Portal for the greek language

Λεξικά και Λεξικογραφία

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Διημερίδα στη Βρετανική Σχολή Αθηνών: The Greek language after Antiquity: recent research and future directions in historical linguistics (5-6/11/21)

  Η Βρετανική Σχολή Αθηνών διοργανώνει διημερίδα με θέμα: The Greek language after Antiquity: recent research and future directions in historical linguistics. Θα διεξαχθεί στις 5-6 Νοεμβρίου 2021.

  Η Διημερίδα επικεντρώνεται σε πέντε σημαντικά έργα: τον Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας (TLG), το Μεσαιωνικό Λεξικό Vienna Lexikon zur byzantinischen Gräzität, το Λεξικό Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας του Εμμ. Κριαρά, τη Γραμματική της Μεσαιωνικής και Πρώιμης Νέας Ελληνικής του Κέμπριτζ (The Cambridge Grammar of Medieval and Early Modern Greek) και το Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών.

  20 Oct 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Αναρτήθηκε το ψηφιοποιημένο Λεξικογραφικό Αρχείο Δ. Ι. Γεωργακά

  Το σύνολο των ψηφιοποιημένων δελτίων του λεξικογραφικού αρχείου Γεωργακά έχει αναρτηθεί και είναι προσβάσιμο από το κοινό.

  H ύλη χρονολογικά περιλαμβάνει νεοελληνικές λέξεις κατά αύξουσα γεωμετρική πρόοδο, αρχίζοντας από τον 18ον αιώνα, περισσότερες του 19ου αιώνα, πολύ περισσότερες του 20ού και ακόμη πολυαριθμότερες ιδιαίτερα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

  Το αποδελτιωμένο υλικό προέρχεται (α) από σημειώσεις από τον προφορικό λόγο, (β) από εφημερίδες, περιοδικά, αγγελίες, προγράμματα θεάτρων κ.λπ., (γ) παραμύθια, παροιμίες, δημοτικά τραγούδια, συλλογικούς τόμους, ανθολογίες πεζογραφίας (συμπεριλαμβάνονται πεζογραφία ειδικοτήτων, όπως παιδείας, ιατρικής, φιλοσοφίας, καλών τεχνών κ.λπ.), ανθολογίες ποιήσεως· χωριστές εκδόσεις συγγραφέων, ποιητών και πεζογράφων· έργα ειδικών στην παιδεία, τις πολιτικές επιστήμες, τις θετικές επιστήμες, την οικονομία, τη φιλοσοφία, τις καλές τέχνες κ.λπ.

  Δείτε το ψηφιοποιημένο αρχείο στο http://georgakas.lit.auth.gr/dgeorgakas/index.php

  09 Sep 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Λεξικά και Λεξικογραφία :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  19ο Διεθνές Συνέδριο Euralex (7-9/9/21)

  Το 19ο Διεθνές Συνέδριο Euralex θα πραγματοποιηθεί στις 7-9 Σεπτεμβρίου 2021, διαδικτυακά. Το Συνέδριο διοργανώνεται από το Εργαστήριο Γλωσσολογίας +ΜορΦωΣη του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Τα συνέδρια της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λεξικογραφίας (Euralex) συγκεντρώνουν επαγγελματίες λεξικογράφους, εκδότες, ερευνητές, προγραμματιστές λογισμικού και όλους όσοι ενδιαφέρονται για κάθε τύπο λεξικού.

  Το μότο του 19ου Διεθνούς Συνεδρίου EURALEX είναι: Λεξικογραφία για την συμπερίληψη.

  06 Sep 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Παράταση εγγραφών στο Πρόγραμμα «Διαδρομές στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης γλώσσας» για διδάσκοντες στην Ελλάδα και το εξωτερικό

  ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
  Πρόγραμμα «Διαδρομές στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης γλώσσας» για διδάσκοντες στην Ελλάδα και το εξωτερικό
  Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας ανακοινώνει τη νέα περίοδο του εξ αποστάσεως επιμορφωτικού προγράμματος «Διαδρομές στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης Γλώσσας» για διδάσκοντες στην Ελλάδα και το εξωτερικό (http://diadromes.greek-language.gr). Τα μαθήματα ξεκινούν τη Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2021 και διαρκούν 10 μήνες. Αιτήσεις εγγραφής γίνονται δεκτές από 12/04/2021 μέχρι και 02/09/2021 στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.greek-language.gr/routes/.
  Το Πρόγραμμα αποτελείται από τις παρακάτω οκτώ ενότητες, οι οποίες καλύπτουν όλες τις θεματικές περιοχές που ενδιαφέρουν τον διδάσκοντα την Ελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα:
  1. Σχεδιασμός και διαχείριση μαθήματος, διδασκαλία των τεσσάρων δεξιοτήτων
  2. Διδασκαλία της γραμματικής, του λεξιλογίου και της προφοράς
  3. Γλωσσική διδασκαλία σε παιδιά
  4. Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών
  5. Διδασκαλία ξένης γλώσσας μέσω Η/Υ (Computer Assisted Language Learning)
  6. Όψεις της γλώσσας (Ποικιλομορφία της γλώσσας, κειμενικά είδη και λογοτεχνικός λόγος)
  7. Διγλωσσία: Η γλώσσα και η σκέψη στον δίγλωσσο ομιλητή
  8. Όταν οι πολιτισμοί συνομιλούν στο σχολείο: ζητήματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

  Το πρόγραμμα, που από την πρώτη χρονιά εφαρμογής του, το 2007, τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Σήμα Γλωσσών, διαρκώς επικαιροποιείται και βελτιώνεται, ενώ προσφέρει ευελιξία στην παρακολούθησή του, καθώς υλοποιείται εξ ολοκλήρου από απόσταση με ασύγχρονη διδασκαλία. Οι επιμορφούμενοι/ες σε κάθε ενότητα έχουν πρόσβαση επί 24ώρου βάσεως στο υλικό και σε φόρα συζητήσεων για άμεση επικοινωνία με τους/τις διδάσκοντες/διδάσκουσες καθώς και τους/τις επιμορφούμενους/επιμορφούμενες, προκειμένου να υπάρχει ανταλλαγή απόψεων και εποικοδομητικός διάλογος.

  Πραγματοποιούνται 1-2 τηλεσεμινάρια σε κάθε ενότητα, σε πραγματικό χρόνο, για τη ζωντανή επικοινωνία με την ομάδα διδασκαλίας.
  Καινοτόμα στοιχεία του προγράμματος:
  - Τρεις, τουλάχιστον, εξειδικευμένοι διδάσκοντες σε κάθε ενότητα, με πολύχρονη πείρα στον τομέα τους, διδάσκουν, επιβλέπουν και απαντούν άμεσα στις ερωτήσεις των επιμορφούμενων.
  - Η διδασκαλία αξιοποιεί αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
  - Οι επιμορφούμενοι/ες συντάσσουν εργασία σε κάθε ενότητα με την καθοδήγηση και υποστήριξη των διδασκόντων/ διδασκουσών.
  - Από το 2021-2022 λειτουργεί διαδικτυακή κοινότητα εκπαιδευτικών στην οποία εντάσσονται οι απόφοιτοι/ες, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα για συνεχή συνεργασία και ενημέρωση στο μέλλον.

  Στο Πρόγραμμα μπορεί να συμμετέχει κάθε εμπλεκόμενος/η στη ή/και ενδιαφερόμενος/η για τη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αρκεί να είναι απόφοιτος/η ελληνικής φιλολογίας, ξένων φιλολογιών, παιδαγωγικών τμημάτων, θεολογικών σχολών ή άλλων πανεπιστημιακών τμημάτων ελληνικών ή ισότιμων ξένων πανεπιστημίων. Υπό όρους γίνονται δεκτοί υποψήφιοι που δεν έχουν ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

  Το Πρόγραμμα «Διαδρομές στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης γλώσσας» αναγνωρίζεται ως εξ αποστάσεως πρόγραμμα επιμόρφωσης (Υ.Α. Φ.815.2/306/40937/Ζ1, ΦΕΚ τ. Β΄ 862/8.4.2014) και παρέχει πιστοποιημένη εξειδίκευση 450 ωρών στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, η οποία αναγνωρίζεται και μοριοδοτείται από τον ΑΣΕΠ, κάθε φορά που κάτι τέτοιο προβλέπεται από τις προδιαγραφές της προκήρυξης.

  Όσοι/ες ολοκληρώσουν επιτυχώς το πρόγραμμα δύνανται να απασχοληθούν σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε όλο τον κόσμο (ενδεικτικά εστίες διδασκαλίας, σχολεία, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα) που εξειδικεύονται στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας.
  Για κάθε σχετική πληροφορία, όπως την εγγραφή στο πρόγραμμα και το κόστος, σας παραπέμπουμε στην ιστοσελίδα των εγγραφών: www.greek-language.gr/routes/
  Στοιχεία επικοινωνίας:
  Συντονίστριες του Προγράμματος Διαδρομές: Αθανασία Μαργώνη, Ευδοξία Μητρούση
  Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: programma.diadromes@gmail.com
  Skype: Diadromes Routes
  Τηλ.: (0030) 2310 805 507 & 488 560
  (ώρες πληροφόρησης: 9.00-15.00 καθημερινά-εργάσιμες ημέρες)
  Δείτε το Δελτίο Τύπου (στα ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά και ρωσικά) στο συνημμένο

  02 Sep 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Συναντήσεις διεπιστημονικής συνεργασίας στο πλαίσιο της υποδομής ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ (14.09-7.10.2021)

  Tο Κέντρο Πολιτισμικής Πληροφορικής του ΙΤΕ διοργανώνει στο πλαίσιο της υποδομής ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ μια σειρά ημερίδων σχετικά με την «Επιστημολογία Πολιτισμικών Πληροφοριακών Συστημάτων». Πρόκειται για συναντήσεις διεπιστημονικής συνεργασίας με επιστήμονες των ανθρωπιστικών σπουδών σε θέματα επιστημολογίας που επηρεάζουν την κατασκευή οντολογιών και συστημάτων στο χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών και θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά από Τρίτη 14 Σεπτεμβρίου έως και Πέμπτη 7 Οκτωβρίου. Η παρακολούθηση των ημερίδων είναι ελεύθερη, κατόπιν εγγραφής.
  Πληροφορίες: https://bit.ly/3spiWv0

  18 Aug 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Ανακοινώσεις

  Έφυγε από τη ζωή ο Πρόεδρος του ΚΕΓ, Ι.Ν. Καζάζης

  

  Με βαθιά λύπη ανακοινώνουμε σήμερα το θάνατο του Προέδρου και Γενικού Διευθυντή του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, Ι.Ν. Καζάζη. Ο Ι.Ν. Καζάζης, μετά από λαμπρές σπουδές στις ΗΠΑ, υπήρξε καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής του δραστηριότητας το αφιέρωσε στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, στο οποίο υπήρξε μέλος του Δ.Σ. από την ίδρυσή του (1994) και στη συνέχεια Πρόεδρός του μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, υπήρξε διευθυντής του Τμήματος Λεξικογραφίας από το 1994 μέχρι τώρα.
  Η συνεισφορά του Ι.Ν. Καζάζη υπήρξε καθοριστική στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Προώθησε με θέρμη την αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων στη χρήση και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, με αποτέλεσμα σήμερα τα ψηφιακά περιβάλλοντα του ΚΕΓ να αποτελούν αξιόπιστους πόρους αναφοράς για κάθε χρήστη της ελληνικής εντός και εκτός Ελλάδος. Υποστήριξε τη διάδοση της ελληνικής εκτός Ελλάδος και εργάστηκε ακατάπαυστα για την καθιέρωση της πιστοποίησης της ελληνομάθειας, στις διαδικασίες της οποίας συμμετέχουν χιλιάδες νέοι και ενήλικες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Υποστήριξε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συμμετείχε προσωπικά σε όλα τα σχετικά έργα που καθιέρωσαν το ΚΕΓ ως θεσμό με σημαντικό έργο στη γλωσσική εκπαίδευση. Συνέχισε και επέβλεψε το λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100-1669 του αείμνηστου καθηγητή Ε. Κριαρά, η ολοκλήρωση του οποίου βρίσκεται στην τελική του φάση. Αγαπούσε πάρα πολύ την Κύπρο και είχε πάντα αγαστή συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου.
  Πέρα από την επιστημονική του σφραγίδα, ο Ι.Ν. Καζάζης κατάφερε να δημιουργήσει ένα υγιές οικονομικά Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σε μια περίοδο που οι θεσμοί που ασχολούνται με τις ανθρωπιστικές επιστήμες σπάνια επιβιώνουν.
  Η διοίκηση του ΚΕΓ και οι εργαζόμενοι είναι συντετριμμένοι από τον πρόωρο χαμό του και εκφράζουν τα βαθιά τους συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

  15 Jul 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις :: Ηλεκτρονικές & Έντυπες Εκδόσεις

  Κυκλοφόρησε ο εικοστός δεύτερος τόμος του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100-1669 («Λεξικό Κριαρά»)

  

  Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100-1669 («Λεξικό Κριαρά») Τόμος ΚΒ’ (συνεπαίρνω – τέως), συνταγμένος από ομάδα συνεργατών υπό τη διεύθυνση του Ι. Ν. Καζάζη, Θεσσαλονίκη, 2021, σελ. 502. Κυκλοφόρησε ο εικοστός δεύτερος τόμος του «Λεξικού Κριαρά», ο οποίος μας φέρνει ένα βήμα πλησιέστερα προς την ολοκλήρωση του μνημειώδους έργου, που οραματίστηκε, θεμελίωσε και δούλεψε ως τον 14ο τόμο ο Εμμανουήλ Κριαράς. Ο τόμος φέρει την αφιέρωση:

  «1821-2021. Ο ΚΒ’ τόμος του Μεσαιωνικού Λεξικού, μια ανάσα πριν από την ολοκλήρωση του μεγάλου έργου, όπως το οραματίστηκε και το δούλεψε ο Εμμ. Κριαράς και το ολοκληρώνει το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, με την αποφασιστική ενίσχυση του Υπουργείου Παιδείας, αφιερώνεται στους οραματιστές και τους αγωνιστές του ’21, που θεμελίωσαν το Νεοελληνικό Κράτος.»

  Δεν πρόκειται για κίνηση ρητορική. Ένα Λεξικό συμπάσης της ελληνικής, από τον Όμηρο ως τις μέρες μας, το υπερφιλόδοξο εκείνο σχέδιο, που κρίθηκε από τον ακαδημαϊκό κόσμο της εποχής ως το πλέον κατάλληλο εθνικό μνημείο που θα έστηνε ο ελληνισμός, για να πανηγυρίσει το 1921 την εκατονταετηρίδα από την Επανάσταση, δεν ευοδώθηκε ποτέ --για λόγους που έχουν αναλυθεί επανειλημμένα. Αντίθετα, το Λεξικό ειδικά της μεσαιωνικής ελληνικής, της καρδιάς της καρδιάς της νεοελληνικής, όπως το σχεδίασε ο Εμμ. Κριαράς, άρχισε να εκδίδεται από τον ίδιο το 1968 και σήμερα, ύστερα από εικοσιτέσσερα χρόνια από την επίσημη ανάληψη εκ μέρους του ΚΕΓ της σύνταξης και της έκδοσής του και ύστερα από 22 συνολικά ευτραφείς τόμους, συνταγμένους με τις αυστηρές προδιαγραφές της σύγχρονης επιστήμης, το εθνικό έργο οδηγείται στο τέλος --πάνω ακριβώς στον εορτασμό της δεύτερης εκατονταετηρίδας του Αγώνα!

  Έργο ταιριαστό με την περίσταση, το Λεξικό Κριαρά εκτείνεται σε όλο το βάθος μιας πλούσιας γραμματείας έξι ολόκληρων αιώνων και καθρεφτίζει την αυθεντική γλώσσα του ’21. Αν η γλώσσα είναι το πλέον ορατό σύμβολο της ταυτότητας, τότε το αγκωνάρι αυτό της σημερινής νεοελληνικής, είναι το πλέον περίοπτο μνημείο που προεικονίζει και εικονίζει το ήθος του Εικοσιένα, και τα επιτεύγματα του ελληνισμού στους κρίσιμους αιώνες για την επιβίωση και τη διαμόρφωσή του.

  Έμελλε στο ΚΕΓ, στο οποίο έπεσε ο μανδύας του Κριαρά, να ολοκληρώσει το έργο ζωής εκείνου, πράγμα που έγινε δυνατό με τη σταθερή στήριξη αφενός του ΑΠΘ και αφετέρου του Υπουργείου Παιδείας. Πολλά οφείλονται στη μεσολάβηση της Υπουργού κ. Νίκης Κεραμέως, η οποία διαθέτει στο ΚΕΓ για τα ερευνητικά προγράμματά του κάθε χρόνο αριθμό εκπαιδευτικών απεσπασμένων, καθώς και πρόσθετους πόρους. Τούτο επιτρέπει να λειτουργεί στο ΚΕΓ και ένα εργαστήριο εξειδικευμένων συντακτών, όπου συνδυάζεται η παράδοση της ελληνικής και της πιο σύγχρονης διεθνούς λεξικογραφίας με την τελευταία λέξη της ψηφιακής τεχνολογίας για τη σύνταξη και έκδοση λεξικού. Το ψηφιακό Μεσαιωνικό Λεξικό εντάσσεται στην Πύλη του ΚΕΓ, όπου, μαζί με τα ψηφιακά Λεξικά της Αρχαίας και Νεοελληνικής, δίνει την πλήρη εικόνα της διαχρονίας της ελληνικής στους αιώνες.

  16 Jun 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Μήνυμα του Προέδρου του ΚΕΓ, Ι.Ν. Καζάζη, με αφορμή την Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας

  ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
  ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ 1821-2021

  Φέτος η επέτειος της 9ης Φεβρουαρίου για την Ελληνική Γλώσσα καλεί να δούμε τη μεγάλη εικόνα, και τους μεγάλους σταθμούς στη γλωσσική μας εξέλιξη τα τελευταία 200 χρόνια, παραμερίζοντας τις συνήθεις μεμψιμοιρίες μας για τα καθέκαστα.
  Η ΠΡΩΤΗ ΜΑΤΙΑ του παρατηρητή πέφτει στη γλωσσική κατάσταση του νεογέννητου κράτους --πριν από 200 χρόνια, ή, προσωποποιώντας την αφηρημένη αριθμητική, εδώ και 6 ανθρώπινες γενιές ή πριν από δύο μόλις παππούδες. Στην προβιομηχανική και προαστική Ελλάδα, με πληθυσμό γεωργικό, και ποιμενικό, ναυτικό και μικροεπιτηδευματικό, αντιστοιχούσε μια διπλή γλωσσική πραγματικότητα: αφενός η γεροδεμένη γλώσσα των πολλών --είτε με τη μορφή του μωσαϊκού των διαλέκτων, είτε ως μια χρηστική «πρωτο-δημοτική». Και οι δυο με μεγάλο δυναμισμό και παραγωγικότητα, αλλά και με απελπιστικά περιορισμένο εύρος λημματολογίου. Αφετέρου η γλώσσα των ολιγίστων, ένα υβριδικό κατασκεύασμα («φραγκ-άττικα» την αποκάλεσε ο Δ. Βερναρδάκης): μια ακραία αρχαϊζουσα, που, διαρκώς αλληθωρίζοντας ανάμεσα στην ένδοξη αρχαία ελληνική και στην υπέρκομψη και εκθαμβωτική γαλλική της εποχής, μόλις που κατάφερνε να υπηρετεί τις ανάγκες της διοίκησης και του εμπορίου. Ο χώρος γένεσης και κατανάλωσής της ήταν κυρίως ο υπερτροφικός Τύπος της εποχής και μυθιστορήματα μεταφρασμένα εκ του γαλλικού.¹ Εκκρεμής μεταξύ των δύο, πνευματικά λιμοκτονούσε, αρρύθμιστη, και τραγελαφικά ορθογραφημένη, η γλώσσα της εκπαίδευσης. Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο νομοθέτης της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, που αξιώθηκε να τυπώσει τη Γραμματική που διαβάζουμε ακόμη και σήμερα το 1941, γεννήθηκε το 1883, στη μικρή προ των Βαλκανικών Πολέμων Ελλάδα. Στη θλιβερή εικόνα γλωσσικής σύγχυσης και χάους, που η γλώσσα του κράτους και του σχολείου παρουσίαζε ακόμη και την εποχή των σπουδών του, εκείνος αντέταξε το δικό του όραμα υπέρβασης --και αυτή η υπέρβαση έγινε η μοίρα της γλώσσας μας μέσα στον 20ό αιώνα.
  Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ μάς μεταφέρει στο σήμερα: Είναι αρχειακά τεκμηριωμένο πλέον ότι η συγκαιρινή μας νεοελληνική γλώσσα είναι πλουσιότερη απ’ ό,τι υπήρξε σε οποιαδήποτε άλλη φάση της μακράς ιστορίας της –της αρχαίας συμπεριλαμβανομένης. Απόδειξη: ενώ κανένα από τα τρία μεγαλύτερα λεξικά μας που κυκλοφόρησαν μετά το 1998 δεν καταγράφει πάνω από 70.000 λέξεις-λήμματα, όπως λέμε, το ψηφιακό Αρχείο του Λεξικού Γεωργακά στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας έχει τεκμηριώσει τελεσίδικα πάνω από 200.000 λέξεις-λήμματα σε πραγματική χρήση σε σύγχρονα κείμενα, κι ο αριθμός αυτός δεν είναι παρά τα 2/3 του εκτιμώμενου συνολικού μας λεξιλογίου. 300.000 λήμματα για την ελληνική, τη γλώσσα των 11 εκατομμυρίων ομιλητών ! Για τη σωστή αποτίμηση του αριθμητικού αυτού δείκτη, αρκεί να ανατρέξουμε στο αυθεντικό λεξικό της αγγλικής, το Webster’s Third International, που καταγράφει 350.000 λέξεις-λήμματα για την πολυσυλλεκτικότερη γλώσσα του κόσμου, την αγγλική –με ένα δισεκατομμύριο χρήστες!
  Το μικρό αυτό θαύμα επετεύχθη, διότι η σύγχρονη Νεοελληνική εδώ και διακόσια χρόνια εφάρμοσε ως τρόπο συγκρότησής της τη διαδικασία της ατέρμονης προσθαφαίρεσης λεξιλογικών και δομικών στοιχείων αντλούμενων τόσο από τη δική της διαχρονία όσο και από τον ευρωπαϊκό περίγυρο. Όσοι όροι τελικά επιλέγονται, για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους, υιοθετούνται και ενσωματώνονται στον επίσημο και τον ανεπίσημο λόγο. Σε διατομή φαίνεται πόσο βαθιά πάει η διαστρωμάτωση του λεξιλογίου αυτού που είναι ποντισμένο στο αρχαιοελληνικό βασικό απόθεμα –που περιλαμβάνει λέξεις, και σήμερα ακόμη κοινότατες, πρωτοκαταγεγραμμένες στη μυκηναϊκή εποχή. Όσο πάλι ανερχόμαστε, γίνεται δεκτός ολοένα και μεγαλύτερος ευρωπαϊκός δανεισμός σε εξειδικευμένα λεξιλόγια. Μιλούμε για το παραγωγικό και λειτουργικό λεξιλόγιο ενός πλήρως ανεπτυγμένου κράτους. Η συγκαιρινή μας Νεοελληνική, σοφά ρυθμισμένη ορθογραφικά από τον Τριανταφυλλίδη, και ύστερα από την εντατική καλλιέργειά της στα γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες, εκφράζει πλέον τα πάντα με ακρίβεια, γλαφυρότητα και στις πιο λεπτές τους αποχρώσεις. Γλώσσα ταυτόχρονα παραδοσιακή και μοντέρνα, διανύει σήμερα την ευρωπαϊκότερη φάση της: χωρίς να της λείπει τίποτε από τη σύνθετη περίοδο της γερμανικής, από την περίτεχνη κομψοέπεια της γαλλικής ή από τη φονική ακρίβεια της αγγλικής.
  Η ενδιάμεση πορεία, ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος της διακοσαετίας, φυσικά και δεν διανύθηκε στον αυτόματο πιλότο κι από μόνη της. Η γλώσσα δεν είναι ένα φυσικό, είναι ένα ιστορικό φαινόμενο: κι ό,τι έγινε οφείλεται στον άπειρο μόχθο γενεών συμπατριωτών μας, που, παρά τις έντονες ή και τραγικές συχνά έριδες και διαφωνίες τους, εργάστηκαν με σύστημα και με προοπτική. Το μικροσκοπικό ελληνικό κράτος των 1.200.000 ψυχών προχώρησε με διαρκείς επεκτάσεις του ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ του χώρου, ως την ολοκλήρωση, μέσα από τις αβάσταχτες και υπέροχες θυσίες του ελληνικού λαού, της σημερινής φυσιογνωμίας του, με τελευταίο μείζον επεισόδιο την ένταξή του στην Ενωμένη Ευρώπη. Παράλληλα προχωρούσε και η ε σ ω τ ε ρ ι κ ή εμβάθυνση του νεοελληνισμού, όπως μαρτυρεί η δυναμική γλωσσική ανάπτυξη που περιγράψαμε: Γιατί η γλώσσα δεν είναι λέξεις. Είναι σύμβολα και έννοιες (ακριβέστερα: πολλαπλά εννοιολόγια για όλες τις επιμέρους χρήσεις της κοινωνίας και της επικοινωνίας) -- έννοιες, λοιπόν, που δημιουργήθηκαν την ίδια ώρα και στο ίδιο ποσοστό που ο ελληνισμός παρήγαγε (και παράγει) εθνικό πλούτο, επιστημονική γνώση και πολιτισμό.
  ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ βγαίνει μόνο του: Η νεότερη γενιά, που βρέθηκε μέσα σ’ αυτή τη γλωσσική χλιδή, έργο της αφοσίωσης όλων των προηγουμένων, χρέος έχει γλώσσαν νωμάν: δηλαδή, κατά το μότο του ΚΕΓ, την πλούσια αυτή γλώσσα, που παρήγαγε την αξιοθαύμαστη και αξιανάγνωστη λογοτεχνία και γραμματεία που διαγράψαμε, να την χειρίζεται, προφορικά και γραπτά, με επάρκεια και με τρόπο όχι μηχανιστικό και αντιγραφικό, αλλά ευαίσθητο, δημιουργικό, και παραγωγικό, δηλαδή με τρόπο που θα αυξάνει τον εθνικό πλούτο –και, κατά τον Σολωμό, την ίδια την ελευθερία μας.

  ¹ «Το περιεχόμενον [ …] είναι ιδέαι γαλλικαί, ύφος γαλλικόν, σύνταξις γαλλική, φράσεις γαλλικαί, μετημφιεσμέναι εις λέξεις δήθεν ελληνικάς, αλλά φερούσας απάσας γνησίαν και απαραγνώριστον την σφραγίδα του αττικού τυπικού, χωρίς να λείπει ιώτα έν ή μία κεραία» (Βερναρδάκης).

  09 Feb 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή συζήτηση με αφορμή το "Λεξικό του Covid-19" των Μ. Κατσογιάννου & Ζ. Στεφανίδου (18/1/21)

  Τη Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2021 και ώρα 19:30, τα Εργαστήρια Γλωσσολογίας ΝΑ Μεσογείου του Παν/μίου Αιγαίου και +ΜορΦωΣη του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, ΔΠΘ διοργανώνουν συζήτηση με τους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους για το πώς η βιωμένη εμπειρία γίνεται αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, με αφορμή το "Λεξικό του Covid-19" των Μ. Κατσογιάννου & Ζ. Στεφανίδου.

  13 Jan 2021 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή παρουσίαση βιβλίου: Parliamo greco (senza saperlo), nuovo lessico che mette in risalto la vicinanza tra le lingue europee (13/11/20)

  Την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2020 και ώρα 18.00 (ώρα Ιταλίας) θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή παρουσίαση του λεξικού "Parliamo greco (senza saperlo), nuovo lessico che mette in risalto la vicinanza tra le lingue europee" ("Μιλάμε ελληνικά (χωρίς να το γνωρίζουμε), ένα νέο λεξικό που υπογραμμίζει την εγγύτητα μεταξύ των ευρωπαϊκών γλωσσών").

  10 Nov 2020 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0