Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Μεσαιωνική Ελληνική

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Λεξιλογείον: μιλώντας για λέξεις...

  

  Διαβάστε τη δημοσίευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στη στήλη "Λεξιλογείον" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής

  Αναδημοσίευση από το φύλλο της 22ας Ιουνίου 2025

  νοσταλγία (made in Switzerland)
  Διαγνωστικά και θεραπευτικά οι γιατροί κάποτε ήξεραν λιγότερα, όμως είχαν προφίσιενσι στα αρχαία ελληνικά και (απαραιτήτως) στα λατινικά.
  νοσταλγία (made in Switzerland)
  Το αρχαιοελληνικό ρήμα «νέομαι» και το παράγωγο ουσιαστικό «νόστος» έχουν να πουν κάτι περισσότερο από την απλή «επιστροφή στο σπίτι ή στην πατρίδα», μια ενέργεια/πράξη για την οποία θα αρκούσαν οι εκφράσεις «οίκαδε ήκειν» ή «οίκαδε επανιέναι». Η σημασιολογική υπεραξία τους είναι ότι δηλώνουν την αίσια, ασφαλή επιστροφή μετά από μια περιπέτεια που εγκυμονεί κινδύνους – πολεμική εκστρατεία ή εξορία, κυρίως.
  Συνήγορος εδώ η ετυμολογία, δεδομένου ότι η παλαιά ινδοευρωπαϊκή μήτρα του «νέομαι» έδωσε λέξεις στα τευτονικά, στα γοτθικά και στα αγγλοσαξονικά που σημαίνουν «διαφεύγω, σώζω, επιβιώνω» αλλά και «γιατρεύω» ή «τρέφω», με το τελευταίο σε πλήρη θέα στο «nähren» της σύγχρονης γερμανικής. Με άλλα λόγια, ο «νόστος» είναι λεξιλογικό τιμαλφές ευρέος φάσματος: Η μέρα που επιστρέφεις σώος στον τόπο που σε ανέθρεψε είναι γιατρειά, είναι «νόστιμον ήμαρ».
  Κι όταν αυτό δεν συμβαίνει, νιώθεις πόνο ψυχής – «αλγείν» και «άλγος», αυτό που ένιωθαν κάποτε οι ελβετοί μισθοφόροι όταν ευρισκόμενοι για καιρό μακριά από τις αλπικές ευτοπίες των χωριών τους αναστέναζαν πριν από τον Κώστα Κρυστάλλη «να πάω απάνου στα βουνά , τι θα με φάει ο κάμπος» και μελαγχολούσαν, συχνά με σοβαρές συνέπειες για την υγεία τους.
  Τιμή και δόξα στον ελβετό σπουδαστή της ιατρικής που το 1688 σκέφτηκε τη σύνθεση των δύο λέξεων και δρομολόγησε τη λαμπρή σταδιοδρομία της «νοσταλγίας» από τον τίτλο της διδακτορικής του διατριβής και τα ιατρικά κιτάπια στις νοσταλγούσες ψυχές της οικουμένης και στις ρεμβαστικές αριστείες του υψηλού Ρομαντισμού.
  ______________________________________________
  Σε συνεργασία με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας δημοσιεύει δύο λέξεις την εβδομάδα στην στήλη «Λεξιλογείον», στο ένθετο των Νέων Εποχών του «Βήματος» (και στην ηλεκτρονική έκδοση). Οι σχετικές καταχωρίσεις θα αναδημοσιεύονται στα διαδικτυακά μέσα του ΚΕΓ και σε ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του ΚΕΓ.
  Σχολιάζονται λέξεις που είτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη (ετυμολογία, ταξίδι της λέξης μέσα στον χρόνο) είτε «πριμοδοτούνται» από τη σύγχρονη γλωσσική (και όχι μόνο) επικαιρότητα, μεταξύ άλλων. Ο σχολιασμός ̶ σύντομος, μακριά από κάθε διάθεση γλωσσικής διδασκαλίας ̶ θα κινητοποιεί, πιστεύουμε ευχάριστα, την ανάδυση ρητών και υπόρρητων σημασιών, διασυνδέοντας ακόμη και γνωστές σημασίες με σύγχρονα νοήματα.
  Δείτε όλες τις δημοσιεύσεις

  25 Ιούν 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη της Di Wang με τίτλο: ''Mapping Nature in Greco-Roman and Early Chinese Cartography'', Ακαδημία Αθηνών (26/6/2025)

  Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας της Ακαδημίας Αθηνών σας προσκαλεί στη διαδικτυακή διάλεξη της Di Wang (Yuelu Academy, Hunan University), με τίτλο: ''Mapping Nature in Greco-Roman and Early Chinese Cartography''.

  Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 26 Ιουνίου 2025 στις 16.00.

  Για τη δυνατότητα συμμετοχής σας παρακαλώ επικοινωνήστε: Michael Konaris mkonaris@Academyofathens.gr

  24 Ιούν 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων με θέμα: ''Διαδικασίες ελέγχου στην πρώιμη τυπογραφία και κατά την κυκλοφορία και χρήση του βιβλίου στην πρώιμη νεοτερικότητα'', ΜΙΕΤ Αθήνα, (11/6/2025)

  Με αφορμή την Παγκόσμια Hμέρα Αρχείων το Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ πραγματοποιεί την τρίτη εκδήλωσή του με θέμα: ''Διαδικασίες ελέγχου στην πρώιμη τυπογραφία και κατά την κυκλοφορία και χρήση του βιβλίου στην πρώιμη νεοτερικότητα''.

  Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 11 Ιουνίου, 18.00, στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ, Π.Σκουζε 3 (πλατεία Αγίας Ειρήνης).

  Πρόγραμμα

  18.00-18.05 Σταύρος Γριμάνης, υπεύθυνος ΙΠΑ/ΜΙΕΤ: Καλωσόρισμα – Εισαγωγή.

  18.05-18.20 Ειρήνη Σολωμονίδη, επικεφαλής βιβλιοθηκάριος Γενναδείου Βιβλιοθήκης, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών: Imprimatoria και Εκδοτικά Προνόμια σε Βενετσιάνικες Εκδόσεις του 17ου Αιώνα: Η Περίπτωση του Τυπογραφείου των Pinelli από Τεκμήρια της Συλλογής της Γενναδείου Βιβλιοθήκης

  18.20-19.00 Στάθης Μπίρταχας, αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Παράνομες αναγνώσεις κατά την εποχή της Μεταρρύθμισης: απαγορευμένα έργα σε βιβλιοθήκες λογίων από τις ελληνικές περιοχές της Βενετίας (16ος-17ος αι.)

  19.00-19.20 Ερωτήσεις-συζήτηση

  11 Ιούν 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη του κ. Raf Van Rooy με θέμα: ''Classical Bilingualism in the Renaissance (1397-1536): Greek Humanists and Their Uses of Latin'', Παν/μιο Ιωαννίνων (30/5/2025)

  Ο Τομέας Κλασικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις της Λατινικής Φιλολογίας, διοργανώνει σειρές διαδικτυακών διαλέξεων με τον τίτλο: ''Neolatina Graeca: η παραγωγή πρωτότυπης λατινικής λογοτεχνίας από Έλληνες λογίους (15ος αι. – 19ος αι.)''.

  H έβδομη διάλεξη με ομιλητή τον κ. Raf Van Rooy (KU Leuven), και θέμα: ''Classical Bilingualism in the Renaissance (1397-1536): Greek Humanists and Their Uses of Latin'', θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 30 Μαΐου 2025 και ώρα 18.00.

  28 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη του κ. κ. Sukru Ilicak με θέμα: ''Η ελληνική επανάσταση στο ευρύτερο οθωμανικό πλαίσιο'', Παν/μιο Ιωαννίνων (27/5/2025)

  Ο Τομέας Ιστορίας Νεωτέρων Χρόνων (Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων) σας προσκαλεί στην 2η διάλεξη του εαρινού εξαμήνου 2024-2025 που διοργανώνεται στο πλαίσιο του Π.Μ.Σ. ''Nεότερος και Σύγχρονος Κόσμος: Iστορία, Λαογραφία, Ανθρωπολογία''.

  Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 27 Μαΐου 2025, στις 18:00, διαδικτυακά, και ομιλητής θα είναι ο κ. Sukru Ilicak (εκλεγμένος επίκουρος καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.), ο οποίος θα μιλήσει με θέμα: ''Η ελληνική επανάσταση στο ευρύτερο οθωμανικό πλαίσιο''.

  Συντονισμός: Άννα Μανδυλαρά (αν. καθηγήτρια, Παν/μιο Ιωαννίνων)

  23 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη της κ. Β. Χατζοπούλου με τίτλο: ''Ζαχαρίας Καλλιέργης ο Κρης (περ. 1470-1524): Ένας πολυσχιδής λόγιος της Αναγέννησης στην Ιταλία'', Παν/μιο Κρήτης (21/5/2025)

  Το Εργαστήριο Παλαιογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας του Παν/μίου Κρήτης έχει τη χαρά να σας προσκαλέσει στη διαδικτυακή διάλεξη της κας Βενετίας Χατζοπούλου, (Δρ. Ελληνικής Φιλολογίας – Παλαιογραφίας , Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων), με τίτλο: ''Ζαχαρίας Καλλιέργης ο Κρης (περ. 1470-1524): Ένας πολυσχιδής λόγιος της Αναγέννησης στην Ιταλία''.

  Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 21 Μαΐου 2025, στις 19:00, στην πλατφόρμα zoom. Σύνδεσμος: https://uoc-gr.zoom.us/j/82830797607

  19 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Τελετή Αναγόρευσης του Απόστολου Σ. Καρπόζηλου, Ομ. Καθ. Βυζαντινής Φιλολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμ. Φιλολογίας Παν/μίου Πατρών (22/5/2025)

  Ο Απόστολος Σ. Καρπόζηλος, Ομ. Καθ. Βυζαντινής Φιλολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων θα αναγορευθεί Επίτιμος Διδάκτορας του Τμ. Φιλολογίας του Παν/μίου Πατρών, την Πέμπτη 22 Μαΐου 2025 και ώρα 18:00 στην Αίθουσα Τελετών ''Οδυσσέας Ελύτης''.

  Το έργο και την προσωπικότητα του τιμώμενου θα παρουσιάσει η Αναπλ. Καθ. του Τμ. Φιλολογίας Ειρήνη-Σοφία Δ. Κιαπίδου, ενώ θα ακολουθήσει η αναγόρευση του τιμώμενου σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμ. Φιλολογίας από την Αντιπρόεδρο του Τμ. Φιλολογίας Αγγελική Ι. Σύρκου. Η περιένδυση του τιμώμενου θα πραγματοποιηθεί από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Καθηγητή Χρήστο Μπούρα.

  Η εκδήλωση της επιτιμοποίησης θα ολοκληρωθεί με την ομιλία του Απόστολου Σ. Καρπόζηλου με τίτλο: ''Βυζαντινός Λαϊκισμός: Η αθέατη πλευρά της βυζαντινής κοινωνίας στους πρώιμους χρόνους''.

  H εκδήλωση θα μεταδοθεί διαδικτυακά μέσω του παρακάτω συνδέσμου: https://youtube.com/live/B_Hs5PiepX4?feature=share

  14 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη του κ. Marco Maggiore με τίτλο: ''Antichi testi meridionali in alfabeto greco nel progetto Manuscripta Italica Allographica'', (16/5/2025)

  Στο πλαίσιο του Seminario permanente di dialettologia italogrece 2025, που διοργανώνουν
  το Εργαστήριο Γλώσσας, Μετάφρασης και Μελέτης των σχέσεων μεταξύ ιταλικής και ελληνικής γλώσσας (LabItEl), ΤΙΓΦ, ΕΚΠΑ και το Dipartimento di Studi Umanistici, Πανεπιστήμιο Federico II της Nάπολης, θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή διάλεξη με ομιλητή τον κ. Marco Maggiore (Παν/μιο της Πίζας) και τίτλο: ''Antichi testi meridionali in alfabeto greco nel progetto Manuscripta Italica Allographica''.

  Η διάλεξη θα γίνει την Παρασκευή 16 Μαΐου και ώρες 15.00-16.00 μέσω webex.

  13 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Πρόσκληση συμμετοχής στο Συνέδριο Laetae Segetes IX για νέους ερευνητές (Παν/μιο Masaryk, Τσεχία) (19-21/11/25)

  Στις 19-21 Νοεμβρίου 2025 πρόκειται να διεξαχθεί το Συνέδριο Laetae Segetes IX που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο του Masaryk, Brno (Τσεχία).
  Η πρόσκληση συμμετοχής αφορά υποψήφιους διδάκτορες, διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς φοιτητές στα πεδία της κλασικής, μεσαιωνικής λατινικής, βυζαντινής και νέας ελληνικής φιλολογίας.

  13 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη των κ.κ. Στέση Αθήνη - Τιτίκα Δημητρούλια - Δέσποινα Γκόγκου με θέμα: ''Μετάdata: Μη αυτοτελώς δημοσιευμένες μεταφράσεις προς τα ελληνικά, 19ος-20ός αιώνας'', Παν/μιο Κρήτης ( 16/5/2025)

  Στο πλαίσιο των Επιστημονικών Συνομιλιών του Τομέα Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας, θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή διάλεξη με ομιλήτριες τις κ.κ Στέση Αθήνη (Καθ. Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμ. Φιλολογία Παν. Πατρών) Τιτίκα Δημητρούλια (Καθ. Θεωρίας και Πράξης της μετάφρασης, Τμ. Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ) και Δέσποινα Γκόγκου (Δρ. Φιλολογίας, Βιβλιοθηκονόμος, Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης Παν/μίου Πατρών).

  Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 16 Μαΐου 2025, ώρα 18:00, και έχει θέμα:
  ''Μετάdata: Μη αυτοτελώς δημοσιευμένες μεταφράσεις προς τα ελληνικά, 19ος-20ός αιώνας. Μια ψηφιακή βάση ανοικτής πρόσβασης στη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών https://library.upatras.gr/dig…;''

  13 Μάϊ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0