
Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ἠθικὰ Νικομάχεια (1101a-1101b)
[11] Το να πούμε ότι οι τύχες των απογόνων και όλων των φίλων μας δεν συμβάλλουν καθόλου στη δική μας τύχη, δείχνει αφιλία και έρχεται σε αντίθεση με τις συνήθεις δοξασίες. Αυτά, βέβαια, που μπορεί να μας συμβούν είναι πολλά και ποικίλα· επίσης: άλλα από αυτά μας αγγίζουν περισσότερο και άλλα λιγότερο. Μια λεπτομερειακή λοιπόν συζήτηση των επιμέρους περιπτώσεων είναι φανερό ότι θα μας πήγαινε μακριά — μπορεί και να μην τελειώναμε ποτέ. Ένας γενικός, επομένως, διαγραμματικός λόγος ίσως θα ήταν αρκετός. Αν λοιπόν, όπως μερικές από τις δυστυχίες που μας βρίσκουν προσωπικά έχουν κάποιο βάρος και τη δύναμη να ανατρέψουν το ισοζύγιο της ζωής μας, ενώ άλλες μοιάζουν σχετικά ελαφρότερες, έτσι ακριβώς υπάρχουν διαφορές και ανάμεσα στις δυστυχίες που βρίσκουν τους φίλους μας γενικά· επίσης, αφού υπάρχει διαφορά αν ένα οποιοδήποτε πάθημα συμβαίνει σε ζωντανό ή σε πεθαμένο άνθρωπο (μια διαφορά που, στην πραγματικότητα, είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στην περίπτωση που άνομες και φοβερές πράξεις προϋποτίθενται στις τραγωδίες ή παρουσιάζονται πάνω στη σκηνή), θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και αυτή η διαφορά — ίσως μάλλον ο προβληματισμός για το αν οι πεθαμένοι μοιράζονται μαζί με τους ζωντανούς κάποιο καλό [1101b] ή κακό. Φαίνεται, δηλαδή, από τους διαλογισμούς μας ότι, και αν ακόμη φτάνει κατιτί ως αυτούς, καλό ή κακό, αυτό είναι, πάντως, αδύναμο και μικρό (απολύτως ή σε σχέση με αυτούς)· αν, πάλι, δεν είναι έτσι, θα πρέπει, πάντως, να είναι τόσο και τέτοιο που να μη μπορεί να κάνει ευδαίμονες αυτούς που δεν είναι ευδαίμονες ή να αφαιρέσει την ευδαιμονία από αυτούς που είναι ευδαίμονες. Φαίνεται λοιπόν ότι ασκούν, πράγματι, κάποια επίδραση στους νεκρούς οι ευτυχίες των φίλων τους, το ίδιο και οι δυστυχίες τους, η επίδραση όμως αυτή είναι τέτοια και τόση, που να μη μπορεί μήτε τους ευδαίμονες να τους κάνει να μην είναι ευδαίμονες μήτε να προκαλέσει σ᾽ αυτούς οποιαδήποτε άλλη αλλαγή αυτού του είδους. |