Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Γλωσσολογία

• Γλωσσολογία :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Τελευταία διάλεξη για το 2025 του 3ου Κύκλου Διαδικτυακών Διαλέξεων από το ΚΕΓ: Α. Ράλλη, Η ελληνική διάλεκτος της Κάτω Ιταλίας (15/12/25)

  Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, μέσα από 10 ετήσιες διαδικτυακές διαλέξεις, υλοποιεί πενταετές μνημόνιο συνεργασίας για την ελληνομάθεια μεταξύ των Υπουργείων Παιδείας της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι διαλέξεις εντάσσονται στη γενικότερη θεματική της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας και εξειδικεύονται στις επιμέρους υποθεματικές περιοχές: (α) Ιστορία της γλώσσας, (β) Λεξικογραφία και (γ) Κοινωνιογλωσσικές πτυχές της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας (π.χ. διάλεκτοι, επαφές με άλλες γλώσσες, η ελληνική γλώσσα της διασποράς κτλ.).

  Οι διαλέξεις θα μεταδίδονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 18.00 (ώρα Ελλάδας) στον σύνδεσμο: https://www.youtube.com/@greeklanguagecentre/live και θα αναρτώνται στον ιστότοπο του ΚΕΓ: https://www.youtube.com/@greeklanguagecentre/playlists, όπου είναι διαθέσιμες και οι διαλέξεις που πραγματοποιήθηκαν έως τώρα.
  Συντονιστές: Ομ. Καθ. Γεώργιος Κ. Γιαννάκης (Μέλος του Δ.Σ. και Διευθυντής του Τμήματος Γλωσσολογίας του ΚΕΓ)
  Δρ Ειρήνη Παρασκευά Ροδοσθένους (Πρώτη Λειτουργός Εκπαίδευσης (Κύπρος)
  Ο τρίτος κύκλος διαλέξεων ξεκίνησε στις 14 Απριλίου 2025 με τη διάλεξη του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Παναγιώτη Φίλου, με θέμα «Η Μυκηναϊκή ελληνική». Ο κύκλος ομιλιών για το 2025 εστιάζει στις επιμέρους ιστορικές φάσεις της ελληνικής γλώσσας από τη Μυκηναϊκή έως τη Νέα Ελληνική.

  Η τελευταία διάλεξη για το 2025 θα γίνει τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2025
  Ομιλήτρια: Αγγελική Ράλλη, Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πατρών και μέλος της Academia Europaea

  Θέμα: «Η ελληνική διάλεκτος της Κάτω Ιταλίας»

  04 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Γλωσσολογία :: Συνέδρια & Ημερίδες

  46η Ετήσια Συνάντηση Τομέα Γλωσσολογίας ΑΠΘ με θέμα: ''Γλωσσολογία και Εκπαίδευση: Θεωρίες διδασκαλίας της Γραμματικής'', (25/4/2026)

  O Τομέας Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ διοργανώνει την 46η Συνάντηση Εργασίας στις 25 Απριλίου 2026 με θέμα:'' Γλωσσολογία και Εκπαίδευση: Θεωρίες διδασκαλίας της Γραμματικής''.

  Στο συνέδριο έχουν προσκληθεί και θα συμμετάσχουν ο Μιχάλης Γεωργιαφέντης (Αναπλ.Καθηγητής ΕΚΠΑ) και η Αγγελική Τσόκογλου (Καθηγήτρια ΕΚΠΑ).

  Η Ετήσια Συνάντηση θα διεξαχθεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, Άγ. Δημητρίου 159Α. Η προσυνεδριακή μεταπτυχιακή ημερίδα με εισηγήσεις νέων ερευνητριών και ερευνητών σε οποιονδήποτε χώρο της Γλωσσολογίας θα πραγματοποιηθεί στις 24 Απριλίου 2026.

  02 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Λεξιλογείον: μιλώντας για λέξεις...

  

  Διαβάστε τη δημοσίευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στη στήλη "Λεξιλογείον" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής

  Αναδημοσίευση από το φύλλο της 30ής Νοεμβρίου 2025

  κουίζ (Δύσκολες λέξεις, περίεργες έξεις)
  Μπορούμε να τα λέμε και λεξιλογικά UFO.
  Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το ποιος και πότε δρομολόγησε το κουίζ «ξέρετε τι σημαίνει η τάδε λέξη;», το βέβαιο όμως είναι ότι καθώς άρχισαν να αυγαταίνουν τα διάφορα στέκια στο διαδίκτυο και αλλού άνοιξε εκθετικά και η όρεξη για λεξιλογικούς γρίφους. Βέβαια, στο ζήτημα αυτό το ελληνικό διαχρονικό ορυχείο είναι μεν ιδιαίτερα γενναιόδωρο πλην με τόσους μερακλήδες στην πιάτσα το μεταλλευτικό απόθεμα θα αρχίσει να μειώνεται και κάποια στιγμή θα χρειαστεί να περάσουμε από τα ήπια στα σκληρά. Άλλο είναι να ρωτάς το δύσκολο και απαιτητικό «ασκαρδαμυκτί» ή το «παράφερνα», που μπορεί να συναντήσεις και στον κυρ Αλέξανδρο, κι άλλο να φτυαρίζεις «σπάνιες γαίες» για να μυσταγωγείς σαδιστικά τους ανύποπτους ρέκτες: τι σημαίνει «γήτειον» (=κρεμμύδι), «φύσκη» (=παραγεμισμένο λουκάνικο), «χαλαίρυπος» (=σαπουνάδα), «κασωρίς» (=πόρνη), «κιξάλλης» (=ληστής);
  Πάντως, παρόλο που βάσει καταστατικών αρχών δεν ασχολείται με λεξιλογικά υπεριώδη αυτού του τύπου, το Λεξιλογείον, έτσι για χαλάρωμα, εκτιμά ότι κάποιες από τις σπανιότητες της ελληνικής που βρίσκονται χρόνια και ζαμάνια σε απόσυρση διαθέτουν ιδιόμορφη «γκλαμουριά», έχουν βαρύ βιογραφικό και μονολεκτική αιχμηρότητα, και καθώς προσφέρονται σε επίκαιρη χρήση θα μπορούσαμε ίσως να τις δοκιμάσουμε σε επανακυκλοφορία.
  Ιδού μια μικρή και ενδεικτική επιλογή:
  «Νεοπλουτοπόνηρος», χρήσιμο και ευρείας εφαρμογής, «γαμοστόλος» (= wedding planner), «δημοπίθηκος» (=αυτός που ξεγελάει τον λαό), εγγυημένο από τον Αριστοφάνη, «γραοσόβης» (=εραστής ώριμων κυριών), αριστοφανικό διαμάντι κι αυτό, «βωτιάνειρα» (=η περιοχή που γεννά λεβέντες), όπως η Κρήτη για παράδειγμα, «παρθενοπίπης» (=αυτός που κρυφοκοιτάζει τα κορίτσια).
  Τα δύο τελευταία έχουν ομηρική ονομασία προελεύσεως και δεν ανήκουν στα 5.000 κλοπιμαία που, σύμφωνα με κιτάπια Ελληνοσύρων μάγων, άντλησε η αγγλική από τον τυφλό βάρδο. ______________________________________________
  Σε συνεργασία με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας δημοσιεύει δύο λέξεις την εβδομάδα στην στήλη «Λεξιλογείον», στο ένθετο των Νέων Εποχών του «Βήματος» (και στην ηλεκτρονική έκδοση). Οι σχετικές καταχωρίσεις θα αναδημοσιεύονται στα διαδικτυακά μέσα του ΚΕΓ και σε ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του ΚΕΓ.
  Σχολιάζονται λέξεις που είτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη (ετυμολογία, ταξίδι της λέξης μέσα στον χρόνο) είτε «πριμοδοτούνται» από τη σύγχρονη γλωσσική (και όχι μόνο) επικαιρότητα, μεταξύ άλλων. Ο σχολιασμός ̶ σύντομος, μακριά από κάθε διάθεση γλωσσικής διδασκαλίας ̶ θα κινητοποιεί, πιστεύουμε ευχάριστα, την ανάδυση ρητών και υπόρρητων σημασιών, διασυνδέοντας ακόμη και γνωστές σημασίες με σύγχρονα νοήματα.
  Δείτε όλες τις δημοσιεύσεις

  02 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή εκδήλωση από την ομάδα Δ.ΕΛ.ΕΞΩ. του ΚΕΓ: Α. Βακαλοπούλου, Εκπαιδευτικές εφαρμογές με τη χρήση διαλογικών βοηθών τεχνητής νοημοσύνης (21/11/25)

  Η διεθνής ομάδα ειδικού επιστημονικού ενδιαφέροντος «Διδασκαλία της Ελληνικής στο Εξωτερικό» (Δ.ΕΛ.ΕΞΩ.), η οποία ιδρύθηκε το 2023 και εντάσσεται στις δράσεις του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, διοργανώνει διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα την τεχνητή νοημοσύνη και τις εφαρμογές της στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας εκτός Ελλάδας και Κύπρου.

  Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 21 Νοεμβρίου 2025 από τις 14:00 μέχρι τις 16:00 (ώρα Ελλάδας) και θα περιλαμβάνει κεντρική ομιλία από την Άννα Βακαλοπούλου, Επιστημονική Συνεργάτιδα στο Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά.

  Το θέμα της ομιλίας της κυρίας Βακαλοπούλου θα είναι
  «Εκπαιδευτικές εφαρμογές με τη χρήση διαλογικών βοηθών τεχνητής νοημοσύνης».

  Μετά την εισήγηση της κυρίας Βακαλοπούλου θα ακολουθήσει συζήτηση και η ετήσια γενική συνέλευση της Δ.ΕΛ.ΕΞΩ. Η εκδήλωση είναι ανοικτή σε κάθε ενδιαφερόμενο·η. Δεν απαιτείται εγγραφή.
  Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί μέσω Zoom

  Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ενότητα Εκδηλώσεις

  20 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Ανακοινώσεις

  Προκήρυξη του διαγωνισμού της EFNIL για την Καλύτερη Μεταπτυχιακή Εργασία 2026

  Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Φορέων για τη Γλώσσα (EFNIL / European Federation of National Institutions for Language) καλεί φοιτητές και φοιτήτριες να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό για την ανάδειξη των καλύτερων μεταπτυχιακών εργασιών στην Ευρώπη στα πεδία της γλωσσικής χρήσης, των γλωσσικών πολιτικών και της πολυγλωσσίας.

  20 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Γλωσσολογία :: Ανακοινώσεις

  Διάλεξη της κ. Στάμου Βίβιαν με θέμα: ''Γλώσσα και Τεχνητή Νοημοσύνη: Η Πρόκληση της Ποικιλότητας'' , ΕΚΠΑ (24/11/2025)

  Στο πλαίσιο του Colloquium Νέων Ερευνητών Τμ Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, θα πραγματοποιηθεί διάλεξη με ομιλήτρια την κ. Στάμου Βίβιαν, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στη Μονάδα ''Αρχιμήδης'' και Επιστημονική Συνεργάτιδα στο Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ILSP) του Ερευνητικού Κέντρου ''Αθηνά'', και θέμα: ''Γλώσσα και Τεχνητή Νοημοσύνη: Η Πρόκληση της Ποικιλότητας''.

  Η διάλεξη θα γίνει την Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2025, 11.00-13.00, στην αίθουσα 209, με δυνατότητα διαδικτυακής παρακολούθησης.

  19 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Γλωσσολογία :: Ανακοινώσεις

  Δια ζώσης σεμινάρια Τομέα Γλωσσολογίας ΕΚΠΑ (19/11/2025)

  Την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2025, στις 12:00 στο Εργαστήριο Φωνητικής και Υπολογιστικής Γλωσσολογίας (αίθουσα 622) θα πραγματοποιηθεί δια ζώσης σεμινάριο έτος με θέμα:
  "LingRAG: Ένας έξυπνος βοηθός γλωσσολογίας".

  Τη διάλεξη θα παρουσιάσει οι προσκεκλημένοι ομιλητές Γιώργος Μαρκόπουλου (ΕΚΠΑ) και Θανάσης Κουρσάρη (Πανεπιστήμιο Πατρών)

  18 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  7ο Πανελλήνιο Γλωσσολογικό Συνέδριο ΤΖΑΡΤΖΑΝΕΙΑ 2025: Από τις θεσμικές αλλαγές στην εκπαιδευτική πράξη: Υποστηρίζοντας την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στα γλωσσικά μαθήματα (28-29/11/25)

  Το Πανελλήνιο Γλωσσολογικό Συνέδριο «ΤΖΑΡΤΖΑΝΕΙΑ 2025» διοργανώνεται για έβδομη φορά στον Τύρναβο, τη γενέτειρα του Αχιλλέα Τζάρτζανου, και φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα βήμα διαλόγου απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που διδάσκουν γλωσσικά μαθήματα.
  Θα γίνει στις 28-29 Νοεμβρίου 2025, στο Δημοτικό Θέατρο Τυρνάβου & 1ο Γυμνάσιο Τυρνάβου «Αχιλλέας Τζάρτζανος».

  Το Συνέδριο εστιάζει σε κρίσιμες θεματικές που αφορούν άμεσα την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών των γλωσσικών μαθημάτων, όπως τα Προγράμματα Σπουδών, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, η αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών/εργαλείων, οι Πολυγραμματισμοί, οι πολυπολιτισμικές τάξεις και η πολυγλωσσία, η δημιουργία εκπαιδευτικού γλωσσικού υλικού και οι κοινότητες διδακτικών πρακτικών.

  Παράλληλα με τις εισηγήσεις από μέλη της εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, στο πλαίσιο του συνεδρίου θα πραγματοποιηθεί συζήτηση (στρογγυλό τραπέζι) με θέμα τις «Λογικές top-down vs. bottom-up για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών στη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων» και δύο εργαστήρια (workshops) που αφορούν (1) την αξιοποίηση των Γλωσσικών Τοπίων στην εκπαίδευση και (2) νέο εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα της νέας ελληνικής
  γλώσσας στο Γυμνάσιο. Τέλος, στη θεματική έκθεση με τίτλο «Εμπειρίες επιμόρφωσης: H φωνή των εκπαιδευτικών» αποτυπώνονται βιώματα, απόψεις και συναισθήματα εκπαιδευτικών από τη συμμετοχή τους σε διαδικασίες επιμόρφωσης, μέσω δημιουργικών μορφών έκφρασης.

  Η διοργάνωση γίνεται με τη συνεργασία του Δήμου Τυρνάβου, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Συνδέσμου Φιλολόγων ν. Λάρισας και του Εργαστηρίου Μελέτης, Διδασκαλίας και Διάδοσης Ελληνικής Γλώσσας και Πολυγλωσσίας (ΕΜΔΔΕΓΠ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

  Η συμμετοχή στο συνέδριο είναι δωρεάν και θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης.

  14 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Ανακοινώσεις :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Διημερίδα στη μνήμη του Γ. Π. Σαββίδη: Γ. Π. Σαββίδης: Εκδοτική, λογοτεχνική κριτική, δημόσιος λόγος (20-21/11/25)

  Το 2025 συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τον θάνατο του κορυφαίου νεοελληνιστή Γ. Π. Σαββίδη και τριάντα έξι χρόνια από την ίδρυση του περιοδικού νεότερης ελληνικής φιλολογίας Μολυβδοκονδυλοπελεκητής, το οποίο συνεχίζει η σημερινή ετήσια έκδοση Κονδυλοφόρος.

  Για να τιμήσει τη μνήμη, το διδακτικό και επιστημονικό έργο του Γ. Π. Σαββίδη, καθώς και την ενεργητική παρουσία του στο πεδίο της δημόσιας σφαίρας, η συντακτική επιτροπή του Κονδυλοφόρου, σε συνεργασία με τον Τομέα Νεοελληνικών και Συγκριτολογικών Σπουδών του Α.Π.Θ., όπου εκείνος δίδαξε (1966 -1971 και 1974 -1983), οργανώνει, υπό την αιγίδα του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ, Διεθνή Επιστημονική Συνάντηση με τίτλο «Γ. Π. Σαββίδης: Εκδοτική, λογοτεχνική κριτική, δημόσιος λόγος», η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 20 και 21 Νοεμβρίου 2025 στη Φιλοσοφική Σχολή και στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης. Η Διεθνής Συνάντηση πραγματοποιείται με τη στήριξη της Επιτροπής Ερευνών του Α.Π.Θ., των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης και του Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού. Ευχαριστίες οφείλονται και στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης για την ανταπόκριση και τη φιλοξενία.

  Η διημερίδα περιλαμβάνει εισηγήσεις που αναφέρονται στον δάσκαλο Σαββίδη και στο έργο του, καθώς και εισηγήσεις που εξετάζουν ζητήματα που συνδέονται με τα επιστημονικά ενδιαφέροντα του τιμωμένου και τη συγγραφική δραστηριότητά του στον δημόσιο λόγο.

  11 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Ανακοινώσεις

  Προκήρυξη θέσεων για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στις νεοελληνικές σπουδές του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου

  Στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin) λειτουργεί ένα διετές Πρόγραμμα Σπουδών, που οδηγεί στην απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στις Νεοελληνικές Σπουδές. Η εγγραφή προϋποθέτει προπτυχιακές σπουδές (πτυχίο Βachelor Νεοελληνικών Σπουδών ή ισότιμα διπλώματα), που διασφαλίζουν τις βασικές γνώσεις σε ζητήματα νεοελληνικής γλώσσας, λογοτεχνίας, ιστορίας και πολιτισμού. Αιτήσεις γίνονται δεκτές από την 1η Δεκεμβρίου 2025 μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2026.

  11 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0