Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (5.56.1-5.59.3)

[5.56.1] Τοῦ δ᾽ ἐπιγιγνομένου χειμῶνος Λακεδαιμόνιοι λαθόντες Ἀθηναίους φρουρούς τε τριακοσίους καὶ Ἀγησιππίδαν ἄρχοντα κατὰ θάλασσαν ἐς Ἐπίδαυρον ἐσέπεμψαν. [5.56.2] Ἀργεῖοι δ᾽ ἐλθόντες παρ᾽ Ἀθηναίους ἐπεκάλουν ὅτι γεγραμμένον ἐν ταῖς σπονδαῖς διὰ τῆς ἑαυτῶν ἑκάστους μὴ ἐᾶν πολεμίους διιέναι ἐάσειαν κατὰ θάλασσαν παραπλεῦσαι· καὶ εἰ μὴ κἀκεῖνοι ἐς Πύλον κομιοῦσιν ἐπὶ Λακεδαιμονίους τοὺς Μεσσηνίους καὶ Εἵλωτας, ἀδικήσεσθαι αὐτοί. [5.56.3] Ἀθηναῖοι δὲ Ἀλκιβιάδου πείσαντος τῇ μὲν Λακωνικῇ στήλῃ ὑπέγραψαν ὅτι οὐκ ἐνέμειναν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοῖς ὅρκοις, ἐς δὲ Πύλον ἐκόμισαν τοὺς ἐκ Κρανίων Εἵλωτας λῄζεσθαι, τὰ δ᾽ ἄλλα ἡσύχαζον. [5.56.4] τὸν δὲ χειμῶνα τοῦτον πολεμούντων Ἀργείων καὶ Ἐπιδαυρίων μάχη μὲν οὐδεμία ἐγένετο ἐκ παρασκευῆς, ἐνέδραι δὲ καὶ καταδρομαί, ἐν αἷς ὡς τύχοιεν ἑκατέρων τινὲς διεφθείροντο. [5.56.5] καὶ τελευτῶντος τοῦ χειμῶνος πρὸς ἔαρ ἤδη κλίμακας ἔχοντες οἱ Ἀργεῖοι ἦλθον ἐπὶ τὴν Ἐπίδαυρον, ὡς ἐρήμου οὔσης διὰ τὸν πόλεμον βίᾳ αἱρήσοντες· καὶ ἄπρακτοι ἀπῆλθον. καὶ ὁ χειμὼν ἐτελεύτα, καὶ τρίτον καὶ δέκατον ἔτος τῷ πολέμῳ ἐτελεύτα.
[5.57.1] Τοῦ δ᾽ ἐπιγιγνομένου θέρους μεσοῦντος Λακεδαιμόνιοι, ὡς αὐτοῖς οἵ τε Ἐπιδαύριοι ξύμμαχοι ὄντες ἐταλαιπώρουν καὶ τἆλλα ἐν τῇ Πελοποννήσῳ τὰ μὲν ἀφειστήκει, τὰ δ᾽ οὐ καλῶς εἶχε, νομίσαντες, εἰ μὴ προκαταλήψονται ἐν τάχει, ἐπὶ πλέον χωρήσεσθαι αὐτά, ἐστράτευον αὐτοὶ καὶ οἱ Εἵλωτες πανδημεὶ ἐπ᾽ Ἄργος· ἡγεῖτο δὲ Ἆγις ὁ Ἀρχιδάμου Λακεδαιμονίων βασιλεύς. [5.57.2] ξυνεστράτευον δ᾽ αὐτοῖς Τεγεᾶταί τε καὶ ὅσοι ἄλλοι Ἀρκάδων Λακεδαιμονίοις ξύμμαχοι ἦσαν. οἱ δ᾽ ἐκ τῆς ἄλλης Πελοποννήσου ξύμμαχοι καὶ οἱ ἔξωθεν ἐς Φλειοῦντα ξυνελέγοντο, Βοιωτοὶ μὲν πεντακισχίλιοι ὁπλῖται καὶ τοσοῦτοι ψιλοὶ καὶ ἱππῆς πεντακόσιοι καὶ ἅμιπποι ἴσοι, Κορίνθιοι δὲ δισχίλιοι ὁπλῖται, οἱ δ᾽ ἄλλοι ὡς ἕκαστοι, Φλειάσιοι δὲ πανστρατιᾷ, ὅτι ἐν τῇ ἐκείνων ἦν τὸ στράτευμα.
[5.58.1] Ἀργεῖοι δὲ προαισθόμενοι τό τε πρῶτον τὴν παρασκευὴν τῶν Λακεδαιμονίων καὶ ἐπειδὴ ἐς τὸν Φλειοῦντα βουλόμενοι τοῖς ἄλλοις προσμεῖξαι ἐχώρουν, τότε δὴ ἐξεστράτευσαν καὶ αὐτοί· ἐβοήθησαν δ᾽ αὐτοῖς καὶ Μαντινῆς, ἔχοντες τοὺς σφετέρους ξυμμάχους, καὶ Ἠλείων τρισχίλιοι ὁπλῖται. [5.58.2] καὶ προϊόντες ἀπαντῶσι τοῖς Λακεδαιμονίοις ἐν Μεθυδρίῳ τῆς Ἀρκαδίας. καὶ καταλαμβάνουσιν ἑκάτεροι λόφον· καὶ οἱ μὲν Ἀργεῖοι ὡς μεμονωμένοις τοῖς Λακεδαιμονίοις παρεσκευάζοντο μάχεσθαι, ὁ δὲ Ἆγις τῆς νυκτὸς ἀναστήσας τὸν στρατὸν καὶ λαθὼν ἐπορεύετο ἐς Φλειοῦντα παρὰ τοὺς ἄλλους ξυμμάχους. [5.58.3] καὶ οἱ Ἀργεῖοι αἰσθόμενοι ἅμα ἕῳ ἐχώρουν, πρῶτον μὲν ἐς Ἄργος, ἔπειτα δὲ ᾗ προσεδέχοντο τοὺς Λακεδαιμονίους μετὰ τῶν ξυμμάχων καταβήσεσθαι, τὴν κατὰ Νεμέαν ὁδόν. [5.58.4] Ἆγις δὲ ταύτην μὲν ἣν προσεδέχοντο οὐκ ἐτράπετο, παραγγείλας δὲ τοῖς Λακεδαιμονίοις καὶ Ἀρκάσι καὶ Ἐπιδαυρίοις ἄλλην ἐχώρησε χαλεπὴν καὶ κατέβη ἐς τὸ Ἀργείων πεδίον· καὶ Κορίνθιοι καὶ Πελληνῆς καὶ Φλειάσιοι ὄρθιον ἑτέραν ἐπορεύοντο· τοῖς δὲ Βοιωτοῖς καὶ Μεγαρεῦσι καὶ Σικυωνίοις εἴρητο τὴν ἐπὶ Νεμέας ὁδὸν καταβαίνειν, ᾗ οἱ Ἀργεῖοι ἐκάθηντο, ὅπως, εἰ οἱ Ἀργεῖοι ἐπὶ σφᾶς ἰόντες ἐς τὸ πεδίον βοηθοῖεν, ἐφεπόμενοι τοῖς ἵπποις χρῷντο. [5.58.5] καὶ ὁ μὲν οὕτω διατάξας καὶ ἐσβαλὼν ἐς τὸ πεδίον ἐδῄου Σάμινθόν τε καὶ ἄλλα· [5.59.1] οἱ δὲ Ἀργεῖοι γνόντες ἐβοήθουν ἡμέρας ἤδη ἐκ τῆς Νεμέας, καὶ περιτυχόντες τῷ Φλειασίων καὶ Κορινθίων στρατοπέδῳ τῶν μὲν Φλειασίων ὀλίγους ἀπέκτειναν, ὑπὸ δὲ τῶν Κορινθίων αὐτοὶ οὐ πολλῷ πλείους διεφθάρησαν. [5.59.2] καὶ οἱ Βοιωτοὶ καὶ οἱ Μεγαρῆς καὶ οἱ Σικυώνιοι ἐχώρουν, ὥσπερ εἴρητο αὐτοῖς, ἐπὶ τῆς Νεμέας, καὶ τοὺς Ἀργείους οὐκέτι κατέλαβον, ἀλλὰ καταβάντες, ὡς ἑώρων τὰ ἑαυτῶν δῃούμενα, ἐς μάχην παρετάσσοντο. ἀντιπαρεσκευάζοντο δὲ καὶ οἱ Λακεδαιμόνιοι. [5.59.3] ἐν μέσῳ δὲ ἀπειλημμένοι ἦσαν οἱ Ἀργεῖοι· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ πεδίου οἱ Λακεδαιμόνιοι εἶργον τῆς πόλεως καὶ οἱ μετ᾽ αὐτῶν, καθύπερθεν δὲ Κορίνθιοι καὶ Φλειάσιοι καὶ Πελληνῆς, τὸ δὲ πρὸς Νεμέας Βοιωτοὶ καὶ Σικυώνιοι καὶ Μεγαρῆς. ἵπποι δὲ αὐτοῖς οὐ παρῆσαν· οὐ γάρ πω οἱ Ἀθηναῖοι μόνοι τῶν ξυμμάχων ἧκον.

[5.56.1] Τον επόμενο χειμώνα οι Λακεδαιμόνιοι, ξεφεύγοντας την προσοχή των Αθηναίων, κατόρθωσαν να στείλουν, φρουρά στην Επίδαυρο, τριακόσιους στρατιώτες με τον Αγησιππίδα. [5.56.2] Οι Αργείοι έστειλαν αντιπροσώπους στην Αθήνα και παραπονέθηκαν ότι οι Αθηναίοι είχαν αφήσει τους Λακεδαιμονίους να περάσουν από θάλασσα που φρουρούσαν, ενώ η μεταξύ τους συνθήκη όριζε ότι τα δύο μέρη δεν θ᾽ άφηναν εχθρικές δυνάμεις να περάσουν από μέρη που ήσαν υπό τον έλεγχό τους. Οι Αργείοι είπαν ότι θα θεωρήσουν πως αδικούνται αν οι Αθηναίοι δεν έκαναν αντίποινα εναντίον των Λακεδαιμονίων, στέλνοντας πίσω στην Πύλο τους Μεσσηνίους και τους είλωτες. [5.56.3] Οι Αθηναίοι δέχτηκαν πρόταση του Αλκιβιάδη κι έγραψαν στο κάτω μέρος της στήλης όπου είχε γραφεί η συνθήκη ειρήνης, ότι οι Λακεδαιμόνιοι δεν είχαν μείνει πιστοί στους όρκους τους. Έστειλαν πίσω στην Πύλο τους είλωτες από την Κραναία για να επιχειρούν επιδρομές, αλλά δεν έκαναν τίποτε άλλο. [5.56.4] Όσο διαρκούσε ο χειμώνας εξακολουθούσε ο πόλεμος μεταξύ Αργείων και Επιδαυρίων, αλλά δεν έγινε καμιά πραγματική μάχη. Έγιναν μόνο ενέδρες και επιδρομές όπου πότε η μία πλευρά πότε η άλλη τύχαινε να χάσει μερικούς στρατιώτες. [5.56.5] Καθώς τέλειωνε ο χειμώνας και ήταν να μπει η άνοιξη, οι Αργείοι, πήραν σκάλες και πήγαν στην Επίδαυρο. Νόμιζαν ότι η πολιτεία δεν θα είχε φρουρά, εξαιτίας των πολεμικών επιχειρήσεων και ότι θα την κυρίευαν με έφοδο. Αλλά απέτυχαν και αποσύρθηκαν. Έτσι τέλειωσε ο χειμώνας και μαζί ο δέκατος τρίτος χρόνος του πολέμου.
[5.57.1] Στα μέσα του επόμενου καλοκαιριού οι Λακεδαιμόνιοι, βλέποντας ότι οι σύμμαχοί τους Επιδαύριοι κακοπάθαιναν και ότι οι άλλες πολιτείες της Πελοποννήσου είτε είχαν αποστατήσει, είτε ήσαν δυσαρεστημένες μαζί τους, φοβήθηκαν ότι η κατάσταση θα χειροτέρευε αν δεν προλάβαιναν να επέμβουν. Ξεκίνησαν με όλες τις δυνάμεις τους και με τους είλωτες εναντίον του Άργους. Αρχηγός ήταν ο Άγις του Αρχιδάμου, βασιλιάς των Λακεδαιμονίων. [5.57.2] Στην εκστρατεία πήραν μέρος και οι Τεγεάτες και όσοι άλλοι Αρκάδες ήσαν σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων. Οι σύμμαχοί τους από την υπόλοιπη Πελοπόννησο και απ᾽ έξω, συγκεντρώθηκαν στον Φλειούντα. Βοιωτοί ήσαν πέντε χιλιάδες οπλίτες και άλλοι τόσοι ψιλοί, πεντακόσιοι ιππείς και άλλοι τόσοι «άμιπποι». Κορίνθιοι ήσαν δύο χιλιάδες οπλίτες. Από τις άλλες πόλεις πήγαν διάφορες μονάδες και οι Φλειάσιοι έκαναν γενική επιστράτευση, επειδή η συγκέντρωση του στρατού γινόταν στο έδαφός τους.
[5.58.1] Οι Αργείοι πληροφορήθηκαν αμέσως τις προετοιμασίες των Λακεδαιμονίων και όταν αυτοί ξεκίνησαν για να ενωθούν με τους συμμάχους τους στον Φλειούντα, τότε ξεκίνησαν και οι Αργείοι. Τους έστειλαν βοήθεια οι Μαντινείς και οι σύμμαχοί τους και οι Ηλείοι τους έστειλαν τρεις χιλιάδες οπλίτες. [5.58.2] Προχώρησαν και συναντήθηκαν με τους Λακεδαιμονίους στο Μεθύδριο της Αρκαδίας. Οι δύο στρατοί εγκαταστάθηκαν ο καθένας σ᾽ ένα λόφο. Οι Αργείοι ετοιμάζονταν να κάνουν επίθεση επειδή οι Λακεδαιμόνιοι ήσαν μόνοι τους, αλλά την νύχτα ο Άγις σήκωσε το στρατόπεδό του και, χωρίς να το καταλάβουν οι Αργείοι πορεύτηκε στον Φλειούντα για να ενωθεί με τους άλλους συμμάχους. [5.58.3] Με την αυγή οι Αργείοι το κατάλαβαν και πορεύτηκαν πρώτα με κατεύθυνση το Άργος κι έπειτα την Νεμέα, από την οποία περίμεναν ότι οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους θα κατέβαιναν. [5.58.4] Ο Άγις, όμως, δεν ακολούθησε τον δρόμο που περίμεναν οι Αργείοι, αλλά έδωσε διαταγή οι Λακεδαιμόνιοι, οι Αρκάδες και οι Επιδαύριοι να πορευτούν μαζί του από ένα δύσκολο μονοπάτι από όπου κατέβηκαν στην πεδιάδα του Άργους, ενώ οι Κορίνθιοι, οι Πελληνείς και οι Φλειάσιοι πήραν άλλον δρόμο, πιο απότομο. Τους Βοιωτούς, τους Μεγαρείς και τους Σικυωνίους τους διέταξε να πορευτούν από τον δρόμο της Νεμέας, όπου είχαν παραταχθεί οι Αργείοι, ώστε αν αυτοί προχωρήσουν στην πεδιάδα για να τον χτυπήσουν, να τους επιτεθεί από πίσω [5.58.5] με το ιππικό. Αφού έδωσε τις διαταγές αυτές, κατέβηκε στον κάμπο και ρήμαξε την Σάμινθο και άλλα μέρη.
[5.59.1] Είχε πια ξημερώσει όταν οι Αργείοι έμαθαν τις κινήσεις αυτές κι έφυγαν από την Νεμέα για ν᾽ αντιμετωπίσουν τον Άγι. Έπεσαν απάνω στους Φλειασίους και τους Κορινθίους και σκότωσαν μερικούς Φλειασίους, αλλά και οι Κορίνθιοι σκότωσαν μερικούς Αργείους, όχι πολύ περισσότερους. [5.59.2] Οι Βοιωτοί, οι Μεγαρείς και οι Σικυώνιοι προχώρησαν, καθώς είχαν διαταγή, προς την Νεμέα, αλλά δεν πρόλαβαν τους Αργείους, οι οποίοι είχαν κατεβεί στον κάμπο, και βλέποντας το έδαφός τους να καταστρέφεται, παρατάχτηκαν για μάχη. Αντιπαρατάχτηκαν και οι Λακεδαιμόνιοι. [5.59.3] Οι Αργείοι ήσαν περικυκλωμένοι. Στον κάμπο οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους τους είχαν αποκόψει από την πολιτεία τους. Στα ψηλώματα ήσαν οι Κορίνθιοι, οι Φλειάσιοι και οι Πελληνείς. Οι Βοιωτοί, Σικυώνιοι και Μεγαρείς κρατούσαν τον δρόμο της Νεμέας. Οι Αργείοι δεν είχαν ιππικό, γιατί από όλους τους συμμάχους μόνο οι Αθηναίοι δεν είχαν ακόμα φτάσει.