Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (8.34.1-8.37.5)

[8.34.1] Ἐν τούτῳ δὲ καὶ ἡ τῶν Ἀθηναίων στρατιὰ ταῖς ναυσὶν ἐκ τοῦ Κωρύκου περιπλέουσα κατ᾽ Ἀργῖνον ἐπιτυγχάνει τρισὶ ναυσὶ τῶν Χίων μακραῖς, καὶ ὡς εἶδον, ἐδίωκον· καὶ χειμών τε μέγας ἐπιγίγνεται καὶ αἱ μὲν τῶν Χίων μόλις καταφεύγουσιν ἐς τὸν λιμένα, αἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων αἱ μὲν μάλιστα ὁρμήσασαι τρεῖς διαφθείρονται καὶ ἐκπίπτουσι πρὸς τὴν πόλιν τῶν Χίων, καὶ ἄνδρες οἱ μὲν ἁλίσκονται, οἱ δ᾽ ἀποθνῄσκουσιν, αἱ δ᾽ ἄλλαι καταφεύγουσιν ἐς τὸν ὑπὸ τῷ Μίμαντι λιμένα Φοινικοῦντα καλούμενον. ἐντεῦθεν δ᾽ ὕστερον ἐς τὴν Λέσβον καθορμισάμενοι παρεσκευάζοντο ἐς τὸν τειχισμόν.
[8.35.1] Ἐκ δὲ τῆς Πελοποννήσου τοῦ αὐτοῦ χειμῶνος Ἱπποκράτης ὁ Λακεδαιμόνιος ἐκπλεύσας δέκα μὲν Θουρίαις ναυσίν, ὧν ἦρχε Δωριεὺς ὁ Διαγόρου τρίτος αὐτός, μιᾷ δὲ Λακωνικῇ, μιᾷ δὲ Συρακοσίᾳ, καταπλεῖ ἐς Κνίδον· ἡ δ᾽ ἀφειστήκει ἤδη ὑπὸ Τισσαφέρνους. [8.35.2] καὶ αὐτοὺς οἱ ἐν τῇ Μιλήτῳ, ὡς ᾔσθοντο, ἐκέλευον ταῖς μὲν ἡμισείαις τῶν νεῶν Κνίδον φυλάσσειν, ταῖς δὲ περὶ Τριόπιον οὔσαις τὰς ἀπ᾽ Αἰγύπτου ὁλκάδας προσβαλλούσας ξυλλαμβάνειν· ἔστι δὲ τὸ Τριόπιον ἄκρα τῆς Κνιδίας προύχουσα, Ἀπόλλωνος ἱερόν. [8.35.3] πυθόμενοι δὲ οἱ Ἀθηναῖοι καὶ πλεύσαντες ἐκ τῆς Σάμου λαμβάνουσι τὰς ἐπὶ τῷ Τριοπίῳ φρουρούσας ἓξ ναῦς· οἱ δ᾽ ἄνδρες ἀποφεύγουσιν ἐξ αὐτῶν. καὶ μετὰ τοῦτο ἐς τὴν Κνίδον καταπλεύσαντες καὶ προσβαλόντες τῇ πόλει ἀτειχίστῳ οὔσῃ ὀλίγου εἷλον. [8.35.4] τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ αὖθις προσέβαλλον, καὶ ὡς ἄμεινον φαρξαμένων αὐτῶν ὑπὸ νύκτα καὶ ἐπεσελθόντων αὐτοῖς τῶν ἀπὸ τοῦ Τριοπίου ἐκ τῶν νεῶν διαφυγόντων οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔβλαπτον, ἀπελθόντες καὶ δῃώσαντες τὴν τῶν Κνιδίων γῆν ἐς τὴν Σάμον ἀπέπλευσαν.
[8.36.1] Ὑπὸ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον Ἀστυόχου ἥκοντος ἐς τὴν Μίλητον ἐπὶ τὸ ναυτικὸν οἱ Πελοποννήσιοι εὐπόρως ἔτι εἶχον ἅπαντα τὰ κατὰ τὸ στρατόπεδον· καὶ γὰρ μισθὸς ἐδίδοτο ἀρκούντως καὶ τὰ ἐκ τῆς Ἰάσου μεγάλα χρήματα διαρπασθέντα ὑπῆν τοῖς στρατιώταις, οἵ τε Μιλήσιοι προθύμως τὰ τοῦ πολέμου ἔφερον. [8.36.2] πρὸς δὲ τὸν Τισσαφέρνην ἐδόκουν ὅμως τοῖς Πελοποννησίοις αἱ πρῶται ξυνθῆκαι αἱ πρὸς Χαλκιδέα γενόμεναι ἐνδεεῖς εἶναι καὶ οὐ πρὸς σφῶν μᾶλλον, καὶ ἄλλας ἔτι Θηριμένους παρόντος ἐποίουν· καὶ εἰσὶν αἵδε.
[8.37.1] «Ξυνθῆκαι Λακεδαιμονίων καὶ τῶν ξυμμάχων πρὸς βασιλέα Δαρεῖον καὶ τοὺς παῖδας τοὺς βασιλέως καὶ Τισσαφέρνην, σπονδὰς εἶναι καὶ φιλίαν κατὰ τάδε. [8.37.2] ὁπόση χώρα καὶ πόλεις βασιλέως εἰσὶ Δαρείου ἢ τοῦ πατρὸς ἦσαν ἢ τῶν προγόνων, ἐπὶ ταύτας μὴ ἰέναι ἐπὶ πολέμῳ μηδὲ κακῷ μηδενὶ μήτε Λακεδαιμονίους μήτε τοὺς ξυμμάχους τοὺς Λακεδαιμονίων, μηδὲ φόρους πράσσεσθαι ἐκ τῶν πόλεων τούτων μήτε Λακεδαιμονίους μήτε τοὺς ξυμμάχους τοὺς Λακεδαιμονίων· μηδὲ Δαρεῖον βασιλέα μηδὲ ὧν βασιλεὺς ἄρχει ἐπὶ Λακεδαιμονίους μηδὲ τοὺς ξυμμάχους ἰέναι ἐπὶ πολέμῳ μηδὲ κακῷ μηδενί. [8.37.3] ἢν δέ τι δέωνται Λακεδαιμόνιοι ἢ οἱ ξύμμαχοι βασιλέως ἢ βασιλεὺς Λακεδαιμονίων ἢ τῶν ξυμμάχων, ὅτι ἂν πείθωσιν ἀλλήλους, τοῦτο ποιοῦσι καλῶς ἔχειν. [8.37.4] τὸν δὲ πόλεμον τὸν πρὸς Ἀθηναίους καὶ τοὺς ξυμμάχους κοινῇ ἀμφοτέρους πολεμεῖν· ἢν δὲ κατάλυσιν ποιῶνται, κοινῇ ἀμφοτέρους ποιεῖσθαι. ὁπόση δ᾽ ἂν στρατιὰ ἐν τῇ χώρᾳ τῇ βασιλέως ᾖ μεταπεμψαμένου βασιλέως, τὴν δαπάνην βασιλέα παρέχειν. [8.37.5] ἢν δέ τις τῶν πόλεων ὁπόσαι ξυνέθεντο βασιλεῖ ἐπὶ τὴν βασιλέως ἴῃ χώραν, τοὺς ἄλλους κωλύειν καὶ ἀμύνειν βασιλεῖ κατὰ τὸ δυνατόν· καὶ ἤν τις τῶν ἐν τῇ βασιλέως χώρᾳ ἢ ὅσης βασιλεὺς ἄρχει ἐπὶ τὴν Λακεδαιμονίων ἴῃ ἢ τῶν ξυμμάχων, βασιλεὺς κωλυέτω καὶ ἀμυνέτω κατὰ τὸ δυνατόν.»

[8.34.1] Στο μεταξύ και το εκστρατευτικό σώμα των Αθηναίων ξεκίνησε από τον Κώρυκο και περιπλέοντας το ακρωτήρι Αργίνο, συνάντησε τρία χιακά πολεμικά και μόλις τα είδαν άρχισαν να τα καταδιώκουν. Αλλά ξέσπασε μεγάλη τρικυμία και τα χιακά καράβια μόλις κατόρθωσαν να καταφύγουν στο λιμάνι τους. Οι Αθηναίοι έχασαν τρία καράβια που είχαν προχωρήσει πολύ με την καταδίωξη και τα έριξε έξω η τρικυμία, κοντά στην πόλη της Χίου. Από τα πληρώματα άλλοι αιχμαλωτίστηκαν και άλλοι σκοτώθηκαν. Τα υπόλοιπα καράβια καταφύγαν στον Φοινικούντα, λιμάνι που βρίσκεται κάτω από το βουνό Μίμαντα. Έφυγαν από εκεί και άραξαν στην Λέσβο κι ετοιμάστηκαν να την οχυρώσουν.
[8.35.1] Τον ίδιο χειμώνα ο Λακεδαιμόνιος Ιπποκράτης ξεκίνησε από την Πελοπόννησο με δέκα καράβια από τους Θουρίους —με αρχηγό τον Δωριέα του Διαγόρα και άλλους δύο—, μ᾽ ένα σπαρτιατικό και μ᾽ ένα συρακούσιο κι έφτασε στην Κνίδο, η οποία είχε επαναστατήσει χάρη στον Τισσαφέρνη.
[8.35.2] Μόλις πληροφορήθηκαν, στην Μίλητο, ότι είχαν φτάσει, τους έστειλαν οδηγίες ο μισός στόλος να μείνει στην Κνίδο, φρουρά, και τα άλλα καράβια να περιπολούν στο Τριόπιο για να συλλάβουν τα φορτηγά που, ερχόμενα από την Αίγυπτο, θα περνούσαν από κει. Το Τριόπιο είναι ακρωτήριο της χερσονήσου της Κνίδου, αφιερωμένο στον Απόλλωνα. [8.35.3] Οι Αθηναίοι το πληροφορήθηκαν, έστειλαν μια μοίρα από την Σάμο κι έπιασαν τα έξι καράβια που περιπολούσαν στο Τριόπιο. Τα πληρώματα μπόρεσαν να σωθούν. Μετά απ᾽ αυτό, οι Αθηναίοι πήγαν στην Κνίδο, έκαναν επίθεση εναντίον της πολιτείας που ήταν ατείχιστη και λίγο έλειψε να την κυριέψουν. [8.35.4] Την επομένη έκαναν δεύτερη επίθεση, αλλά επειδή οι Κνίδιοι, την νύχτα, είχαν οχυρωθεί καλύτερα και τα πληρώματα που είχαν διαφύγει από τα καράβια του Τριοπίου είχαν μπει μέσα στην πολιτεία, η επίθεση αυτή δεν τους έβλαψε όσο η πρώτη. Οι Αθηναίοι έφυγαν και, αφού ρήμαξαν τη γη των Κνιδίων, γύρισαν στην Σάμο.
[8.36.1] Την ίδια, περίπου, εποχή ο Αστύοχος έφτασε στην Μίλητο για ν᾽ αναλάβει την διοίκηση του στόλου. Οι Πελοποννήσιοι είχαν, ακόμα, στην διάθεσή τους άφθονα μέσα για την συντήρηση του στρατού τους. Οι μισθοί πληρώνονταν τακτικά, οι στρατιώτες είχαν πλουτίσει με τα πολλά λάφυρα της Ιάσου και οι Μιλήσιοι είχαν αναλάβει με προθυμία τα βάρη τους για τον πόλεμο. [8.36.2] Οι Πελοποννήσιοι όμως θεωρούσαν ότι η πρώτη συνθήκη που είχαν κάνει με τον Τισσαφέρνη —την είχε διαπραγματευθεί ο Χαλκιδεύς— δεν ήταν ικανοποιητική κι ευνοούσε περισσότερο τους Πέρσες παρά τους ίδιους. Έκαναν άλλη συνθήκη όσο βρισκόταν εκεί ο Θηριμένης. Η συνθήκη ήταν η ακόλουθη.
[8.37.1] «Συνθήκη ειρήνης και φιλίας μεταξύ Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους και του βασιλέως Δαρείου, των παιδιών του και του Τισσαφέρνη. Οι όροι της συνθήκης είναι οι ακόλουθοι. [8.37.2] Απαγορεύεται στους Λακεδαιμονίους ή τους συμμάχους τους να εκστρατεύσουν ή να προκαλούν ζημίες σε όσα εδάφη και πολιτείες ανήκουν στον Δαρείο ή άνηκαν στον πατέρα του ή τους προγόνους του. Απαγορεύεται στους Λακεδαιμονίους ή τους συμμάχους τους να επιβάλλουν φόρους στις πολιτείες αυτές. Απαγορεύεται στον βασιλέα Δαρείο και σε όσους είναι υπήκοοί του να επιχειρούν πολεμικές εκστρατείες ή να προκαλούν οποιαδήποτε ζημία στους Λακεδαιμονίους ή τους συμμάχους τους. [8.37.3] Αν οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους έχουν ανάγκη τον βασιλέα ή ο βασιλεύς έχει ανάγκη τους Λακεδαιμονίους ή τους συμμάχους τους, τότε θα πρέπει να ενεργούν πιστά, σύμφωνα με όποια κοινή απόφαση πάρουν. [8.37.4] Ο βασιλεύς και οι Λακεδαιμόνιοι θα διεξάγουν από κοινού τον πόλεμο εναντίον των Αθηναίων. Αν αποφασίσουν να τερματίσουν τον πόλεμο, θα το πράξουν μετά από κοινή συμφωνία. Ο βασιλεύς θα συντηρεί όσον στρατό θα καλεί στα εδάφη του. [8.37.5] Αν μια από τις πολιτείες που περιλαμβάνονται στην συνθήκη με τον βασιλέα, επιτεθεί εναντίον εδαφών του βασιλέως, οι άλλοι σύμμαχοι θα της εναντιωθούν και θα βοηθήσουν, όσο μπορούν, τον βασιλέα. Αν καμιά πολιτεία, η οποία είναι υπήκοος του βασιλέως ή βρίσκεται στην εξουσία του, επιτεθεί εναντίον εδάφους των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων τους, ο βασιλεύς θα της εναντιωθεί και θα βοηθήσει, όσο μπορεί, εκείνον εναντίον του οποίου γίνεται η επίθεση».