Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΓΓΟΣ

Τὰ κατὰ Δάφνιν καὶ Χλόην (pr.1-pr.4)


(ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ)

[pr.1] Ἐν Λέσβῳ θηρῶν ἐν ἄλσει Νυμφῶν θέαμα εἶδον κάλλιστον ὧν εἶδον· εἰκόνα γραπτήν, ἱστορίαν ἔρωτος. Καλὸν μὲν καὶ τὸ ἄλσος, πολύδενδρον, ἀνθηρόν, κατάρρυτον· μία πηγὴ πάντα ἔτρεφε, καὶ τὰ ἄνθη καὶ τὰ δένδρα· ἀλλ᾽ ἡ γραφὴ τερπνοτέρα καὶ τέχνην ἔχουσα περιττὴν καὶ τύχην ἐρωτικήν· ὥστε πολλοὶ καὶ τῶν ξένων κατὰ φήμην ᾔεσαν, τῶν μὲν Νυμφῶν ἱκέται, τῆς δὲ εἰκόνος θεαταί. [pr.2] Γυναῖκες ἐπ᾽ αὐτῆς τίκτουσαι καὶ ἄλλαι σπαργάνοις κοσμοῦσαι, παιδία ἐκκείμενα, ποίμνια τρέφοντα, ποιμένες ἀναιρούμενοι, νέοι συντιθέμενοι, λῃστῶν καταδρομή, πολεμίων ἐμβολή. Πολλὰ ἄλλα καὶ πάντα ἐρωτικὰ ἰδόντα με καὶ θαυμάσαντα πόθος ἔσχεν ἀντιγράψαι τῇ γραφῇ· [pr.3] καὶ ἀναζητησάμενος ἐξηγητὴν τῆς εἰκόνος τέτταρας βίβλους ἐξεπονησάμην, ἀνάθημα μὲν Ἔρωτι καὶ Νύμφαις καὶ Πανί, κτῆμα δὲ τερπνὸν πᾶσιν ἀνθρώποις, ὃ καὶ νοσοῦντα ἰάσεται, καὶ λυπούμενον παραμυθήσεται, τὸν ἐρασθέντα ἀναμνήσει, τὸν οὐκ ἐρασθέντα προπαιδεύσει. [pr.4] Πάντως γὰρ οὐδεὶς ἔρωτα ἔφυγεν ἢ φεύξεται, μέχρις ἂν κάλλος ᾖ καὶ ὀφθαλμοὶ βλέπωσιν. Ἡμῖν δ᾽ ὁ θεὸς παράσχοι σωφρονοῦσι τὰ τῶν ἄλλων γράφειν.


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

[pr.1] Πάνω στο κυνήγι κάποτε, στη Λέσβο, αντίκρισα σ᾽ ένα άλσος των Νυμφών τ᾽ ωραιότερο θέαμα που ᾽χω δει στη ζωή μου: μια ζωγραφιά, που ιστορούσε μιαν αγάπη. Όμορφο ήταν βέβαια και το άλσος, πολύδεντρο κι ανθόσπαρτο και καλοποτισμένο —μια πηγή τα νότιζε όλα, δέντρα και λουλούδια— αλλ᾽ ακόμα πιο όμορφη ήταν η ζωγραφιά, καθώς έδειχνε με τέχνη περισσή του έρωτα τα γυρίσματα. Για τούτο πήγαιναν εκεί και πλήθος ξένοι που την είχαν ακουστά — και για να προσκυνήσουν βέβαια τις Νύμφες, αλλά και την εικόνα να θωρήσουν. [pr.2] Παράσταινε γυναίκες να γεννάνε, άλλες να φασκιώνουν· μωρά έκθετα, γιδοπρόβατα να τ᾽ ανασταίνουν, βοσκούς να τα περιμαζεύουν· νέους ν᾽ ανταλλάζουν υποσχέσεις· επιδρομή ληστών, εισβολή εχθρών. Είδα κι άλλα πολλά, που όλα είχαν να κάνουν με τον έρωτα, τα θαύμασα, και λαχτάρησα να τ᾽ αποδώσω με το λόγο.
[pr.3] Βρήκα λοιπόν κάποιον που μου εξήγησε τη ζωγραφιά, κι έγραψα τέσσερα βιβλία. Αφιερωμένο στον Έρωτα, στις Νύμφες και στον Πάνα, το έργο μου είναι κι απόκτημα ευχάριστο για τον καθένα: θα δώσει γιατρειά στον άρρωστο και παρηγοριά στον θλιμμένο, σ᾽ όποιον αγάπησε θα φέρει αναμνήσεις και θα προετοιμάσει αυτόν που δεν αγάπησε ακόμα.
[pr.4] ...Γιατί κανείς ποτέ δεν ξέφυγεν ολότελα από τον Έρωτα — μήτε και θα του ξεφύγει, όσο υπάρχει κι ομορφιά και μάτια να την ατενίζουν. Σ᾽ εμάς ωστόσο ας δώσει ο θεός να μένουμε στα λογικά μας και να διηγόμαστε των αλλωνών τα πάθη.

βλέπεις πώς μοιάζουν τα μαλλιά του με τον υάκινθο, πώς λάμπουν τα μάτια του κάτω απ᾽ τα φρύδια σαν πολύτιμο πετράδι μέσα σε χρυσό πλαίσιο; Το πρόσωπό του είναι ροδαλό, το στόμα του έχει δόντια κάτασπρα σα φίλντισι. ερωτευμένος δε θα ποθούσε να τρυγήσει από δαύτα λαμπερά φιλιά; Κι αν αγάπησα βοσκό, τους θεούς μιμήθηκα. Γελαδάρης ήταν ο Αγχίσης, και τον έκανε αγαπητικό της η Αφροδίτη· γίδες έβοσκεν ο Βράγχος, και τον ερωτεύτηκε ο Απόλλων· πρόβατα είχε ο Γανυμήδης, κι αυτόν τον άρπαξεν ο Δίας.