Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Μεσαιωνική Ελληνική

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διάλεξη της κ. Μ. Δετοράκη με θέμα: ''Epigrammata epistulas faciunt: το παράδειγμα των Επιστολών του Θεοφύλακτου Σιμοκάττη'', ΕΚΠΑ (11/12/2025)

  O Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας του Τμ. Φιλολογίας ΕΚΠΑ, διοργανώνει διάλεξη με ομιλήτρια την κα Μαρίνα Δετοράκη (Καθ. Βυζαντινής Φιλολογίας του Παν/μίου Κρήτης) και θέμα: ''Epigrammata epistulas faciunt: το παράδειγμα των Επιστολών του Θεοφύλακτου Σιμοκάττη''.

  Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, 11 Δεκεμβρίου 2025, ώρα 15.00 μμ., στην αίθουσα 311.

  03 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Λεξιλογείον: μιλώντας για λέξεις...

  

  Διαβάστε τη δημοσίευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στη στήλη "Λεξιλογείον" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής

  Αναδημοσίευση από το φύλλο της 30ής Νοεμβρίου 2025

  κουίζ (Δύσκολες λέξεις, περίεργες έξεις)
  Μπορούμε να τα λέμε και λεξιλογικά UFO.
  Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το ποιος και πότε δρομολόγησε το κουίζ «ξέρετε τι σημαίνει η τάδε λέξη;», το βέβαιο όμως είναι ότι καθώς άρχισαν να αυγαταίνουν τα διάφορα στέκια στο διαδίκτυο και αλλού άνοιξε εκθετικά και η όρεξη για λεξιλογικούς γρίφους. Βέβαια, στο ζήτημα αυτό το ελληνικό διαχρονικό ορυχείο είναι μεν ιδιαίτερα γενναιόδωρο πλην με τόσους μερακλήδες στην πιάτσα το μεταλλευτικό απόθεμα θα αρχίσει να μειώνεται και κάποια στιγμή θα χρειαστεί να περάσουμε από τα ήπια στα σκληρά. Άλλο είναι να ρωτάς το δύσκολο και απαιτητικό «ασκαρδαμυκτί» ή το «παράφερνα», που μπορεί να συναντήσεις και στον κυρ Αλέξανδρο, κι άλλο να φτυαρίζεις «σπάνιες γαίες» για να μυσταγωγείς σαδιστικά τους ανύποπτους ρέκτες: τι σημαίνει «γήτειον» (=κρεμμύδι), «φύσκη» (=παραγεμισμένο λουκάνικο), «χαλαίρυπος» (=σαπουνάδα), «κασωρίς» (=πόρνη), «κιξάλλης» (=ληστής);
  Πάντως, παρόλο που βάσει καταστατικών αρχών δεν ασχολείται με λεξιλογικά υπεριώδη αυτού του τύπου, το Λεξιλογείον, έτσι για χαλάρωμα, εκτιμά ότι κάποιες από τις σπανιότητες της ελληνικής που βρίσκονται χρόνια και ζαμάνια σε απόσυρση διαθέτουν ιδιόμορφη «γκλαμουριά», έχουν βαρύ βιογραφικό και μονολεκτική αιχμηρότητα, και καθώς προσφέρονται σε επίκαιρη χρήση θα μπορούσαμε ίσως να τις δοκιμάσουμε σε επανακυκλοφορία.
  Ιδού μια μικρή και ενδεικτική επιλογή:
  «Νεοπλουτοπόνηρος», χρήσιμο και ευρείας εφαρμογής, «γαμοστόλος» (= wedding planner), «δημοπίθηκος» (=αυτός που ξεγελάει τον λαό), εγγυημένο από τον Αριστοφάνη, «γραοσόβης» (=εραστής ώριμων κυριών), αριστοφανικό διαμάντι κι αυτό, «βωτιάνειρα» (=η περιοχή που γεννά λεβέντες), όπως η Κρήτη για παράδειγμα, «παρθενοπίπης» (=αυτός που κρυφοκοιτάζει τα κορίτσια).
  Τα δύο τελευταία έχουν ομηρική ονομασία προελεύσεως και δεν ανήκουν στα 5.000 κλοπιμαία που, σύμφωνα με κιτάπια Ελληνοσύρων μάγων, άντλησε η αγγλική από τον τυφλό βάρδο. ______________________________________________
  Σε συνεργασία με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας δημοσιεύει δύο λέξεις την εβδομάδα στην στήλη «Λεξιλογείον», στο ένθετο των Νέων Εποχών του «Βήματος» (και στην ηλεκτρονική έκδοση). Οι σχετικές καταχωρίσεις θα αναδημοσιεύονται στα διαδικτυακά μέσα του ΚΕΓ και σε ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του ΚΕΓ.
  Σχολιάζονται λέξεις που είτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη (ετυμολογία, ταξίδι της λέξης μέσα στον χρόνο) είτε «πριμοδοτούνται» από τη σύγχρονη γλωσσική (και όχι μόνο) επικαιρότητα, μεταξύ άλλων. Ο σχολιασμός ̶ σύντομος, μακριά από κάθε διάθεση γλωσσικής διδασκαλίας ̶ θα κινητοποιεί, πιστεύουμε ευχάριστα, την ανάδυση ρητών και υπόρρητων σημασιών, διασυνδέοντας ακόμη και γνωστές σημασίες με σύγχρονα νοήματα.
  Δείτε όλες τις δημοσιεύσεις

  02 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη από το Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης: Η. Χρυσοστομίδης, Ο Διάλογος του Δαμασκηνού Στουδίτη (27/11/25)

  Το Εργαστήρι Βυζαντινής Δημώδους και Μεταβυζαντινής/Πρώιμης Νεοελληνικής Γραμματείας
  Hans & Niki Eideneier του Τμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στο πλαίσιο του Β ́ Κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων για τη Βυζαντινή Δημώδη και Πρώιμη Νεοελληνική Γραμματεία (Νοέμβριος 2025 – Μάιος 2026), διοργανώνει εκδήλωση με διαδικτυακή διάλεξη του κ. Ηλία Χρυσοστομίδη (Επίκουρου Καθηγητή της Λατινικής Παλαιογραφίας και Διπλωματικής, Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο), με θέμα «Ο Διάλογος του Δαμασκηνού Στουδίτη». Η εκδήλωση θα γίνει την Τετάρτη, 27.11.2025, ώρα 12.00.

  21 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Ημερίδα του Εργαστηρίου Παλαιογραφίας, Παν/μιο Πατρών (21/11/2025)

  Το Εργαστήριο Παλαιογραφίας του Τμ Φιλολογίας Παν/μίου Πατρών, με αφορμή τη συμπλήρωση 21 χρόνων λειτουργίας του, διοργανώνει Ημερίδα η οποία θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2025, ώρα 12.00, στην αίθουσα ΑΔ.

  19 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διάλεξη του κ. Raimondo Tocci με θέμα: ''Τα χειρόγραφα βιβλία ως αρχαιολογικά αντικείμενα και κειμήλια: καταλογογραφώντας στη Βιβλιοθήκη της Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου'', ΕΚΠΑ (28/11/2025)

  Την Παρασκευή, 28 Νοεμβρίου 2025, στο πλαίσιο του μαθήματος Παλαιογραφία Ι του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Βυζανινή Φιλολογίαν ''Αρέθας'', θα πραγματοποιηθεί διάλεξη με ομιλητή τον κ. Raimondo Tocci (Επίκουρος Καθ. του ΔΠΘ)
  και θέμα: ''Τα χειρόγραφα βιβλία ως αρχαιολογικά αντικείμενα και κειμήλια: καταλογογραφώντας στη Βιβλιοθήκη της Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου''.

  Η διάλεξη θα γίνει στην κυψέλη 704, ώρα 13.00 μμ.

  18 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Ημερίδα με θέμα: ''Thomas de Aquino Byzantinus'', Παν/μιο Πατρών (12/11/2025)

  Το Εργαστήριο Ελληνικής και Λατινικής Φιλοσοφικής Γραμματείας ''Λίνος Μπενάκης'', διοργανώνει ημερίδα με θέμα: ''Thomas de Aquino Byzantinus'', η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2025, ώρα 16.00,στο Κτήριο Β, ισόγειο, αίθουσα 003 , Παν/μιο Πατρών.

  10 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διάλεξη στο Παν/μιο Ιωαννίνων: Π. Γκολίτσης, Προς μια ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας (4/11/25)

  Την Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2025 θα πραγματοποιηθεί διάλεξη του κ. Παντελή Γκολίτση, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με θέμα: Προς μια ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας. Η εκδήλωση θα γίνει στις 17.00, στην Αίθουσα «Γεωργίου Π. Σαββαντίδη», του Τμήματος Φιλολογίας, στον πρώτο όροφο του κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

  03 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Διεθνές Συνέδριο από το Ινστιτούτο ΝΕ Σπουδών: Επαναπροσεγγίζοντας τους βασικούς σταθμούς στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας (6-8/11/25)

  Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη] του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο των ετήσιων διεθνών συνεδρίων για τη διαχρονική και διατοπική μελέτη της ελληνικής, διοργανώνει το 1ο Διεθνές Συνέδριο «Επαναπροσεγγίζοντας τους βασικούς σταθμούς στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας» στις 6, 7 και 8 Νοεμβρίου 2025, στη Θεσσαλονίκη (Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ.). Το συνέδριο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του σημαντικού Έλληνα γλωσσολόγου Α.-Φ. Χριστίδη. Είναι ενταγμένο στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και θα γίνει με υβριδικό τρόπο, δηλαδή με φυσική παρουσία και διαδικτυακά.

  Σκοπός του Συνεδρίου είναι να επανεξετάσει προβλήματα που συνδέονται με (α) την προϊστορία της αρχαίας ελληνικής, (β) τις αρχαίες ελληνικές διαλέκτους, (γ) την ελληνιστική Κοινή, (δ) τον Αττικισμό και τις απαρχές των διγλωσσικών ποικιλιών, (ε) τη μεσαιωνική ελληνική, (στ) τις διάφορες μορφές της νέας ελληνικής. Ένας από τους θεματικούς άξονες του Συνεδρίου θα είναι αφιερωμένος στην “Ελληνική ετυμολογία”.

  30 Οκτ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Διεθνής Ημερίδα με τίτλο: ''Byzantium in Poland – Poland in Byzantium. Past and Present'', Αθήνα (23/10/2025)

  Το μεταπτυχιακό Πρόγραμμα ''Βυζαντινές Σπουδές'' του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz του Πόζναν, και με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Πολωνικής Δημοκρατίας στην Αθήνα, διοργανώνει την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2025 στην Αίθουσα Λόγου και Τέχνης ''Δημήτρης Χατζής'' Διεθνή Ημερίδα με τίτλο: ''Byzantium in Poland – Poland in Byzantium. Past and Present''.

  Συντονιστές της Ημερίδας:

  - Γιώργος Καρδαράς, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

  - Łukasz Różycki, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz του Πόζναν

  Η διοργάνωση της Ημερίδας, με τη συμμετοχή 11 επιστημόνων από την Ελλάδα και την Πολωνία, αποτελεί μία προσπάθεια να βρεθούν στον ίδιο χώρο ειδικοί στις πολωνοβυζαντινές σχέσεις και από τις δύο χώρες. Το έργο των Πολωνών Βυζαντινολόγων καθώς και ο σημαντικός ρόλος της μεσαιωνικής Πολωνίας στην ιστορία της Κεντρικής Ευρώπης είναι ζητήματα που δεν έχουν προβληθεί επαρκώς στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Από την άλλη πλευρά, η πρόσληψη του Βυζαντίου στην Πολωνία ρίχνει φως σε σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα που αξίζει να γίνουν γνωστά στο ελληνικό κοινό.

  22 Οκτ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Συνέδριο με τίτλο: ''Ερευνητικές διασταυρώσεις στην Πάτρα με αφετηρία το Βυζάντιο'', Πάτρα (7-8/10/2025)

  Τα Τμήματα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Φιλολογίας, Φιλοσοφίας, Γεωλογίας και Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Παν/μίου Πατρών, καθώς και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας ΥΠΠΟ, συνδιοργανώνουν Συνέδριο με τίτλο: ''Ερευνητικές διασταυρώσεις στην Πάτρα με αφετηρία το Βυζάντιο''.

  Το συνέδριο θα διεξαχθεί στις 7 Οκτωβρίου 2025 στο Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών και στις 8 Οκτωβρίου 2025 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών.

  03 Οκτ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0