Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.23.1-3.23.9)

[3.23.1] Ἀλέξανδρος δὲ τοὺς ὑπολειφθέντας ἐν τῇ διώξει τῆς στρατιᾶς ἀναλαβὼν ἐς Ὑρκανίαν προὐχώρει. κεῖται δὲ ἡ Ὑρκανία χώρα ἐν ἀριστερᾷ τῆς ὁδοῦ τῆς ἐπὶ Βάκτρα φερούσης· καὶ τῇ μὲν ὄρεσιν ἀπείργεται δασέσι καὶ ὑψηλοῖς, τὸ πεδίον δὲ αὐτῆς καθήκει ἔστε ἐπὶ τὴν μεγάλην τὴν ταύτῃ θάλασσαν. ταύτην δὲ ἦγεν, ὅτι ταύτῃ τοὺς ξένους τοὺς ἀμφὶ Δαρεῖον διαπεφευγέναι ἐς τὰ τῶν Ταπούρων ὄρη ἐπύθετο καὶ αὐτοὺς ἅμα τοὺς Ταπούρους χειρωσόμενος. [3.23.2] τριχῇ δὴ διελὼν τὸν στρατὸν αὐτὸς μὲν τὴν ἐπιτομωτάτην καὶ χαλεπωτάτην ἡγήσατο, τὸ πλεῖστον καὶ ἅμα τὸ κουφότατον τῆς δυνάμεως ἄγων· Κρατερὸν δὲ τήν τε αὑτοῦ τάξιν ἔχοντα καὶ τὴν Ἀμύντου καὶ τῶν τοξοτῶν ἔστιν οὓς καὶ ὀλίγους τῶν ἱππέων ἐπὶ Ταπούρων ἔστειλεν· Ἐριγύϊον δὲ τούς τε ξένους καὶ τὴν λοιπὴν ἵππον ἀναλαβόντα τὴν λεωφόρον τε καὶ μακροτέραν ἡγεῖσθαι ἐκέλευσε, τὰς ἁμάξας καὶ τὰ σκευοφόρα καὶ τὸν ἄλλον ὅμιλον ἄγοντα.
[3.23.3] Ὑπερβαλὼν δὲ τὰ πρῶτα ὄρη καὶ καταστρατοπεδεύσας αὐτοῦ ἀναλαβὼν τούς τε ὑπασπιστὰς καὶ τῆς Μακεδονικῆς φάλαγγος τοὺς κουφοτάτους καὶ τῶν τοξοτῶν ἔστιν οὓς ᾔει χαλεπὴν ὁδὸν καὶ δύσπορον, φύλακας τῶν ὁδῶν καταλιπών, ἵνα σφαλερόν τι αὐτῷ ἐφαίνετο, ὡς μὴ τοῖς ἑπομένοις κατ᾽ ἐκεῖνα ἐπιθοῖντο οἱ τὰ ὄρη ἔχοντες τῶν βαρβάρων. [3.23.4] αὐτὸς δὲ μετὰ τῶν τοξοτῶν διελθὼν τὰ στενὰ ἐν τῷ πεδίῳ κατεστρατοπέδευσε πρὸς ποταμῷ οὐ μεγάλῳ. καὶ ἐνταῦθα ὄντος αὐτοῦ Ναβαρζάνης τε ὁ Δαρείου χιλιάρχης καὶ Φραταφέρνης ὁ Ὑρκανίας τε καὶ Παρθυαίων σατράπης καὶ ἄλλοι τῶν ἀμφὶ Δαρεῖον Περσῶν οἱ ἐπιφανέστατοι ἀφικόμενοι παρέδοσαν σφᾶς αὐτούς. [3.23.5] ὑπομείνας δὲ ἐν τῷ στρατοπέδῳ τέσσαρας ἡμέρας ἀνέλαβε τοὺς ὑπολειφθέντας κατὰ τὴν ὁδόν, τοὺς μὲν ἄλλους ἀσφαλῶς διελθόντας, τοῖς δὲ Ἀγριᾶσιν ὀπισθοφυλακοῦσιν ἐπέθεντο οἱ ὄρειοι τῶν βαρβάρων, καὶ μεῖον ἔχοντες τῷ ἀκροβολισμῷ ἀπηλλάγησαν.
[3.23.6] Ἄρας δὲ ἐντεῦθεν προῄει ὡς ἐφ᾽ Ὑρκανίαν εἰς Ζαδράκαρτα πόλιν Ὑρκανίων. καὶ ἐν τούτῳ οἱ περὶ Κρατερὸν ξυνέμιξαν αὐτῷ, τοῖς μὲν ξένοις τοῖς Δαρείου οὐκ ἐντετυχηκότες, τὴν χώραν δὲ ὅσην διαπεπορευμένοι ἦσαν τὴν μὲν βίᾳ, τὴν δὲ ἐνδιδόντων τῶν κατοικούντων προσπεποιημένοι. ἐνταῦθα καὶ Ἐριγύϊος ἧκε σὺν τοῖς σκευοφόροις καὶ ταῖς ἁμάξαις. [3.23.7] ὀλίγον δὲ ὕστερον Ἀρτάβαζος ἀφίκετο παρ᾽ Ἀλέξανδρον καὶ τῶν παίδων αὐτοῦ Κωφὴν καὶ Ἀριοβαρζάνης καὶ Ἀρσάμης καὶ ξὺν τούτοις παρὰ τῶν ξένων τῶν ξὺν Δαρείῳ πρέσβεις καὶ Αὐτοφραδάτης ὁ Ταπούρων σατράπης. Αὐτοφραδάτῃ μὲν δὴ τὴν σατραπείαν ἀπέδωκεν, Ἀρτάβαζον δὲ καὶ τοὺς παῖδας ἅμα οἷ ἐν τιμῇ ἦγε, τά τε ἄλλα ἐν τοῖς πρώτοις Περσῶν ὄντας καὶ τῆς ἐς Δαρεῖον πίστεως ἕνεκα. [3.23.8] τοῖς πρέσβεσι δὲ τῶν Ἑλλήνων δεομένοις σπείσασθαί σφισιν ὑπὲρ τοῦ παντὸς ξενικοῦ ἀπεκρίνατο ὁμολογίαν μὲν οὐκ ἂν ποιήσασθαι πρὸς αὐτοὺς οὐδεμίαν· ἀδικεῖν γὰρ μεγάλα τοὺς στρατευομένους ἐναντία τῇ Ἑλλάδι παρὰ τοῖς βαρβάροις παρὰ τὰ δόγματα τῶν Ἑλλήνων· ἐκέλευσε δὲ ἥκειν ξύμπαντας καὶ παραδιδόναι σφᾶς αὐτοὺς ἐπιτρέποντας Ἀλεξάνδρῳ χρῆσθαι ὅ τι βούλοιτο, ἢ σώζεσθαι ὅπῃ δύναιντο. [3.23.9] οἱ δὲ ἐπιτρέπειν ἔφασαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἄλλους Ἀλεξάνδρῳ· ξυμπέμπειν τε ἐκέλευον τὸν ἡγησόμενον αὐτοῖς, ὡς ἀσφαλῶς διακομισθεῖεν παρ᾽ αὐτόν· εἶναι δὲ ἐλέγοντο ἐς χιλίους καὶ πεντακοσίους. καὶ Ἀλέξανδρος πέμπει Ἀνδρόνικον τὸν Ἀγέρρου καὶ Ἀρτάβαζον παρ᾽ αὐτούς.

[3.23.1] Ο Αλέξανδρος παρέλαβε τους στρατιώτες που είχαν μείνει πίσω κατά την καταδίωξη και προχώρησε προς την Υρκανία. Η χώρα αυτή βρίσκεται αριστερά του δρόμου που οδηγεί προς τα Βάκτρα· από τη μια μεριά περιβάλλεται από δασώδη και ψηλά βουνά, ενώ η πεδιάδα της φθάνει ως τη μεγάλη θάλασσα που υπάρχει εκεί. Προχωρούσε προς αυτήν την κατεύθυνση, γιατί είχε πληροφορίες ότι οι μισθοφόροι του Δαρείου από αυτόν τον δρόμο είχαν καταφύγει στα βουνά των Ταπούρων και γιατί ήθελε να υποτάξει συγχρόνως και τους ίδιους τους Ταπούρους. [3.23.2] Διαίρεσε λοιπόν τον στρατό του σε τρία μέρη και ο ίδιος ακολούθησε τον συντομότερο και δυσκολότερο δρόμο, οδηγώντας το μεγαλύτερο και συγχρόνως το ελαφρότερα οπλισμένο τμήμα του στρατεύματος· έστειλε τον Κρατερό με το τάγμα του και το τάγμα του Αμύντα, με μερικούς τοξότες και λίγους ιππείς εναντίον των Ταπούρων· διέταξε τον Εριγύιο να παραλάβει τους μισθοφόρους και το υπόλοιπο ιππικό και να ακολουθήσει τον κεντρικό δρόμο, που ήταν και ο μακρύτερος, οδηγώντας τα αμάξια, τα μεταγωγικά και το άλλο πλήθος.
[3.23.3] Αφού λοιπόν πέρασε τα πρώτα βουνά και στρατοπέδευσε εκεί, πήρε μαζί του τους υπασπιστές και από τη μακεδονική φάλαγγα τους πιο ελαφρά οπλισμένους καθώς και μερικούς τοξότες και βάδισε από ένα δύσκολο και δυσδιάβατο δρόμο, αφήνοντας φρουρούς των δρόμων όπου νόμιζε ότι υπήρχε κίνδυνος, ώστε οι βάρβαροι που κατείχαν τα βουνά να μην μπορούν να επιτεθούν από τα μέρη αυτά στους στρατιώτες του που έρχονταν πίσω. [3.23.4] Ο ίδιος πέρασε τα στενά μαζί με τους τοξότες και στρατοπέδευσε στην πεδιάδα κοντά σ᾽ ένα μικρό ποταμό. Ενώ βρισκόταν εδώ ο Αλέξανδρος, ήρθαν και παραδόθηκαν ο Ναβαρζάνης, ο χιλίαρχος του Δαρείου, ο Φραταφέρνης, ο σατράπης της Υρκανίας και Παρθίας, και άλλοι εξαιρετικά επιφανείς Πέρσες από αυτούς που ήταν μαζί με τον Δαρείο. [3.23.5] Στο στρατόπεδο παρέμεινε ο Αλέξανδρος τέσσερις ημέρες και παρέλαβε όσους κατά την πορεία είχαν μείνει πίσω· άλλοι από αυτούς πέρασαν χωρίς να πάθουν τίποτα, στους Αγριάνες όμως, που βρίσκονταν στην οπισθοφυλακή, επιτέθηκαν οι ορεινοί βάρβαροι, αλλά υστέρησαν στον ακροβολισμό και αποχώρησαν.
[3.23.6] Ξεκινώντας από εκεί ο Αλέξανδρος προχώρησε προς την Υρκανία κατευθυνόμενος στα Ζαδράκαρτα, πόλη των Υρκανίων. Στο μεταξύ ενώθηκαν μαζί του οι δυνάμεις του Κρατερού, χωρίς να έχουν συναντήσει τους μισθοφόρους του Δαρείου· υπέταξαν όμως τη χώρα που είχαν διασχίσει, εν μέρει με τη βία και εν μέρει με τη θέληση των κατοίκων της. Εκεί ήρθε και ο Εριγύιος με τα μεταγωγικά και τα αμάξια. [3.23.7] Λίγο αργότερα παρουσιάστηκαν στον Αλέξανδρο ο Αρτάβαζος και από τους γιους του ο Κωφήν, ο Αριοβαρζάνης και ο Αρσάμης, και μαζί με αυτούς απεσταλμένοι από τους μισθοφόρους που ήταν κοντά στον Δαρείο καθώς και ο Αυτοφραδάτης, ο σατράπης των Ταπούρων. Στον Αυτοφραδάτη παραχώρησε και πάλι την σατραπεία του, ενώ τον Αρτάβαζο και τους γιους του τους κράτησε κοντά του σε τιμητική θέση και γιατί ήταν από τους πιο επιφανείς Πέρσες και γιατί είχαν δείξει αφοσίωση στον Δαρείο. [3.23.8] Στους απεσταλμένους όμως των Ελλήνων, που τον παρακαλούσαν να συνάψει συμφωνία μαζί τους για λογαριασμό όλων των μισθοφόρων, απάντησε ότι δεν πρόκειται να κάμει καμιά τέτοια συμφωνία με αυτούς· γιατί, έλεγε, όσοι συμπολέμησαν με τους βαρβάρους εναντίον της Ελλάδος, παρά τις αποφάσεις των Ελλήνων, διέπραξαν μεγάλη αδικία· τους διέταξε λοιπόν να έρθουν όλοι και να παραδοθούν επιτρέποντας στον Αλέξανδρο να τους κάμει ό,τι ήθελε, διαφορετικά να προσπαθήσουν να σωθούν όπως μπορούσαν. [3.23.9] Του απάντησαν ότι παραχωρούν στον Αλέξανδρο τον εαυτό τους και τους άλλους, τον παρακαλούσαν όμως να στείλει κάποιον για να τους οδηγήσει, ώστε να μεταφερθούν με ασφάλεια κοντά του· οι μισθοφόροι αυτοί υπολογίζονταν σε χίλιους πεντακόσιους περίπου. Και ο Αλέξανδρος τους έστειλε τον Ανδρόνικο, τον γιο του Αγέρρου, και τον Αρτάβαζο.