Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

Ἰφιγένεια ἡ ἐν Αὐλίδι (1475-1531)


1475ἄγετέ με τὰν Ἰλίου
καὶ Φρυγῶν ἑλέπτολιν.
στέφεα περίβολα δίδοτε, φέρετε
—πλόκαμος ὅδε καταστέφειν—
χερνίβων γε παγάς.
1480ἑλίσσετ᾽ ἀμφὶ ναὸν ἀμφὶ
ἀμφὶ βωμὸν Ἄρτεμιν,
τὰν ἄνασσαν Ἄρτεμιν,
τὰν μάκαιραν· ὡς ἐμοῖσιν, εἰ χρεών,
1485αἵμασι θύμασί [τε]
θέσφατ᾽ ἐξαλείψω.
ὦ πότνια πότνια μᾶτερ, ὡς δάκρυά γέ σοι
δώσομεν ἁμέτερα·
1490παρ᾽ ἱεροῖς γὰρ οὐ πρέπει.
ἰὼ ἰὼ νεάνιδες,
συνεπαείδετ᾽ Ἄρτεμιν
Χαλκίδος ἀντίπορον,
1495ἵνα τε δόρατα μέμονε δάι᾽
ὄνομα δι᾽ ἐμὸν [τᾶσδ᾽] Αὐλίδος
στενοπόροις ἔν ὅρμοις.
ἰὼ γᾶ μᾶτερ ὦ Πελασγία,
Μυκηναῖαί τ᾽ ἐμαὶ θεράπναι…
1500ΧΟ. καλεῖς πόλισμα Περσέως,
Κυκλωπίων πόνον χερῶν;
ΙΦ. ἐθρέψαθ᾽ Ἑλλάδι με φάος·
θανοῦσα δ᾽ οὐκ ἀναίνομαι.
ΧΟ. κλέος γὰρ οὔ σε μὴ λίπῃ.
1505ΙΦ. ἰὼ ἰώ.
λαμπαδοῦχος ἁμέρα
Διός τε φέγγος, ἕτερον ἕτερον
αἰῶνα καὶ μοῖραν οἰκήσομεν.
χαῖρέ μοι, φίλον φάος.
ΧΟ. ἰὼ ἰώ.
1510 ἴδεσθε τὰν Ἰλίου
καὶ Φρυγῶν ἑλέπτολιν
στείχουσαν, ἐπὶ κάρα στέφη
βαλουμέναν χερνίβων τε παγάς,
βωμόν γε δαίμονος θεᾶς
1515ῥανίσιν αἱματορρύτοις
χρανοῦσαν εὐφυῆ τε σώματος δέρην
[σφαγεῖσαν.] εὔδροσοι παγαὶ
πατρῷαι μένουσί χέρνιβές τέ σε
στρατός τ᾽ Ἀχαιῶν θέλων
1520Ἰλίου πόλιν μολεῖν.
ἀλλὰ τὰν Διὸς κόραν
κλῄσωμεν Ἄρτεμιν,
θεῶν ἄνασσαν, ὡς ἐπ᾽ εὐτυχεῖ πότμῳ
ὦ πότνια, θύμασιν βροτησίοις
1525χαρεῖσα, πέμψον εἰς Φρυγῶν
γαῖαν Ἑλλάνων στρατὸν
†καὶ δολόεντα Τροίας ἕδη,
Ἀγαμέμνονά τε λόγχαις
Ἑλλάσι κλεινότατον στέφανον
1530δὸς ἀμφὶ κάρα ἑὸν†
κλέος ἀείμνηστον ἀμφιθεῖναι.


Συνεχίζει η Ιφιγένεια, αλλά λυρικά τώρα και συνεπαρμένη από όλο και πιο βαθιά έκσταση.
Πηγαίνετέ με,
της Τροίας, της χώρας των Φρυγών, εμένα τη νικήτρα.
Φέρτε μου, δώστε μου στεφάνι,
—νά τα μαλλιά μου εδώ για να τα ζώσει—
και για αγιασμό νερό αναβρυστικό.
1480Την Άρτεμη,
την Άρτεμη τρανή κυρά,
την Άρτεμη μακάρια θεά,
τιμήστε με κυκλόσυρτους
χορούς τριγύρω απ᾽ το ναό κι απ᾽ το βωμό της γύρω·
γιατί με το αίμα μου,
γιατί με τη θυσία μου,
αφού είν᾽ ανάγκη, θεία βουλή, της θεάς το χρέος θα σβήσω.
Μάνα μου, μάνα σεβαστή,
δάκρυα από μένα δε θα δεις·
1490σε τελετές ιερές τα δάκρυα δεν ταιριάζουν.
Εσείς, εσείς, κοπέλες μου,
υμνήστε, όπως υμνώ κι εγώ,
την Άρτεμη που ορίζει εδώ —η Χαλκίδα αντίπερα είναι—
εδώ, που μέσα στο στενό, στον κόρφο της Αυλίδας,
για το δικό μου τ᾽ όνομα
τα δόρατα ανυπόμονα σαλεύουν του πολέμου.
Ω χώρα εσύ πελασγική,
μάνα μου, κι ω Μυκήνα εσύ, πατρίδα μου,…
1500ΧΟΡ. Την πόλη του Περσέα καλείς,
έργο χεριών κυκλώπειων.
ΙΦΙ. με θρέψατε να γίνω φως σωτήριο στην Ελλάδα.
ΧΟΡ. Γιατ᾽ είναι η δόξα σου άσβηστη.
ΙΦΙ. Ω μέρα με τον ήλιο σου,
λάμψη του Δία, σ᾽ άλλη ζωή
πηγαίνω, σ᾽ άλλον τόπο εγώ θα πάω κι εκεί θα μένω.
Φως μου γλυκό, σ᾽ αφήνω γεια.
Φεύγει με αργό και ήρεμο βήμα· η Κλυταιμήστρα, που ως αυτή τη στιγμή στεκόταν στην πόρτα της σκηνής, μπαίνει τώρα μέσα.
ΧΟΡ. Πηγαίνει, νά·
1510της Τροίας, της χώρας των Φρυγών, κοιτάξτε τη νικήτρα.
Πηγαίνει να της βάλουνε στεφάνι στο κεφάλι,
να τη ραντίσουν με αγιασμό, νερό αναβρυστικό,
της θεάς να βάψει το βωμό
με σταλαξιές απ᾽ το αίμα της,
και το δικό της το λαιμό τον όμορφο να βάψει.
Σε καρτερεί
νερό απ᾽ ανάβρα δροσερό
και του πατέρα σου αγιασμός,
των Αχαιών σε καρτερεί μαζί ο στρατός, που λαχταρά
1520στης Τροίας να πάει το κάστρο.
Αλλά του Δία την κόρη εμείς,
την Άρτεμη, τρανή θεά, ας υμνήσουμε,
για να τα φέρει όλα δεξιά.
Αφού με ανθρώπινη χαρείς
θυσία, τρισέβαστη θεά,
στη χώρα των Φρυγών, στην Τροία τη δολερή,
ω, ξεπροβόδα των Ελλήνων το στρατό·
δώσε τη νίκη στου Αγαμέμνονα τις λόγχες,
μ᾽ αυτές τιμής στεφάνι στην Ελλάδα να χαρίσει,
1530και το κεφάλι του με δόξα
να ζώσει που απ᾽ τη μνήμη δε θα σβήσει.