ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

[1172a] [1] Ύστερα από όσα είπαμε παραπάνω η καλύτερη ασφαλώς συνέχεια θα ήταν να μιλήσουμε για την ηδονή. Γιατί κατά την κοινή αντίληψη η ηδονή, περισσότερο αυτή από οτιδήποτε άλλο, είναι στενότατα δεμένη με τη φύση μας. Αυτός είναι και ο λόγος που μορφώνουμε τα παιδιά μας χρησιμοποιώντας ως πηδάλιο που να κυβερνάει το καράβι της ζωής τους την ηδονή και τη λύπη. Κατά την κοινή, επίσης, αντίληψη τίποτε δεν είναι τόσο σημαντικό για τη διαμόρφωση ενάρετου χαρακτήρα όσο το να χαιρόμαστε γι᾽ αυτά που πρέπει και να μισούμε αυτά που πρέπει. Γιατί τα αισθήματα αυτά κυβερνούν τη ζωή μας σε όλη της τη διάρκεια, ρίχνοντας το «βάρος» τους και ασκώντας μεγάλη επίδραση τόσο προς την πλευρά της αρετής όσο και προς την πλευρά της ευτυχισμένης ζωής, δεδομένου ότι οι άνθρωποι προτιμούν και επιλέγουν τα ευχάριστα πράγματα και αποφεύγουν τα δυσάρεστα.
Όλα όμως αυτά είναι θέματα που ελάχιστα φαίνεται ότι θα έπρεπε να τα παραμερίσουμε και να τα προσπεράσουμε, έναν μάλιστα λόγο παραπάνω αφού είναι αντικείμενο πολλών συζητήσεων. Άλλοι, πράγματι, λένε ότι η ηδονή είναι το υπέρτατο αγαθό, ενώ άλλοι, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι είναι ό,τι πιο αξιοκατάκριτο. Από τους δεύτερους κάποιοι έχουν αυτή τη γνώμη γιατί μάλλον είναι πεπεισμένοι ότι έτσι έχει το πράγμα, κάποιοι όμως άλλοι γιατί πιστεύουν ότι είναι καλύτερο για τη ζωή μας να παρουσιάζουμε την ηδονή ως κάτι που ανήκει στα αξιοκατάκριτα πράγματα έστω και αν στην πραγματικότητα δεν είναι — γιατί οι άνθρωποι ρέπουν προς την ηδονή και είναι δούλοι των ηδονών, και άρα πρέπει να τους οδηγούμε προς την αντίθετη κατεύθυνση, ώστε με τον τρόπο αυτό να μπορέσουν να φτάσουν στη μέση κατάσταση. Πρέπει, όμως, να προσέξουμε μήπως ένας τέτοιος λόγος δεν είναι σωστός. Σε θέματα που σχετίζονται με τα πάθη και τις πράξεις οι θεωρίες είναι λιγότερο αξιόπιστες από τα πράγματα· όταν λοιπόν διαφωνούν με την εμπειρία που κερδίζουμε μέσω των αισθήσεών μας, τότε οι θεωρίες όχι μόνο περιφρονούνται από τους ανθρώπους, [1172b] αλλά μαζί αναιρούν και ό,τι είναι μέσα τους πραγματικά αληθινό. Αν, πράγματι, ένας κατήγορος της ηδονής φανεί κάποια στιγμή να επιθυμεί μια συγκεκριμένη ηδονή, με τη ροπή του προς τη συγκεκριμένη ηδονή δίνει στον κόσμο την εντύπωση ότι άξια να είναι επιθυμητή είναι όλη γενικά η ηδονή — ο κόσμος, βλέπετε, δεν είναι σε θέση να κάνει διακρίσεις και διαχωρισμούς. Οι αληθινές λοιπόν θεωρίες είναι χρησιμότατες όχι μόνο για την απόκτηση γνώσης, αλλά και για τη ζωή· γιατί αν συμφωνούν με τα πράγματα, γίνονται πιστευτές, και έτσι παρακινούν αυτούς που τις καταλαβαίνουν να ζουν σύμφωνα με αυτές.
Αρκετά όμως όσα είπαμε για το θέμα αυτό. Τώρα ας προχωρήσουμε στην εξέταση των γνωμών που διατυπώθηκαν ενσχέσει με την ηδονή.