[22] Αν κάποιος από σας, Αθηναίοι, βλέποντας τον Φίλιππο να τον βοηθά η τύχη, πιστεύει ότι γι᾽ αυτό το λόγο είναι επικίνδυνο να τον πολεμήσει, σκέφτεται ως φρόνιμος άνθρωπος. Γιατί είναι μεγάλη η επιρροή της τύχης, μάλλον είναι το παν σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Ωστόσο, εγώ τουλάχιστον, αν κάποιος μου έδινε δυνατότητα επιλογής, θα προτιμούσα την τύχη της πόλης μας παρά την τύχη εκείνου, εφόσον εσείς είστε διατεθειμένοι να κάνετε έστω και κατ᾽ ελάχιστον αυτά που πρέπει. Γιατί βλέπω ότι σε σας υπάρχουν πολύ περισσότεροι λόγοι από ό,τι σ᾽ εκείνον ώστε να έχετε την εύνοια των θεών. [23] Αλλά, νομίζω, καθόμαστε χωρίς να κάνουμε τίποτε. Και όταν κάποιος δεν κινείται ο ίδιος, δεν μπορεί να ζητάει από τους φίλους να κάνουν κάτι για λογαριασμό του, πολύ λιγότερο βέβαια από τους θεούς. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που, εκστρατεύοντας ο ίδιος προσωπικά και μοχθώντας και όντας πανταχού παρών, χωρίς να χάνει ευκαιρία ούτε στιγμή, υπερισχύει έναντι ημών, οι οποίοι αναβάλλουμε, βγάζουμε ψηφίσματα και συγκεντρώνουμε κάθε φορά πληροφορίες. Ούτε καν με εκπλήσσει αυτό. Το αντίθετο μάλιστα θα ήταν παράξενο, αν εμείς, χωρίς να κάνουμε τίποτε απ᾽ όσα επιβάλλεται σ᾽ αυτούς που πολεμούν, νικούσαμε αυτόν που κάνει τα πάντα.
[24] Αλλ᾽ εκείνο που με εκπλήσσει, Αθηναίοι, είναι ότι, ενώ κάποτε εξεγερθήκατε εναντίον των Λακεδαιμονίων χάρη των Ελληνικών δικαίων και που, ενώ πολλές φορές μπορούσατε ως πόλη να ωφεληθείτε πολλά, δεν το επιδιώξατε, αλλά, για να βρουν άλλοι το δίκιο τους, δαπανούσατε εισφέροντας από τα δικά σας χρήματα και πρώτοι αναλαμβάνατε επικίνδυνες εκστρατείες. Αντίθετα, τώρα διστάζετε να εξορμήσετε, και αποφεύγετε να πληρώσετε χρήματα για να ανακτήσετε τις δικές σας κτήσεις· και ενώ έχετε σώσει πολλές φορές τους άλλους, και όλους μαζί και τον καθένα χωριστά, τώρα αδρανείτε (: κάθεστε με σταυρωμένα χέρια), μόλο που έχετε χάσει δικές σας κτήσεις. [25] Αυτά είναι λοιπόν που με εκπλήσσουν και επιπλέον το ότι κανείς σας, Αθηναίοι, δεν μπορεί να υπολογίσει πόσο καιρό πολεμάτε εναντίον του Φιλίππου και τί κάνατε όσο περνούσε ο καιρός αυτός. Το ξέρετε βέβαια ότι όλος ο καιρός έχει περάσει με αναβολές, με την ελπίδα πως κάποιοι άλλοι θα ενεργήσουν για σας, με κατηγορίες ο ένας για τον άλλον, ασχολούμενοι με δίκες, πάλι ελπίζοντας και κάνοντας σχεδόν τα ίδια ακριβώς που κάνετε και τώρα. [26] Μα είστε τόσο απερίσκεπτοι, Αθηναίοι, ώστε να ελπίζετε ότι οι ενέργειες αυτές που οδήγησαν την πόλη από την ευημερία στον ξεπεσμό, οι ίδιες αυτές ενέργειες θα την οδηγήσουν ξανά από τον ξεπεσμό στην ευημερία; Αλλ᾽ αυτό ούτε λογικό είναι ούτε φυσιολογικό. Γιατί εκ φύσεως είναι πολύ πιο εύκολο να διατηρήσουν οι άνθρωποι κάθε πράγμα που το έχουν παρά να το αποκτήσουν από την αρχή. Τώρα όμως εξαιτίας του πολέμου δε μένει τίποτε από τις προηγούμενες κτήσεις που μπορούμε να φυλάξουμε· γι᾽ αυτό πρέπει να τ᾽ αποκτήσουμε. Και αυτό είναι δικό μας έργο πια.
[27] Φρονώ λοιπόν, ότι πρέπει να εισφέρετε χρήματα, να εκστρατεύσετε πρόθυμα οι ίδιοι, να μην κατηγορείτε κανέναν πριν γίνετε κύριοι της κατάστασης, και τότε, αφού κρίνετε τον καθένα από τα ίδια του τα έργα, να τιμήσετε τους άξιους επαίνου, να τιμωρήσετε τους άδικους και να βάλετε τέλος στις προφάσεις και στις παραλείψεις σας. Γιατί δεν μπορείτε να ελέγχετε με αυστηρότητα τί έχουν πράξει οι άλλοι, αν προηγουμένως δεν κάνετε εσείς αυτά που πρέπει. [28] Ποιός νομίζετε πως είναι ο λόγος, Αθηναίοι, που όλοι οι στρατηγοί, όσους στείλατε, αποφεύγουν αυτόν τον πόλεμο, και βρίσκουν άλλους πολέμους για λογαριασμό τους, αν πρέπει να πει κανείς κάποιαν αλήθεια και για τους στρατηγούς μας; Ο λόγος είναι ότι στην προκειμένη περίπτωση οι ωφέλειες για τις οποίες διεξάγεται ο πόλεμος είναι δικές σας. Αν για παράδειγμα κυριευθεί η Αμφίπολη, εσείς αμέσως θα αποκομίσετε οφέλη, ενώ οι κίνδυνοι θα αφορούν προσωπικά τους στρατηγούς, αλλά απολαβή γι᾽ αυτούς καμιά δε θα υπάρχει. Αντίθετα, στους πολέμους που βρίσκουν οι στρατηγοί, οι κίνδυνοι είναι μικρότεροι, ενώ τα κέρδη θα είναι των στρατηγών και των στρατιωτών, η Λάμψακος, το Σίγειο, τα πλοία που ληστεύουν. Άρα ο καθένας προχωρεί προς τα εκεί που είναι το συμφέρον του.
[29] Εσείς όμως, όταν αποβλέψετε στην κακή κατάσταση των πραγμάτων, σέρνετε τους στρατηγούς στα δικαστήρια, αλλά, όταν τους επιτρέψετε να απολογηθούν και ακούσετε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, τους αθωώνετε. Το κέρδος μας λοιπόν είναι να τρωγόμαστε μεταξύ μας και να διχογνωμούμε, γιατί οι μεν πιστεύουν αυτά, οι δε τα άλλα, και οι κοινές υποθέσεις να «πάνε κατά διαόλου». Γιατί στο παρελθόν εισφέρατε, Αθηναίοι, κατά ομάδες, τώρα πολιτεύεσθε κατά ομάδες (: αποβλέποντας σε κομματικά οφέλη). Στην κάθε ομάδα αρχηγός είναι ένας πολιτικός (: ρήτορας), ένας στρατηγός υπό τις διαταγές του και οι τριακόσιοι κράχτες. Οι υπόλοιποι είστε μοιρασμένοι, άλλοι με τούτους άλλοι με εκείνους.
[30] Αφού αφήσετε λοιπόν κατά μέρος αυτά και συνέλθετε, έστω και τώρα, πρέπει να αναλάβετε από κοινού και το σχεδιασμό και τις προτάσεις και την εκτέλεση αυτών. Αν όμως στους μεν επιτρέψετε να σας διατάζουν σαν απόλυτοι μονάρχες, τους δε υποχρεώνετε να τριηραρχούν, να εισφέρουν χρήματα και να εκστρατεύουν, άλλους πάλι επιτρέπετε μόνο να ψηφίζουν εναντίον αυτών, χωρίς οι ίδιοι να υπόκεινται στην παραμικρή θυσία, τίποτε από όσα πρέπει δεν πρόκειται να πετύχετε στην ώρα τους. Γιατί οι αδικημένοι πολίτες θα καθυστερούν συνεχώς στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους· και τότε το μόνο που θα μπορείτε είναι να τιμωρείτε αυτούς «τους φουκαράδες» αντί για τους εχθρούς.