Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Ὀλυνθιακὸς β΄ (2) (14-21)

[14] Ὅλως μὲν γὰρ ἡ Μακεδονικὴ δύναμις καὶ ἀρχὴ ἐν μὲν προσθήκῃ μερίς ἐστί τις οὐ μικρά, οἷον ὑπῆρξέ ποθ᾽ ὑμῖν ἐπὶ Τιμοθέου πρὸς Ὀλυνθίους· πάλιν αὖ πρὸς Ποτείδαιαν Ὀλυνθίοις ἐφάνη τι τοῦτο συναμφότερον· νυνὶ δὲ Θετταλοῖς νοσοῦσι καὶ τεταραγμένοις ἐπὶ τὴν τυραννικὴν οἰκίαν ἐβοήθησεν· καὶ ὅποι τις ἄν, οἶμαι, προσθῇ κἂν μικρὰν δύναμιν, πάντ᾽ ὠφελεῖ· αὐτὴ δὲ καθ᾽ αὑτὴν ἀσθενὴς καὶ πολλῶν κακῶν ἐστι μεστή. [15] καὶ γὰρ οὗτος ἅπασι τούτοις, οἷς ἄν τις μέγαν αὐτὸν ἡγήσαιτο, τοῖς πολέμοις καὶ ταῖς στρατείαις, ἔτ᾽ ἐπισφαλεστέραν ἢ ὑπῆρχε φύσει κατεσκεύακεν αὑτῷ. μὴ γὰρ οἴεσθ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῖς αὐτοῖς Φίλιππόν τε χαίρειν καὶ τοὺς ἀρχομένους, ἀλλ᾽ ὁ μὲν δόξης ἐπιθυμεῖ καὶ τοῦτ᾽ ἐζήλωκε, καὶ προῄρηται πράττων καὶ κινδυνεύων, ἂν συμβῇ τι, παθεῖν, τὴν τοῦ διαπράξασθαι ταῦθ᾽ ἃ μηδεὶς πώποτ᾽ ἄλλος Μακεδόνων βασιλεὺς δόξαν ἀντὶ τοῦ ζῆν ἀσφαλῶς ᾑρημένος· [16] τοῖς δὲ τῆς μὲν φιλοτιμίας τῆς ἀπὸ τούτων οὐ μέτεστι, κοπτόμενοι δ᾽ ἀεὶ ταῖς στρατείαις ταύταις ταῖς ἄνω κάτω λυποῦνται καὶ συνεχῶς ταλαιπωροῦσιν, οὔτ᾽ ἐπὶ τοῖς ἔργοις οὔτ᾽ ἐπὶ τοῖς αὑτῶν ἰδίοις ἐώμενοι διατρίβειν, οὔθ᾽ ὅσ᾽ ἂν ποιήσωσιν οὕτως ὅπως ἂν δύνωνται, ταῦτ᾽ ἔχοντες διαθέσθαι κεκλειμένων τῶν ἐμπορίων τῶν ἐν τῇ χώρᾳ διὰ τὸν πόλεμον. [17] οἱ μὲν οὖν πολλοὶ Μακεδόνων πῶς ἔχουσι Φιλίππῳ, ἐκ τούτων ἄν τις σκέψαιτ᾽ οὐ χαλεπῶς· οἱ δὲ δὴ περὶ αὐτὸν ὄντες ξένοι καὶ πεζέταιροι δόξαν μὲν ἔχουσιν ὡς εἰσὶ θαυμαστοὶ καὶ συγκεκροτημένοι τὰ τοῦ πολέμου, ὡς δ᾽ ἐγὼ τῶν ἐν αὐτῇ τῇ χώρᾳ γεγενημένων τινὸς ἤκουον, ἀνδρὸς οὐδαμῶς οἵου τε ψεύδεσθαι, οὐδένων εἰσὶν βελτίους. [18] εἰ μὲν γάρ τις ἀνήρ ἐστιν ἐν αὐτοῖς οἷος ἔμπειρος πολέμου καὶ ἀγώνων, τούτους μὲν φιλοτιμίᾳ πάντας ἀπωθεῖν αὐτὸν ἔφη, βουλόμενον πάνθ᾽ αὑτοῦ δοκεῖν εἶναι τἄργα (πρὸς γὰρ αὖ τοῖς ἄλλοις καὶ τὴν φιλοτιμίαν ἀνυπέρβλητον εἶναι)· εἰ δέ τις σώφρων ἢ δίκαιος ἄλλως, τὴν καθ᾽ ἡμέραν ἀκρασίαν τοῦ βίου καὶ μέθην καὶ κορδακισμοὺς οὐ δυνάμενος φέρειν, παρεῶσθαι καὶ ἐν οὐδενὸς εἶναι μέρει τὸν τοιοῦτον. [19] λοιποὺς δὴ περὶ αὐτὸν εἶναι λῃστὰς καὶ κόλακας καὶ τοιούτους ἀνθρώπους οἵους μεθυσθέντας ὀρχεῖσθαι τοιαῦθ᾽ οἷ᾽ ἐγὼ νῦν ὀκνῶ πρὸς ὑμᾶς ὀνομάσαι. δῆλον δ᾽ ὅτι ταῦτ᾽ ἐστὶν ἀληθῆ· καὶ γὰρ οὓς ἐνθένδε πάντες ἀπήλαυνον ὡς πολὺ τῶν θαυματοποιῶν ἀσελγεστέρους ὄντας, Καλλίαν ἐκεῖνον τὸν δημόσιον καὶ τοιούτους ἀνθρώπους, μίμους γελοίων καὶ ποιητὰς αἰσχρῶν ᾀσμάτων, ὧν εἰς τοὺς συνόντας ποιοῦσιν εἵνεκα τοῦ γελασθῆναι, τούτους ἀγαπᾷ καὶ περὶ αὑτὸν ἔχει. [20] καίτοι ταῦτα, καὶ εἰ μικρά τις ἡγεῖται, μεγάλ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δείγματα τῆς ἐκείνου γνώμης καὶ κακοδαιμονίας ἐστὶ τοῖς εὖ φρονοῦσιν. ἀλλ᾽, οἶμαι, νῦν μὲν ἐπισκοτεῖ τούτοις τὸ κατορθοῦν· αἱ γὰρ εὐπραξίαι δειναὶ συγκρύψαι τὰ τοιαῦτ᾽ ὀνείδη· εἰ δέ τι πταίσει, τότ᾽ ἀκριβῶς αὐτοῦ ταῦτ᾽ ἐξετασθήσεται. δοκεῖ δ᾽ ἔμοιγ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δείξειν οὐκ εἰς μακράν, ἂν οἵ τε θεοὶ θέλωσι καὶ ὑμεῖς βούλησθε. [21] ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς σώμασιν, τέως μὲν ἂν ἐρρωμένος ᾖ τις, οὐδὲν ἐπαισθάνεται, ἐπὰν δ᾽ ἀρρώστημά τι συμβῇ, πάντα κινεῖται, κἂν ῥῆγμα κἂν στρέμμα κἂν ἄλλο τι τῶν ὑπαρχόντων σαθρὸν ᾖ, οὕτω καὶ τῶν πόλεων καὶ τῶν τυράννων, ἕως μὲν ἂν ἔξω πολεμῶσιν, ἀφανῆ τὰ κακὰ τοῖς πολλοῖς ἐστιν, ἐπειδὰν δ᾽ ὅμορος πόλεμος συμπλακῇ, πάντ᾽ ἐποίησεν ἔκδηλα.

ΠΙΣΤΕΙΣ (§§ 14-30)
[14] Γενικά λοιπόν η Μακεδονική δύναμη, στρατιωτική και πολιτική, ως προσθήκη δεν είναι κάτι το ευκαταφρόνητο, όπως για παράδειγμα όταν κάποτε υπό την στρατηγία του Τιμοθέου σάς βοήθησε εναντίον των Ολυνθίων· ύστερα πάλι αυτή η συμπαράταξη φάνηκε κάπως σημαντική για τους Ολυνθίους εναντίον της Ποτίδαιας· και πρόσφατα βοήθησε τους Θεσσαλούς, που βρίσκονταν σε εσωτερική πολιτική κρίση και αναταραχή, στον αγώνα τους εναντίον των τυράννων. Γενικά, νομίζω, όπου και αν προσθέσει κάποιος έστω και μια μικρή δύναμη, πάντα ωφελεί, η ίδια όμως από μόνη της η Μακεδονική δύναμη είναι ασθενής και γεμάτη πολλά μειονεκτήματα. [15] Γιατί αυτός με όλα αυτά για τα οποία θα τον θεωρούσε κανείς μεγάλο, τους πολέμους και τις εκστρατείες, έχει καταντήσει τη δύναμή του ακόμη πιο επισφαλή από ό,τι εξαρχής ήταν από τη φύση της. Μη φαντάζεστε, Αθηναίοι, ότι με τα ίδια πράγματα χαίρονται ο Φίλιππος και οι υπήκοοί του· αυτός επιθυμεί δόξα και αυτή έχει γίνει το πάθος του και είναι αποφασισμένος δρώντας και κινδυνεύοντας και να πάθει κάτι γι᾽ αυτήν, αν χρειαστεί· γιατί, αντί να ζει με ασφάλεια, διάλεξε τη δόξα την οποία θα του εξασφαλίσει η πραγματοποίηση αυτών που κανένας ώς τώρα βασιλιάς των Μακεδόνων δεν έχει κατορθώσει. [16] Αντίθετα, οι υπήκοοί του δεν μετέχουν στη δόξα αυτών των κατορθωμάτων και, καθώς είναι καταπονημένοι συνέχεια από τις γνωστές πάνω κάτω εκστρατείες, υποφέρουν και συνεχώς ταλαιπωρούνται· γιατί δεν τους αφήνει να ασχολούνται ούτε με τις δουλειές τους τις επαγγελματικές ούτε με τις οικογενειακές τους υποθέσεις, ούτε μπορούν να διαθέσουν όπως μπορούν τα προϊόντα τους, αφού εξαιτίας του πολέμου οι εμπορικοί σταθμοί της χώρας είναι αποκλεισμένοι.
[17] Ύστερα από αυτά λοιπόν δεν είναι δύσκολο να συμπεράνει κανείς από ποια συναισθήματα διακατέχονται προς τον Φίλιππο οι περισσότεροι από τους Μακεδόνες. Οι μισθοφόροι μάλιστα που τον περιστοιχίζουν καθώς και οι πεζέταιροι έχουν τη φήμη ότι είναι δήθεν αξιοθαύμαστοι και καλά ασκημένοι στην τέχνη του πολέμου. Όπως όμως άκουγα από κάποιον που έχει ζήσει στη χώρα αυτή, άνθρωπο που αποκλείεται να λέει ψέματα, δεν είναι καλύτεροι από κανέναν. [18] Αν λοιπόν βρεθεί μεταξύ αυτών κάποιος έμπειρος πολέμου και αγώνων, μου έλεγε ότι ο Φίλιππος όλους αυτούς τους απομακρύνει από ματαιοδοξία, γιατί θέλει όλα να φαίνονται ότι είναι δικά του έργα (γιατί κοντά σε όλα τα άλλα και η ματαιοδοξία του δεν έχει όρια) αν πάλι υπάρχει κάποιος λογικός ή σε γενικές γραμμές δίκαιος, που δεν μπορεί να υποφέρει τα καθημερινά του όργια, τα μεθύσια και τους κορδακισμούς του, τον παραμερίζει και δεν τον έχει σε καμιά εκτίμηση. [19] Οι υπόλοιποι οι περί αυτόν είναι ληστές και κόλακες και τέτοιοι άνθρωποι, που, όταν μεθύσουν, χορεύουν τέτοιους χορούς που εγώ αυτή τη στιγμή δεν τολμώ να προφέρω τα ονόματά τους μπροστά σας. Προφανώς αυτά είναι αληθινά. Γιατί όσους όλοι έδιωχναν από εδώ, πιο ακόλαστους και από τους ταχυδακτυλουργούς, εκείνον τον Καλλία τον περιβόητο δούλο, και άλλους τέτοιους ανθρώπους, γελωτοποιούς και ποιητές αισχρών ασμάτων, που τα συνθέτουν στις παρέες για να γελούν, τέτοιους ανθρώπους αγαπά και έχει γύρω του. [20] Και όμως, και αν ακόμη κάποιος θεωρεί αυτά ασήμαντα, ωστόσο για τους φρόνιμους ανθρώπους είναι μεγάλες αποδείξεις της νοοτροπίας του και της ηθικής του κατάπτωσης. Αλλά, νομίζω, αυτά τώρα τα επισκιάζουν τα κατορθώματά του· γιατί οι επιτυχίες είναι φοβερές στο να συγκαλύπτουν τέτοιες ντροπές. Αν όμως θα έχει κάποιαν ατυχία, τότε αυτά του τα αίσχη θα αποκαλυφθούν με κάθε λεπτομέρεια. Και έχω τη γνώμη, Αθηναίοι, πως το πράγμα θα δείξει σύντομα, αν το θέλουν οι θεοί και εσείς το επιθυμείτε. [21] Όπως ακριβώς δηλαδή στο ανθρώπινο σώμα, όσο καιρό κάποιος είναι γερός, δεν αισθάνεται κανένα ενόχλημα, αλλά όταν τον βρει κάποια αρρώστια, τότε εμφανίζονται όλα, κατάγματα, στραμπουλήγματα και οτιδήποτε άλλο είναι πειραγμένο, έτσι και με τις πόλεις και τους τυράννους, όσο καιρό κάνουν πολέμους έξω από τη χώρα τους, οι περισσότεροι δε βλέπουν τις αδυναμίες τους, όταν όμως ξεσπάσει πόλεμος στα σύνορά τους, τότε αυτός τα αποκαλύπτει όλα.