Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (9.28.2-9.30.1)

[9.28.2] Μετὰ δὲ ταῦτα ἐτάσσοντο ὧδε οἱ ἐπιφοιτῶντές τε καὶ οἱ ἀρχὴν ἐλθόντες Ἑλλήνων. τὸ μὲν δεξιὸν κέρας εἶχον Λακεδαιμονίων μύριοι· τούτων δὲ τοὺς πεντακισχιλίους ἐόντας Σπαρτιήτας ἐφύλασσον ψιλοὶ τῶν εἱλωτέων πεντακισχίλιοι καὶ τρισμύριοι, περὶ ἄνδρα ἕκαστον ἑπτὰ τεταγμένοι. [9.28.3] προσεχέας δὲ σφίσι εἵλοντο ἑστάναι οἱ Σπαρτιῆται τοὺς Τεγεήτας καὶ τιμῆς εἵνεκα καὶ ἀρετῆς· τούτων δ᾽ ἦσαν ὁπλῖται χίλιοι καὶ πεντακόσιοι. μετὰ δὲ τούτους ἵσταντο Κορινθίων πεντακισχίλιοι, παρὰ δὲ σφίσι εὕροντο παρὰ Παυσανίεω ἑστάναι Ποτειδαιητέων τῶν ἐκ Παλλήνης τοὺς παρεόντας τριηκοσίους. [9.28.4] τούτων δὲ ἐχόμενοι ἵσταντο Ἀρκάδες Ὀρχομένιοι ἑξακόσιοι, τούτων δὲ Σικυωνίων τρισχίλιοι. τούτων δὲ εἴχοντο Ἐπιδαυρίων ὀκτακόσιοι. παρὰ δὲ τούτους Τροιζηνίων ἐτάσσοντο χίλιοι, Τροιζηνίων δὲ ἐχόμενοι Λεπρεητέων διηκόσιοι, τούτων δὲ Μυκηναίων καὶ Τιρυνθίων τετρακόσιοι, τούτων δὲ ἐχόμενοι Φλειάσιοι χίλιοι· παρὰ δὲ τούτους ἔστησαν Ἑρμιονέες τριηκόσιοι. [9.28.5] Ἑρμιονέων δὲ ἐχόμενοι ἵσταντο Ἐρετριέων τε καὶ Στυρέων ἑξακόσιοι, τούτων δὲ Χαλκιδέες τετρακόσιοι, τούτων δὲ Ἀμπρακιωτέων πεντακόσιοι. μετὰ δὲ τούτους Λευκαδίων καὶ Ἀνακτορίων ὀκτακόσιοι ἔστησαν, τούτων δὲ ἐχόμενοι Παλέες οἱ ἐκ Κεφαλληνίης διηκόσιοι. [9.28.6] μετὰ δὲ τούτους Αἰγινητέων πεντακόσιοι ἐτάχθησαν. παρὰ δὲ τούτους ἐτάσσοντο Μεγαρέων τρισχίλιοι. εἴχοντο δὲ τούτων Πλαταιέες ἑξακόσιοι. τελευταῖοι δὲ καὶ πρῶτοι Ἀθηναῖοι ἐτάσσοντο, κέρας ἔχοντες τὸ εὐώνυμον, ὀκτακισχίλιοι· ἐστρατήγεε δ᾽ αὐτῶν Ἀριστείδης ὁ Λυσιμάχου. [9.29.1] οὗτοι, πλὴν τῶν ἑπτὰ περὶ ἕκαστον τεταγμένων Σπαρτιήτῃσι, ἦσαν ὁπλῖται, συνάπαντες ἐόντες ἀριθμὸν τρεῖς τε μυριάδες καὶ ὀκτὼ χιλιάδες καὶ ἑκατοντάδες ἑπτά. ὁπλῖται μὲν οἱ πάντες συλλεγέντες ἐπὶ τὸν βάρβαρον ἦσαν τοσοῦτοι, ψιλῶν δὲ πλῆθος ἦν τόδε, τῆς μὲν Σπαρτιητικῆς τάξιος πεντακισχίλιοι καὶ τρισμύριοι ἄνδρες ὡς ἐόντων ἑπτὰ περὶ ἕκαστον ἄνδρα, καὶ τούτων πᾶς τις παρήρτητο ὡς ἐς πόλεμον· [9.29.2] οἱ δὲ τῶν λοιπῶν Λακεδαιμονίων καὶ Ἑλλήνων ψιλοί, ὡς εἷς περὶ ἕκαστον ἐὼν ἄνδρα, πεντακόσιοι καὶ τετρακισχίλιοι καὶ τρισμύριοι ἦσαν. ψιλῶν μὲν δὴ τῶν ἁπάντων μαχίμων ἦν τὸ πλῆθος ἕξ τε μυριάδες καὶ ἐννέα χιλιάδες καὶ ἑκατοντάδες πέντε, [9.30.1] τοῦ δὲ σύμπαντος Ἑλληνικοῦ τοῦ συνελθόντος ἐς Πλαταιὰς σύν τε ὁπλίτῃσι καὶ ψιλοῖσι τοῖσι μαχίμοισι ἕνδεκα μυριάδες ἦσαν, μιῆς χιλιάδος, πρὸς δὲ ὀκτακοσίων ἀνδρῶν καταδέουσαι. σὺν δὲ Θεσπιέων τοῖσι παρεοῦσι ἐξεπληροῦντο αἱ ἕνδεκα μυριάδες· παρῆσαν γὰρ καὶ Θεσπιέων ἐν τῷ στρατοπέδῳ οἱ περιεόντες, ἀριθμὸν ἐς ὀκτακοσίους καὶ χιλίους· ὅπλα δὲ οὐδ᾽ οὗτοι εἶχον.

[9.28.2] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτά νά πώς παρατάχτηκαν οι Έλληνες, τόσο αυτοί που έφταναν εκείνη την ώρα όσο κι αυτοί που ήρθαν απ᾽ την αρχή: τη δεξιά πτέρυγα την κρατούσαν δέκα χιλιάδες Λακεδαιμόνιοι· τους πέντε χιλιάδες απ᾽ αυτούς —ήταν οι Σπαρτιάτες— τους πλαισίωναν τριάντα πέντε χιλιάδες είλωτες ελαφρά οπλισμένοι, αφού σε κάθε πολεμιστή αναλογούσαν εφτά παραστάτες. [9.28.3] Και τη θέση μάχης στο πλευρό τους οι Σπαρτιάτες προτίμησαν να τη δώσουν στους Τεγεάτες, και ως τιμητική διάκριση και για την πολεμική αρετή τους· κι απ᾽ αυτούς ήταν χίλιοι πεντακόσιοι βαριά οπλισμένοι. Ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς παρατάχτηκαν πέντε χιλιάδες Κορίνθιοι, και δίπλα τους παρατάχτηκαν (τους έκανε αυτή τη χάρη ο Παυσανίας) οι τριακόσιοι Ποτιδαιάτες που βρέθηκαν εκεί απ᾽ την Παλλήνη. [9.28.4] Αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς παρατάχτηκαν οι Ορχομένιοι της Αρκαδίας, εξακόσιοι, κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς τρεις χιλιάδες Σικυώνιοι. Αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς παρατάχτηκαν οχτακόσιοι Επιδαύριοι. Στο πλευρό τους παρατάχτηκαν χίλιοι Τροιζήνιοι, κι αμέσως ύστερ᾽ από τους Τροιζηνίους διακόσιοι Λεπρεάτες, κι αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς τετρακόσιοι απ᾽ τις Μυκήνες και την Τίρυνθα, κι αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς χίλιοι Φλιάσιοι· στο πλευρό τους παρατάχτηκαν τριακόσιοι Ερμιονείς. [9.28.5] Αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ τους Ερμιονείς πήραν θέση εξακόσιοι απ᾽ την Ερέτρια και τα Στύρα, αμέσως μετά απ᾽ αυτούς τετρακόσιοι Χαλκιδείς κι αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς πεντακόσιοι Αμπρακιώτες. Μετά απ᾽ αυτούς πήραν θέση οχτακόσιοι Λευκάδιοι και Ανακτόριοι, κι αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς διακόσιοι απ᾽ την Πάλη της Κεφαλληνίας. [9.28.6] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς παρατάχτηκαν πεντακόσιοι Αιγινήτες· στο πλευρό τους παρατάχτηκαν τρεις χιλιάδες Μεγαρείς. Αμέσως ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς παρατάχτηκαν εξακόσιοι Πλαταιείς. Στο τέλος και στην αρχή της παράταξης παρατάχτηκαν οι Αθηναίοι, οχτώ χιλιάδες, κρατώντας την αριστερή πτέρυγα· στρατηγός τους ήταν ο Αριστείδης, ο γιος του Λυσιμάχου.
[9.29.1] Όλοι αυτοί, με εξαίρεση τους παραστάτες των Σπαρτιατών, εφτά στον καθένα τους, ήταν βαριά οπλισμένοι, και το σύνολό τους ανερχόταν σε τριάντα οχτώ χιλιάδες εφτακόσιους. Λοιπόν το σύνολο των βαριά οπλισμένων που συγκεντρώθηκαν εναντίον των βαρβάρων ήταν αυτό, ενώ ο αριθμός των ελαφρά οπλισμένων ο εξής: στην παράταξη των Σπαρτιατών τριάντα πέντε χιλιάδες άντρες, μια και αναλογούσαν εφτά παραστάτες σε κάθε οπλίτη, που κι αυτοί όλοι τους ήταν αρματωμένοι, έτοιμοι για μάχη· [9.29.2] κι οι ελαφρά οπλισμένοι στις παρατάξεις των υπολοίπων Λακεδαιμονίων και των άλλων Ελλήνων, έτσι που ο κάθε οπλίτης είχε έναν παραστάτη, ήταν τριάντα τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιοι. Άρα το σύνολο των ελαφρά οπλισμένων —κι όλοι τους ήταν μάχιμοι— ήταν εξήντα εννέα χιλιάδες πεντακόσιοι.
[9.30.1] Από το γενικό τώρα σύνολο του ελληνικού στρατού που συγκεντρώθηκε στις Πλαταιές (βαριά οπλισμένων κι ελαφρά οπλισμένων μαχίμων) έλειπαν χίλιοι οχτακόσιοι πολεμιστές, για να φτάσει τις εκατόν δέκα χιλιάδες. Αλλά με τους Θεσπιείς που βρέθηκαν εκεί έφτασε στον στρογγυλό αριθμό, εκατόν δέκα χιλιάδες· γιατί στο στρατόπεδο ήταν παρόντες κι όσοι Θεσπιείς είχαν σωθεί, περίπου χίλιοι οχτακόσιοι· αλλά ούτε κι αυτοί είχαν βαρύ οπλισμό.