Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Νεκρικοὶ Διάλογοι (24.1-24.3)


24. ΜΙΝΩΟΣ ΚΑΙ ΣΩΣΤΡΑΤΟΥ


ΜΙΝΩΣ
[24.1] Ὁ μὲν λῃστὴς οὑτοσὶ Σώστρατος εἰς τὸν Πυριφλεγέθοντα ἐμβεβλήσθω, ὁ δὲ ἱερόσυλος ὑπὸ τῆς Χιμαίρας διασπασθήτω, ὁ δὲ τύραννος, ὦ Ἑρμῆ, παρὰ τὸν Τιτυὸν ἀποταθεὶς ὑπὸ τῶν γυπῶν καὶ αὐτὸς κειρέσθω τὸ ἧπαρ, ὑμεῖς δὲ οἱ ἀγαθοὶ ἄπιτε κατὰ τάχος εἰς τὸ Ἠλύσιον πεδίον καὶ τὰς μακάρων νήσους κατοικεῖτε, ἀνθ᾽ ὧν δίκαια ἐποιεῖτε παρὰ τὸν βίον.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Ἄκουσον, ὦ Μίνως, εἴ σοι δίκαια δόξω λέγειν.
ΜΙΝΩΣ
Νῦν ἀκούσω αὖθις; οὐ γὰρ ἐξελήλεγξαι, ὦ Σώστρατε, πονηρὸς ὢν καὶ τοσούτους ἀπεκτονώς;
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Ἐλήλεγμαι μέν, ἀλλ᾽ ὅρα, εἰ δικαίως κολασθήσομαι.
ΜΙΝΩΣ
Καὶ πάνυ, εἴ γε ἀποτίνειν τὴν ἀξίαν δίκαιον.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Ὅμως ἀπόκριναί μοι, ὦ Μίνως· βραχὺ γάρ τι ἐρήσομαί σε.
ΜΙΝΩΣ
Λέγε, μὴ μακρὰ μόνον, ὡς καὶ τοὺς ἄλλους διακρίνωμεν ἤδη.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
[24.2] Ὁπόσα ἔπραττον ἐν τῷ βίῳ, πότερα ἑκὼν ἔπραττον ἢ ἐπεκέκλωστό μοι ὑπὸ τῆς Μοίρας;
ΜΙΝΩΣ
Ὑπὸ τῆς Μοίρας δηλαδή.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Οὐκοῦν καὶ οἱ χρηστοὶ ἅπαντες καὶ οἱ πονηροὶ δοκοῦντες ἡμεῖς ἐκείνῃ ὑπηρετοῦντες ταῦτα ἐδρῶμεν;
ΜΙΝΩΣ
Ναί, τῇ Κλωθοῖ, ἣ ἑκάστῳ ἐπέταξε γεννηθέντι τὰ πρακτέα.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Εἰ τοίνυν ἀναγκασθείς τις ὑπ᾽ ἄλλου φονεύσειέν τινα οὐ δυνάμενος ἀντιλέγειν ἐκείνῳ βιαζομένῳ, οἷον δήμιος ἢ δορυφόρος, ὁ μὲν δικαστῇ πεισθείς, ὁ δὲ τυράννῳ, τίνα αἰτιάσῃ τοῦ φόνου;
ΜΙΝΩΣ
Δῆλον ὡς τὸν δικαστὴν ἢ τὸν τύραννον, ἐπεὶ οὐδὲ τὸ ξίφος αὐτό· ὑπηρετεῖ γὰρ ὄργανον ὂν τοῦτο πρὸς τὸν θυμὸν τῷ πρώτῳ παρασχόντι τὴν αἰτίαν.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Εὖ γε, ὦ Μίνως, ὅτι καὶ ἐπιδαψιλεύῃ τῷ παραδείγματι. ἢν δέ τις ἀποστείλαντος τοῦ δεσπότου ἥκῃ αὐτὸς χρυσὸν ἢ ἄργυρον κομίζων, τίνι τὴν χάριν ἰστέον ἢ τίνα εὐεργέτην ἀναγραπτέον;
ΜΙΝΩΣ
Τὸν πέμψαντα, ὦ Σώστρατε· διάκονος γὰρ ὁ κομίσας ἦν.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
[24.3] Οὐκοῦν ὁρᾷς πῶς ἄδικα ποιεῖς κολάζων ἡμᾶς ὑπηρέτας γενομένους ὧν ἡ Κλωθὼ προσέταττεν, καὶ τούτους τιμήσας τοὺς διακονησαμένους ἀλλοτρίοις ἀγαθοῖς; οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἔχοι τις ὡς ἀντιλέγειν δυνατὸν ἦν τοῖς μετὰ πάσης ἀνάγκης προστεταγμένοις.
ΜΙΝΩΣ
Ὦ Σώστρατε, πολλὰ ἴδοις ἂν καὶ ἄλλα οὐ κατὰ λόγον γιγνόμενα, εἰ ἀκριβῶς ἐξετάζοις. πλὴν ἀλλὰ σὺ τοῦτο ἀπολαύσεις τῆς ἐπερωτήσεως, διότι οὐ λῃστὴς μόνον, ἀλλὰ καὶ σοφιστής τις εἶναι δοκεῖς. ἀπόλυσον αὐτόν, ὦ Ἑρμῆ, καὶ μηκέτι κολαζέσθω. ὅρα δὲ μὴ καὶ τοὺς ἄλλους νεκροὺς τὰ ὅμοια ἐρωτᾶν διδάξῃς.


24. ΜΙΝΩΑΣ ΚΑΙ ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ


ΜΙΝΩΑΣ
[24.1] Ο ληστής αυτός ο Σώστρατος να ριχτεί στον Πυριφλεγέθοντα, ο ιερόσυλος να κατασπαραχτεί από τη Χίμαιρα και ο τύραννος, Ερμή, να σταυρωθεί δίπλα στον Τιτυό και οι γύπες να κατατρώγουν το ήπαρ του. Εσείς οι καλοί πηγαίνετε γρήγορα στα Ηλύσια πεδία και κατοικήστε στα νησιά των μακάρων για τις καλές πράξεις σας στη ζωή.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Άκουσε, Μίνωα, αν νομίζεις πως έχω δίκαιο.
ΜΙΝΩΑΣ
Πάλι να ακούσω τώρα; Δεν αποδείχτηκε, Σώστρατε, ότι είσαι κακός και έχεις σκοτώσει τόσους και τόσους;
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Αποδείχτηκα κακός πράγματι, δες όμως αν θα τιμωρηθώ και σύμφωνα με το δίκαιο.
ΜΙΝΩΑΣ
Και πολύ δίκαια, αν δικαιοσύνη είναι να τιμωρείται κανείς, όπως του αξίζει.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Ωστόσο απάντησέ μου, Μίνωα. Θα είναι μια σύντομη ερώτηση.
ΜΙΝΩΑΣ
Λέγε, μόνο όχι πολλά, για να κρίνουμε πια και τους άλλους.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
[24.2] Όσα έπραττα στη ζωή, τα έπραττα με τη θέλησή μου ή όπως η Μοίρα μού τα όρισε;
ΜΙΝΩΑΣ
Όπως η Μοίρα βέβαια.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Λοιπόν και όλοι οι χρηστοί κι εμείς, που θεωρούμαστε κακοί, επράτταμε αυτά ως υπηρέτες εκείνης;
ΜΙΝΩΑΣ
Ναι, υπηρέτες στην Κλωθώ, που στον καθένα έταξε, όταν γεννήθηκε, τί έπρεπε να κάνει.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Εάν λοιπόν κανείς εξαναγκαστεί από κάποιον να σκοτώσει έναν άνθρωπο, χωρίς να μπορεί να φέρει αντιρρήσεις σ᾽ εκείνον που του το επιβάλλει με τη βία, όπως είναι ο δήμιος, που υπακούει στον δικαστή, ή ο σωματοφύλακας, που υπακούει στον τύραννο, ποιόν θα κατηγορήσεις για τον φόνο;
ΜΙΝΩΑΣ
Είναι φανερό ότι θα κατηγορήσω τον δικαστή ή τον τύραννο, γιατί δεν μπορώ να κατηγορήσω το ίδιο το ξίφος. Αυτό, σαν όργανο που είναι, υπηρετεί την οργή εκείνου, που πρώτος δημιούργησε την αιτία.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
Μπράβο, Μίνωα, ενισχύεις το παράδειγμά μου. Αν πάλι κάποιος σταλμένος από τον αφέντη του, έρθει και φέρει χρυσάφι ή ασήμι, σε ποιόν πρέπει να χρεωστούμε ευγνωμοσύνη ή ποιόν να θεωρούμε ευεργέτη;
ΜΙΝΩΑΣ
Σ᾽ εκείνον που τον έστειλε, Σώστρατε. Γιατί αυτός που το έφερε ήταν ο υπηρέτης.
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ
[24.3] Βλέπεις λοιπόν πως αδικείς, όταν τιμωρείς εμάς, που γίναμε όργανα σε όσα η Κλωθώ πρόσταξε, και όταν τιμάς αυτούς που πρόσφεραν ξένα αγαθά; Κανείς δεν μπορεί βέβαια να πει κάτι τέτοιο, ότι ήταν δυνατό να αντιταχθούμε σε προσταγές που με τη βία επιβάλλονταν.
ΜΙΝΩΑΣ
Σώστρατε, αν καλοεξετάσεις θα δεις και άλλα πολλά τα παράλογα. Εσύ ωστόσο και αυτό θα κερδίσεις από την ερώτηση. Φαίνεσαι όχι μόνο ληστής, αλλά και σοφιστής. Ελευθέρωσέ τον, Ερμή, και ας μην τιμωρηθεί πια. Πρόσεξε όμως μη διδάξεις και τους άλλους νεκρούς να κάνουν παρόμοιες ερωτήσεις.