Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

02 Δεκ. 2025

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Λεξιλογείον: μιλώντας για λέξεις...

  

  Διαβάστε τη δημοσίευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στη στήλη "Λεξιλογείον" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής

  Αναδημοσίευση από το φύλλο της 30ής Νοεμβρίου 2025

  κουίζ (Δύσκολες λέξεις, περίεργες έξεις)
  Μπορούμε να τα λέμε και λεξιλογικά UFO.
  Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το ποιος και πότε δρομολόγησε το κουίζ «ξέρετε τι σημαίνει η τάδε λέξη;», το βέβαιο όμως είναι ότι καθώς άρχισαν να αυγαταίνουν τα διάφορα στέκια στο διαδίκτυο και αλλού άνοιξε εκθετικά και η όρεξη για λεξιλογικούς γρίφους. Βέβαια, στο ζήτημα αυτό το ελληνικό διαχρονικό ορυχείο είναι μεν ιδιαίτερα γενναιόδωρο πλην με τόσους μερακλήδες στην πιάτσα το μεταλλευτικό απόθεμα θα αρχίσει να μειώνεται και κάποια στιγμή θα χρειαστεί να περάσουμε από τα ήπια στα σκληρά. Άλλο είναι να ρωτάς το δύσκολο και απαιτητικό «ασκαρδαμυκτί» ή το «παράφερνα», που μπορεί να συναντήσεις και στον κυρ Αλέξανδρο, κι άλλο να φτυαρίζεις «σπάνιες γαίες» για να μυσταγωγείς σαδιστικά τους ανύποπτους ρέκτες: τι σημαίνει «γήτειον» (=κρεμμύδι), «φύσκη» (=παραγεμισμένο λουκάνικο), «χαλαίρυπος» (=σαπουνάδα), «κασωρίς» (=πόρνη), «κιξάλλης» (=ληστής);
  Πάντως, παρόλο που βάσει καταστατικών αρχών δεν ασχολείται με λεξιλογικά υπεριώδη αυτού του τύπου, το Λεξιλογείον, έτσι για χαλάρωμα, εκτιμά ότι κάποιες από τις σπανιότητες της ελληνικής που βρίσκονται χρόνια και ζαμάνια σε απόσυρση διαθέτουν ιδιόμορφη «γκλαμουριά», έχουν βαρύ βιογραφικό και μονολεκτική αιχμηρότητα, και καθώς προσφέρονται σε επίκαιρη χρήση θα μπορούσαμε ίσως να τις δοκιμάσουμε σε επανακυκλοφορία.
  Ιδού μια μικρή και ενδεικτική επιλογή:
  «Νεοπλουτοπόνηρος», χρήσιμο και ευρείας εφαρμογής, «γαμοστόλος» (= wedding planner), «δημοπίθηκος» (=αυτός που ξεγελάει τον λαό), εγγυημένο από τον Αριστοφάνη, «γραοσόβης» (=εραστής ώριμων κυριών), αριστοφανικό διαμάντι κι αυτό, «βωτιάνειρα» (=η περιοχή που γεννά λεβέντες), όπως η Κρήτη για παράδειγμα, «παρθενοπίπης» (=αυτός που κρυφοκοιτάζει τα κορίτσια).
  Τα δύο τελευταία έχουν ομηρική ονομασία προελεύσεως και δεν ανήκουν στα 5.000 κλοπιμαία που, σύμφωνα με κιτάπια Ελληνοσύρων μάγων, άντλησε η αγγλική από τον τυφλό βάρδο. ______________________________________________
  Σε συνεργασία με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας δημοσιεύει δύο λέξεις την εβδομάδα στην στήλη «Λεξιλογείον», στο ένθετο των Νέων Εποχών του «Βήματος» (και στην ηλεκτρονική έκδοση). Οι σχετικές καταχωρίσεις θα αναδημοσιεύονται στα διαδικτυακά μέσα του ΚΕΓ και σε ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του ΚΕΓ.
  Σχολιάζονται λέξεις που είτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη (ετυμολογία, ταξίδι της λέξης μέσα στον χρόνο) είτε «πριμοδοτούνται» από τη σύγχρονη γλωσσική (και όχι μόνο) επικαιρότητα, μεταξύ άλλων. Ο σχολιασμός ̶ σύντομος, μακριά από κάθε διάθεση γλωσσικής διδασκαλίας ̶ θα κινητοποιεί, πιστεύουμε ευχάριστα, την ανάδυση ρητών και υπόρρητων σημασιών, διασυνδέοντας ακόμη και γνωστές σημασίες με σύγχρονα νοήματα.
  Δείτε όλες τις δημοσιεύσεις

  02 Δεκ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Ανακοινώσεις

  Colloquium ΜΤΠΧ Προγράμματος Σπουδών στη Νεοελληνική Φιλολογία, του Τομέα ΝΕΣΣ (Τμήμα Φιλολογίας, ΑΠΘ) (2/12/25)

  Tην Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2025 (19:00) θα πραγματοποιηθεί διάλεξη της κας Κέλης Δασκαλά, Σ.Ε.Π. του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Π.Μ.Σ. "Δημιουργική Γραφή", με θέμα "Λογοτεχνία στο διαδίκτυο: Ένας θαυμαστός καινούριος κόσμος". Η διάλεξη φιλοξενείται στον κύκλο σεμιναριακών συναντήσεων (Colloquium) του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στη Νεοελληνική Φιλολογία, του Τομέα ΝΕΣΣ (Τμήμα Φιλολογίας, ΑΠΘ).

  Το σεμινάριο θα γίνει διαδικτυακά μέσω zoom.

  27 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Συνέδρια & Ημερίδες

  Διεθνές Συνέδριο με τίτλο: ''Designing Belonging: Libraries as Inclusive and Open Public Spaces'', στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (1-2/12/2025)

  Η Οργανωτική Επιτροπή Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών (ΟΕΕΒ) διοργανώνει το Διεθνές Συνέδριο με τίτλο: ''Designing Belonging: Libraries as Inclusive and Open Public Spaces'', το οποίο θα διεξαχθεί 1 και 2 Δεκεμβρίου 2025, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

  Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από υπερπροσφορά ψηφιακών μέσων και πολυεπίπεδη δομή της κοινωνίας, οι βιβλιοθήκες καλούνται να επανακαθορίσουν τον ρόλο τους ως ανοιχτοί και συμπεριληπτικοί χώροι, όπου οι άνθρωποι συναντώνται για να συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την ουσιαστική ανθρώπινη σύνδεση.

  Στο πλαίσιο αυτό, το προσεχές συνέδριο θα εμβαθύνει σε ζητήματα που εστιάζουν στην ανάπτυξη της κοινότητας και στην κοινωνική συμπεριληπτικότητα, με τρόπο ώστε οι βιβλιοθήκες, μέσω κοινού σχεδιασμού, να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητά τους ως κοινοτικοί κόμβοι κοινωνικοποίησης και καινοτομίας.

  Οι συμμετέχοντες/ουσες θα έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με κορυφαίους/ες ειδικούς από τη Γερμανία, τη Φινλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελλάδα και να ανταλλάξουν ιδέες για τον κοινωνικά συμπεριληπτικό χαρακτήρα των βιβλιοθηκών.

  Γλώσσα διεξαγωγής: Θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία από τα Αγγλικά προς τα Ελληνικά και αντίστροφα.

  Εγγραφή: Δωρεάν. Απαιτείται ξεχωριστή ηλεκτρονική προεγγραφή για:

  Παρακολούθηση του συνεδρίου | 1 Δεκεμβρίου 2025
  1ο Εργαστήριο | 2 Δεκεμβρίου 2025
  2ο Εργαστήριο | 2 Δεκεμβρίου 2025

  Η εγγραφή για τα εργαστήρια της δεύτερης ημέρας δεν συνεπάγεται αυτόματα εγγραφή για την παρακολούθηση του συνεδρίου την πρώτη ημέρα.

  Βεβαίωση παρακολούθησης: Διαθέσιμη κατόπιν αιτήματος

  21 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Ανακοινώσεις

  Ετήσια Διάλεξη αφιερωμένη στον ιστορικό Κ.Θ. Δημαρά από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Γαλλικό Ινστιτούτο (2/12/2025)

  Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Τμήμα Νεοελληνικών Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών) διοργανώνει κάθε χρόνο συνέδριο προς τιμήν του ιδρυτή του, του ιστορικού Κ.Θ. Δημαρά, πρώην διευθυντή του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης και ενός εκ των ιδρυτών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

  Στην εκδήλωση η οποία θα γίνει την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2025, ώρα 19:00 - 21:00,
  στο Αμφιθέατρο Théo Angelopoulos, Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, θα πραγματοποιηθεί διάλεξη
  από τον κ. Antoine Lilti, Καθ. στο Collège de France, διακεκριμένο ειδικό στον Διαφωτισμό,
  και τίτλο: ''Οι τρεις γλώσσες του οικουμενικού: Ο Διαφωτισμός απέναντι στον κόσμο''.

  Είσοδος ελεύθερη – Ταυτόχρονη μετάφραση

  20 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Συνέδρια & Ημερίδες

  Ημερίδα με τίτλο: ''Μετά το πτυχίο, Επαγγελματικές προοπτικές της Φιλοσοφικής Σχολής'', Παν/μιο Κρήτης (2/12/2025)

  Την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2025, από τις 3.00 το μεσημέρι, θα πραγματοποιηθεί Ημερίδα με τίτλο: ''Μετά το πτυχίο, Επαγγελματικές προοπτικές της Φιλοσοφικής Σχολής'' στην Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου, Κτίρια Φιλοσοφικής Σχολής, Αίθουσα 9.

  Υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης της ημερίδας εξ αποστάσεως.

  14 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Ανακοινώσεις

  Συνεδρία υποδοχής του κ. Τίτου Πατρίκιου, ποιητή, ως Επίτιμου Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών (2/12/2025)

  Την Τρίτη, 2 Δεκεμβρίου 2025 και ώρα 19.00, θα πραγματοποιηθεί η συνεδρία υποδοχής του κ. Τίτου Πατρίκιου, ποιητή, ως Επίτιμου Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών. Κατά την τελετή υποδοχής, ο Ακαδημαϊκός κ. Θεόδωρος Παπαγγελής θα παρουσιάσει τον κ. Τίτο Πατρίκιο. Θα ακολουθήσει ομιλία του τιμώμενου με θέμα: ''Παράδοση και νεωτερικότητα στη λογοτεχνία και την ποίηση''.

  Η Συνεδρία Υποδοχής θα μεταδοθεί ζωντανά

  07 Νοέ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0