[5.4.1] Την ίδια, περίπου, εποχή ο Φαίαξ του Ερασιστράτου με άλλους δύο, έφυγε με δύο καράβια για την Ιταλία και την Σικελία όπου τον έστειλαν πρέσβη οι Αθηναίοι. [5.4.2] Όταν, μετά την γενική ειρήνη που είχαν κάνει μεταξύ τους οι πολιτείες της Σικελίας, οι Αθηναίοι είχαν αποσύρει τις δυνάμεις τους, οι Λεοντίνοι είχαν πολιτογραφήσει πολλούς νέους πολίτες και οι δημοκρατικοί είχαν σκοπό να κάνουν αναδασμό της γης. [5.4.3] Οι ολιγαρχικοί το πληροφορήθηκαν, ζήτησαν την βοήθεια των Συρακουσίων κι έδιωξαν τους δημοκρατικούς, που σκόρπισαν εδώ κι εκεί. Οι ολιγαρχικοί έκαναν συμφωνία με τους Συρακουσίους, εγκατέλειψαν την πολιτεία τους, που έτσι έμεινε έρημη κι έγιναν πολίτες των Συρακουσών, όπου εγκαταστάθηκαν. [5.4.4] Αργότερα, όμως, μερικοί απ᾽ αυτούς, δυσαρεστημένοι, έφυγαν από τις Συρακούσες κι εγκαταστάθηκαν σ᾽ ένα τμήμα της γης των Λεοντίνων που ονομάζεται Φώκαια και στο φρούριο Βρικιννίες, που βρίσκεται κι αυτό στο έδαφος των Λεοντίνων. Οι περισσότεροι από τους δημοκρατικούς, οι οποίοι είχαν εξοριστεί, πήγαν κι ενώθηκαν μαζί τους κι αφού ετοιμάστηκαν, άρχισαν εχθροπραξίες έχοντας βάσεις τα δύο αυτά σημεία. [5.4.5] Όταν οι Αθηναίοι το πληροφορήθηκαν, έστειλαν τον Φαίακα για να προσπαθήσουν να πείσουν τις συμμαχικές τους πολιτείες της Σικελίας και —αν μπορούσαν— τους άλλους Σικελιώτες να συμμαχήσουν εναντίον των Συρακουσών που η δύναμή τους αύξανε ολοένα, και να σώσουν τους Λεοντίνους δημοκρατικούς. [5.4.6] Ο Φαίαξ έφτασε στην Σικελία και έπεισε τους Καμαριναίους και τους Ακραγαντίνους. Στην Γέλα, όμως, απέτυχε και δεν πήγε σε άλλες πολιτείες, επειδή κατάλαβε ότι δεν θα τις έπειθε. Διασχίζοντας το έδαφος των Σικελών, πέρασε από τις Βρικιννίες όπου ενθάρρυνε τους δημοκρατικούς κι από εκεί έφτασε στην Κατάνη από όπου έφυγε με τα καράβια. [5.5.1] Στην αποστολή αυτήν, και προς την Σικελία και στην επιστροφή του, ο Φαίαξ σταμάτησε σε μερικές πολιτείες της Ιταλίας για να δημιουργήσει φιλικές για την Αθήνα σχέσεις. Συναντήθηκε με μερικούς Λοκρούς τους οποίους είχε εξορίσει η Μεσσήνη, όπου είχαν πάει να εγκατασταθούν μετά την συνομολόγηση της γενικής ειρήνης. Την εποχή εκείνη, ένα από τα πολιτικά κόμματα της Μεσσήνης είχε ζητήσει την επέμβαση των Λοκρών που είχαν στείλει αποίκους κι έτσι, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, η Μεσσήνη κυβερνήθηκε από αποίκους. [5.5.2] Ο Φαίαξ συνάντησε τους Λοκρούς που γύριζαν στην πατρίδα τους, αλλά δεν τους πείραξε, γιατί είχε επιτύχει από την πολιτεία τους υπόσχεση ότι θα κάνουν συνθήκη με τους Αθηναίους. [5.5.3] Μόνοι αυτοί, απ᾽ όλους τους άλλους συμμάχους τους, δεν είχαν κάνει ειρήνη με τους Αθηναίους όταν είχε γίνει η γενική ειρήνη στη Σικελία. Αλλά και τότε θα είχαν αρνηθεί, αν δεν είχαν πόλεμο με τους γείτονες και αποίκους τους Ιππωνιείς και Μεδμαίους. Αργότερα ο Φαίαξ γύρισε στην Αθήνα. [5.6.1] Ο Κλέων, που είχε ξεκινήσει από την Τορώνη για την Αμφίπολη, εξορμώντας από την Ηιόνα, έκανε μιαν επιχείρηση εναντίον της Σταγείρου, αποικίας των Ανδρίων, αλλά δεν κατόρθωσε να την κυριέψει, μπόρεσε, όμως, να κυριέψει με έφοδο την Γαληψό, αποικία της Θάσου. [5.6.2] Έστειλε πρέσβεις στον Περδίκκα ζητώντας του να έρθει να τον βοηθήσει με στρατό, σύμφωνα με τις συμμαχικές του υποχρεώσεις. Έστειλε και άλλους πρέσβεις στην Θράκη, στον Πολλή, βασιλιά των Οδομάντων, για να φέρουν όσο μπορούσαν περισσότερους Θράκες μισθοφόρους. Ο ίδιος περίμενε, άπρακτος, στην Ηιόνα. [5.6.3] Ο Βρασίδας τα πληροφορήθηκε αυτά και κατέλαβε θέσεις στο Κερδύλιο. Το μέρος αυτό είναι ένα ύψωμα, στο έδαφος των Αργιλίων, πέρα από τον Στρυμόνα και σε μικρή απόσταση από την Αμφίπολη. Από εκεί ψηλά μπορούσε να τα παρακολουθεί όλα και καμιά κίνηση του στρατού του Κλέωνος δεν μπορούσε να του διαφύγει. Αυτό που περίμενε ο Βρασίδας ήταν ότι ο Κλέων, περιφρονώντας τις μικρές εχθρικές δυνάμεις, θα προχωρούσε στο εσωτερικό, προς την Αμφίπολη, με μόνες τις μονάδες που είχε. [5.6.4] Ο Βρασίδας εξακολουθούσε να ετοιμάζεται και είχε καλέσει χίλιους πεντακόσιους Θράκες μισθοφόρους, όλους τους Ηδώνες, πελταστές και ιππείς, και χίλιους πελταστές από την Μύρκινο και την Χαλκιδική, εκτός από εκείνους που ήσαν στην Αμφίπολη. [5.6.5] Το σώμα των οπλιτών αριθμούσε δυο χιλιάδες πολεμιστές. Είχε και τριακόσιους Έλληνες ιππείς. Από τον στρατό αυτόν ο Βρασίδας είχε μαζί του στο Κερδύλιο μόνο χίλιους πεντακόσιους, ενώ οι άλλοι ήσαν στην Αμφίπολη, στις διαταγές του Κλεαρίδα. [5.7.1] Για λίγο καιρό ο Κλέων αδράνησε, αλλά έπειτα αναγκάστηκε να κάνει εκείνο ακριβώς που περίμενε ο Βρασίδας. [5.7.2] Ο στρατός του δυσφορούσε επειδή έμενε άπρακτος και άρχισαν να σκέπτονται τον αρχηγό τους και να συγκρίνουν την μεγάλη εμπειρία και την μεγάλη τόλμη του Βρασίδα, με τον οποίον θ᾽ αναμετριόταν η τόση απειρία και η τόση δειλία του δικού τους αρχηγού, που τον είχαν ακολουθήσει με μεγάλη απροθυμία. Ο Κλέων ένιωσε την δυσαρέσκεια αυτή και, για να μην χάσει ο στρατός το ηθικό του από την αδράνεια, σήκωσε το στρατόπεδο και ξεκίνησε. [5.7.3] Συμπεριφέρθηκε με τον τρόπο με τον οποίο είχε συμπεριφερθεί μετά την επιτυχία του στην Πύλο, όταν νόμισε ότι είχε στρατηγικές ικανότητες. Ούτε καν φαντάστηκε πως θα έβγαινε κανείς να τον αντιμετωπίσει, αλλά είπε ότι προχωρούσε για αναγνώριση του εδάφους και ότι περίμενε τις ενισχύσεις, όχι για να είναι απόλυτα ασφαλής στην περίπτωση που θα υποχρεωνόταν να δώσει μάχη, αλλά για να μπορέσει να περικυκλώσει εντελώς την πολιτεία και να την κυριέψει με έφοδο. [5.7.4] Προχώρησε, λοιπόν, κι εγκατέστησε τον στρατό του σ᾽ έναν οχυρό λόφο, μπροστά στην Αμφίπολη και πήγε να δει τους βάλτους που σχηματίζει ο Στρυμών και την πλευρά της πολιτείας που βλέπει προς την Θράκη. Νόμιζε ότι θα μπορούσε να υποχωρήσει όποια στιγμή ήθελε, χωρίς ν᾽ αναγκαστεί να δώσει μάχη. [5.7.5] Πραγματικά, κανείς δεν φαινόταν απάνω στα τείχη και κανείς δεν έβγαινε από τις πύλες. Ήσαν όλες κλειστές. Ο Κλέων μετανοούσε που δεν είχε φέρει μαζί του πολιορκητικές μηχανές, γιατί νόμιζε ότι η πολιτεία ήταν αφρούρητη και ότι θα την είχε κυριέψει. [5.8.1] Μόλις ο Βρασίδας είδε τους Αθηναίους να ξεκινούν, κατέβηκε κι αυτός από το Κερδύλιο και μπήκε στην Αμφίπολη. [5.8.2] Δεν επιχείρησε να βγει από την πολιτεία και ν᾽ αντιπαραταχτεί εναντίον των Αθηναίων, γιατί δεν είχε εμπιστοσύνη στον στρατό του που τον θεωρούσε κατώτερο από του εχθρού, όχι σε αριθμό, αφού ήσαν περίπου ισόπαλοι, αλλά σε ποιότητα. Η Αθήνα είχε στείλει στρατιώτες μόνο Αθηναίους πολίτες και τους καλύτερους Λημνίους και Ιμβρίους. Ετοιμάστηκε, λοιπόν, να εφαρμόσει ένα τέχνασμα. [5.8.3] Αν φανέρωνε στον εχθρό τον αριθμό των πολεμιστών του και τον οπλισμό τους, που μόλις επαρκούσε, θα είχε λιγότερες πιθανότητες να νικήσει παρά εάν έκρυβε τις δυνάμεις του για να μην τις δει ο εχθρός από πριν και τις αψηφήσει. [5.8.4] Διάλεξε, λοιπόν, εκατόν πενήντα οπλίτες, άφησε τον υπόλοιπο στρατό στις διαταγές του Κλεαρίδα και σχεδίασε να κάνει αιφνιδιασμό προτού αποσυρθούν οι Αθηναίοι, γιατί πίστευε ότι δεν θα παρουσιαζόταν άλλη ευκαιρία να τους βρει μόνους, εάν τους ερχόταν η βοήθεια που περίμεναν. Συγκέντρωσε όλους τους στρατιώτες και θέλοντας να τους ενθαρρύνει και να τους εξηγήσει το σχέδιό του είπε, περίπου, τα εξής: |