείς πελταστές, με αρχηγό τον Πολυδαμίδα. Οι δύο πολιτείες, ξέροντας ότι γρήγορα θα εμφανιστούν οι Αθηναίοι, ετοίμαζαν την άμυνά τους.