[444c] Λοιπόν και το να κάνει κανείς άδικες πράξεις και να αδικεί, καθώς και το να κάνει τα δίκαια, δεν έχουν πια όλ᾽ αυτά ξεκαθαριστεί ολοφάνερα, μια που ξεκαθαρίστηκε τί είναι και η αδικία και η δικαιοσύνη;
Πώς αυτό;
Γιατί δεν έχουν καμιά διαφορά από τα υγιεινά και τα βλαβερά πράγματα, μα ό,τι είναι εκείνα για το σώμα, το ίδιο είναι κι αυτά για την ψυχή.
Πώς δηλαδή;
Τα υγιεινά πράγματα δίνουν την υγεία και τα βλαβερά προξενούν τις αρρώστιες.
Ναι.
Κατά τον ίδιο λόγο και οι δίκαιες πράξεις δεν κάνουν τη δικαιοσύνη, [444d] και οι άδικες την αδικία;
Αναγκαστικά.
Και όταν λέμε ότι τα υγιεινά δίνουν την υγεία, εννοούμε βέβαια πως αποκαθιστούν ανάμεσα στα διάφορα στοιχεία του ανθρωπίνου σώματος τη φυσική τους ισορροπία, ώστε να εξουσιάζει ή να εξουσιάζεται το ένα από το άλλο· και ότι τα βλαβερά γεννούν αρρώστιες σημαίνει πως εξουσιάζει ή εξουσιάζεται το ένα από το άλλο αντίθετ᾽ απ᾽ ό,τι το θέλει η φύση.
Έτσι είναι.
Κατά τον ίδιο λόγο, «κάνουν τη δικαιοσύνη» δεν σημαίνει πως αποκαθιστούν ανάμεσα στα μέρη της ψυχής την ισορροπία που ζητά η φύση, ώστε να εξουσιάζει και να εξουσιάζεται το ένα από το άλλο, και «κάνουν την αδικία», πως παρά τη φύση εξουσιάζει και εξουσιάζεται άλλο από άλλο;
Δεν χωρεί αμφιβολία.
Αρετή λοιπόν, καθώς φαίνεται, θα είναι κάποια υγεία και [444e] ομορφιά και ευεξία της ψυχής, και κακία μια αρρώστια και ασκήμια και ανημποριά.
Έτσι είναι.
Δεν οδηγούν λοιπόν οι καλές πράξεις στην απόκτηση της αρετής, και οι αισχρές της κακίας;
Ανάγκη πάσα.
Εκείνο λοιπόν, καθώς φαίνεται, που μας μένει πια, είναι να εξετάσομε [445a] αν ωφελεί επίσης να κάνει κανείς δίκαιες πράξεις και να εξασκεί τα καλά έργα και να είναι δίκαιος, είτε τον έχουν είτε δεν τον έχουν οι άλλοι για τέτοιον, ή (αν ωφελεί) να αδικεί και να είναι άδικος, κι αν ακόμα δεν τιμωρείται ουδέ γίνεται καλύτερος με την τιμωρία.
Αλλά τώρα πια, Σωκράτη, μου φαίνεται γελοίο να επιμένομε σ᾽ αυτή την εξέταση· γιατί, αν όταν χαλά η φυσική σύσταση του σώματος, μας φαίνεται αβίωτος ο βίος, έστω και μέσα σ᾽ όλα τα φαγιά και τα πιοτά και τα πλούτη και τις κάθε λογής εξουσίες, πολύ περισσότερο θα ήταν αβίωτος, αν διαταραχτεί και [445b] καταστραφεί η φυσική σύσταση εκείνου ίσα ίσα που μας δίνει τη ζωή, έστω και αν έχει κανείς τη δύναμη να κάνει ό,τι θελήσει άλλο, εκτός από κείνο που θα τον απαλλάξει από την κακία και την αδικία και θα τον βοηθήσει ν᾽ αποκτήσει τη δικαιοσύνη και την αρετή, μια που φάνηκε να είναι η καθεμιά τους τέτοια, όπως εμείς την αποδείξαμε.
Γελοίο πραγματικώς· αφού όμως μια φορά φτάσαμ᾽ εδώ και μπορέσαμε να δούμε ολοφάνερα πως έτσι είναι αυτά, δεν πρέπει ν᾽ αποκάμομε.
Κάθε άλλο βέβαια πρέπει παρά ν᾽ αποφύγομε τον κόπο.
[445c] Έλα λοιπόν τώρα πλησίασε να δεις πόσα διάφορα είδη έχει, καθώς μου φαίνεται, η κακία, όσα τουλάχιστο απ᾽ αυτά αξίζει να τα παρατηρήσει κανείς.
Σε ακολουθώ, μόνο δείξε μού τα.
Και λοιπόν βλέπω εγώ, σαν από σκοπιά, αφού εδώ μας έχει φέρει η έρευνά μας, πως ένα μόνο είδος αρετής υπάρχει, άπειρα όμως κακίας κι ανάμεσα σ᾽ αυτά κάποια τέσσερα που κι αξίζει να τα μνημονέψει κανείς.
Τί θέλεις να πεις;
Όσοι τρόποι πολιτευμάτων υπάρχουν τόσοι καταντά και τρόποι ψυχής να υπάρχουν.
Πόσοι λοιπόν;
[445d] Πέντε είδη πολιτεύματα και πέντε της ψυχής.
Λέγε μας λοιπόν ποιά.
Λέγω λοιπόν πως ένα είδος θα ήταν το πολίτευμα αυτό που εμείς περιγράψαμε και που θα μπορούσαμε να του δώσομε διπλή ονομασία: όταν δηλαδή υπάρχει ανάμεσα στους άρχοντες ένας που ιδιαίτερα θα ξεχωρίζει, θα ονομάζονταν τότε βασιλεία, κι όταν περισσότεροι, αριστοκρατία.
Αλήθεια.
Αυτό λοιπόν είναι το ένα είδος που λέγω· γιατί είτε [445e] περισσότεροι είτε ένας μόνο βρεθεί να ᾽ναι, δε θα μπορούσε να μετακινήσει κανέναν από τους αξιόλογους νόμους της πολιτείας, μια που θα είχε ανατραφεί και εκπαιδευθεί με τον τρόπο που αναπτύξαμε.
Δε θα ᾽ταν, βέβαια, φυσικό.