[4.15.1] Όταν έγιναν γνωστά στην Σπάρτη τα όσα είχαν συμβεί, θεωρήθηκαν συμφορά μεγάλη και αποφασίστηκε να κατεβούν οι άρχοντες στο στρατόπεδο να δουν την κατάσταση και να πάρουν αμέσως την απόφαση που θα έκριναν καλύτερη. [4.15.2] Όταν είδαν πως ήταν αδύνατον να βοηθήσουν τους οπλίτες της Σφακτηρίας και δεν ήθελαν να ριψοκινδυνέψουν να τους αφήσουν είτε να πεθάνουν από πείνα είτε ν᾽ αναγκαστούν να παραδοθούν στον πολυπληθέστερο εχθρό, σκέφτηκαν να προτείνουν στους στρατηγούς των Αθηναίων, αν θα ήθελαν, να κάνουν τοπική ανακωχή στην Πύλο για να στείλουν πρέσβεις στην Αθήνα να προτείνουν ειρήνη και να επιτύχουν το γρηγορότερο να ελευθερωθούν οι οπλίτες τους.
[4.16.1] Οι Αθηναίοι στρατηγοί δέχτηκαν την πρόταση κι έγινε ανακωχή με τους ακόλουθους όρους. Οι Λακεδαιμόνιοι έπρεπε να παραδώσουν στους Αθηναίους όλα τα καράβια τα οποία είχαν πάρει μέρος στην ναυμαχία, καθώς και όλα τα άλλα πολεμικά που βρίσκονταν στην Λακωνική και τα οποία έπρεπε να φέρουν στην Πύλο. Δεν θα έκαναν επίθεση εναντίον του φρουρίου, ούτε από στεριά ούτε από θάλασσα. Οι Αθηναίοι θα άφηναν τους Λακεδαιμονίους να στέλνουν στους οπλίτες της Σφακτηρίας ορισμένη ποσότητα αλεύρι ζυμωμένο. Για κάθε οπλίτη δύο αττικούς χοίνικες κριθάρι, δύο κοτύλες κρασί και κρέας. Για κάθε υπηρέτη θα έστελναν τα μισά. Ο ανεφοδιασμός θα γινόταν με την επίβλεψη των Αθηναίων και κανένα καράβι δεν θα πήγαινε στο νησί κρυφά. Οι Αθηναίοι θα εξακολουθούσαν να επιτηρούν την Σφακτηρία όπως και πριν, αλλά δεν θα επιχειρούσαν να κάνουν απόβαση και δεν θα έκαναν επίθεση εναντίον του πελοποννησιακού στρατοπέδου ούτε από στεριά ούτε από θάλασσα. [4.16.2] Εάν ένα από τα δύο μέρη παράβαινε έστω και τον παραμικρό όρο, τότε θα έπαυε η ανακωχή η οποία θα διαρκούσε έως ότου επιστρέψουν οι Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις από την Αθήνα όπου θα τους πήγαινε και από όπου θα τους έφερνε αθηναϊκό πολεμικό. Μετά την επιστροφή τους η ανακωχή θα έληγε οπωσδήποτε και οι Αθηναίοι θα επιστρέφαν τα πλοία στην κατάσταση στην οποία τα είχαν παραλάβει. [4.16.3] Αυτοί ήσαν οι όροι της ανακωχής. Τα καράβια, εξήντα περίπου, παραδόθηκαν στους Αθηναίους και οι Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις έφυγαν. Έφτασαν στην Αθήνα όπου παρουσιάστηκαν και είπαν, περίπου, τα εξής:
[4.17.1] «Αθηναίοι. Μας έστειλαν οι Λακεδαιμόνιοι να κάνομε διαπραγματεύσεις για τους οπλίτες μας της Σφακτηρίας. Θα σας προτείνομε όρους που νομίζομε ότι θα είναι συμφέροντες για σας και θα μας επιτρέψουν εμάς να διαφυλάξομε την αξιοπρέπειά μας, όσο τούτο μπορεί να γίνει, μετά την συμφορά που πάθαμε. [4.17.2] Θα μιλήσομε αρκετά, χωρίς να παραβιάσομε το έθιμό μας, γιατί στον τόπο μας λέμε λίγα εκεί που δεν χρειάζονται πολλά, άλλα λέμε περισσότερα όταν παρουσιαστεί ανάγκη να εξηγήσομε κάτι σπουδαίο και να επιτύχομε εκείνο που πρέπει. [4.17.3] Μην μας ακούστε μ᾽ εχθρική διάθεση και μην νομίστε ότι θέλομε να σας κάνομε μάθημα σαν να ήσασταν άφρονες αλλά θεωρήστε τα λόγια μας σαν υπόμνηση για σύνεση προς ανθρώπους που ξέρουν καλά τί είναι φρόνηση. [4.17.4] Μπορείτε, τώρα, να εκμεταλλευτείτε εύστοχα την σημερινή σας επιτυχία και όχι μόνο να διαφυλάξετε τα όσα έχετε, αλλά και ν᾽ αποκτήστε δόξα και τιμή αποφεύγοντας να πάθετε τα όσα παθαίνουν οι άνθρωποι εκείνοι οι οποίοι έχουν μια ξαφνική επιτυχία. Οι ελπίδες τους δεν έχουν κανένα όριο εξαιτίας της απροσδόκητης επιτυχίας τους. [4.17.5] Ενώ όσοι δοκίμασαν πολλές μεταβολές της τύχης, είναι δικαιολογημένα πιο επιφυλακτικοί όταν έχουν επιτυχίες. Και αυτό είναι φυσικό να σας το δίδαξε η πείρα κι ακόμα περισσότερο μας το δίδαξε εμάς.
[4.18.1] »Κοιτάξτε, για να το καταλάβετε, την σημερινή μας συμφορά. Εμείς που έχομε το μεγαλύτερο κύρος μεταξύ των Ελλήνων, ερχόμαστε να παρουσιαστούμε μπροστά σας για να σας ζητήσομε κάτι που ώς τώρα νομίζαμε ότι ήταν στο δικό μας μόνο χέρι να προσφέρομε. [4.18.2] Και όμως, δεν πάθαμε την συμφορά αυτήν ούτε από καμιά κάμψη της δύναμής μας ούτε απ᾽ την αλαζονεία που θα μπορούσε να μας εμπνεύσει η απόκτηση ακόμα μεγαλύτερης δύναμης. Έχομε την ίδια δύναμη που είχαμε πάντα, αλλά σφάλαμε στους υπολογισμούς μας και τούτο μπορεί να συμβεί στον καθένα. [4.18.3] Και σεις, τώρα που η δύναμη της πολιτείας σας είναι στην ακμή της κι ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο αυτήν την στιγμή, δεν πρέπει γι᾽ αυτό να νομίζετε πως θα έχετε πάντα την τύχη μαζί σας. [4.18.4] Φρόνιμοι είναι όσοι προστατεύουν τις επιτυχίες τους από το αμφίβολο της τύχης — αλλά και στις συμφορές οι ίδιοι αυτοί είναι πιο συνετοί από τους άλλους. Φρόνιμοι είναι εκείνοι που ξέρουν ότι ο πόλεμος δεν περιορίζεται στα όρια που εκείνοι θέλουν να του επιβάλουν, αλλ᾽ ότι η τύχη οδηγεί την πορεία του. Αυτοί σπάνια κάνουν λάθη γιατί δεν αισθάνονται καμιά έπαρση μετά από οποιαδήποτε επιτυχία τους και είναι πρόθυμοι να βάλουν τέρμα στον πόλεμο όταν έχουν την υπεροχή. [4.18.5] Αυτό έχετε συμφέρον να κάνετε απέναντί μας, σήμερα, Αθηναίοι, χωρίς να περιμένετε, γιατί αν δεν μας ακούσετε και όπως είναι πιθανό πάθετε και σεις αργότερα καμιά συμφορά, θα θεωρηθεί ότι η σημερινή επιτυχία σας ήταν τυχαία, ενώ μπορείτε, τώρα, χωρίς να διατρέξετε κανέναν κίνδυνο, ν᾽ αφήσετε, για τις επερχόμενες γενεές, μια βέβαιη φήμη της δύναμης και της σύνεσής σας.
[4.19.1] »Οι Λακεδαιμόνιοι σας προτείνουν διαπραγματεύσεις για σπονδές ειρήνης και σας προσφέρουν συμμαχία και επιθυμούν να έχουν μαζί σας στενούς δεσμούς φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Σας ζητούν για αντάλλαγμα τους άνδρες της Σφακτηρίας. Θεωρούν ότι είναι προτιμότερο, και για την Σπάρτη και για την Αθήνα, να μην εξελιχθούν τα πράγματα έτσι ώστε είτε να διαφύγουν διά της βίας οι στρατιώτες, αν τους παρουσιαστεί κατάλληλη ευκαιρία, είτε ν᾽ αναγκαστούν, από την πείνα, να παραδοθούν.