[6.42.1] Τώρα, αυτή τη χρονιά δε σημειώθηκε καμιά άλλη εχθρική ενέργεια των Περσών εις βάρος των Ιώνων, αντίθετα σ᾽ αυτή τη χρονιά έγιναν τα εξής που βέβαια ήταν πολύ ευεργετικά για τους Ίωνες: ο Αρταφρένης, ο αντιβασιλέας των Σάρδεων, έστειλε και κάλεσε αντιπροσώπους από τις πόλεις κι επέβαλε στους Ίωνες να κάνουν συνθήκες ανάμεσά τους, για να λύνουν τις διαφορές τους με διαιτησίες και να μη ρημάζει ο ένας τη χώρα του άλλου. [6.42.2] Λοιπόν, τους επέβαλε να κάνουν αυτά κι ακόμα καταμέτρησε την έκταση της χώρας τους σε παρασάγγες (παρασάγγη οι Πέρσες ονομάζουν τους τριάντα σταδίους) κι αφού έτσι καταμέτρησε την έκτασή τους, όρισε το φόρο που θα πλήρωνε η κάθε πόλη· κι από εκείνη την εποχή οι φόροι αυτοί δε μεταβλήθηκαν ποτέ, κι ακόμα και στις μέρες μας μένουν όπως τους όρισε ο Αρταφρένης· και τους όρισε σχεδόν στα ίδια επίπεδα που ήταν και παλιότερα.
[6.43.1] Μ᾽ όλ᾽ αυτά βέβαια οι Ίωνες έβλεπαν τα καλά της ειρήνης· όμως με τον ερχομό της άνοιξης, με εντολή του βασιλιά παύθηκαν οι άλλοι στρατηγοί και επικεφαλής πολύ μεγάλου στρατού και μεγάλου ναυτικού κατευθυνόταν προς τα παραθαλάσσια ο Μαρδόνιος, ο γιος του Γωβρύα, νέος στην ηλικία· και δεν ήταν πολύς καιρός που παντρεύτηκε τη θυγατέρα του βασιλιά Δαρείου, την Αρτοζώστρα. [6.43.2] Επικεφαλής λοιπόν αυτού του στρατού, μόλις έφτασε στην Κιλικία ο Μαρδόνιος, ο ίδιος ανέβηκε σε καράβι και συνέχιζε την πορεία του μαζί με το υπόλοιπο ναυτικό, ενώ άλλοι στρατηγοί οδηγούσαν το πεζικό προς τον Ελλήσποντο. [6.43.3] Κι όταν ο Μαρδόνιος πλέοντας γιαλό γιαλό στις ακτές της Μικράς Ασίας έφτασε στην Ιωνία, στο σημείο αυτό θα αφηγηθώ (για εκείνους τους Έλληνες που θεωρούν απίστευτο πως ο Οτάνης στο συμβούλιο των εφτά Περσών ανέπτυξε την άποψη, ότι το καλύτερο για τους Πέρσες είναι η δημοκρατία) κάτι εξαιρετικά καταπληκτικό: δηλαδή ο Μαρδόνιος κατάργησε όλους τους τυράννους των Ιώνων και εγκατέστησε δημοκρατίες στις πολιτείες. [6.43.4] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτή του την ενέργεια κατευθυνόταν βιαστικά προς τον Ελλήσποντο. Κι όταν συγκεντρώθηκε μεγάλη ναυτική δύναμη, συγκεντρώθηκε και μεγάλο πεζικό στράτευμα, διάβαιναν με τα καράβια τους τον Ελλήσποντο και μετά πορεύονταν διασχίζοντας την Ευρώπη· η πορεία τους είχε σκοπό να χτυπήσουν την Ερέτρια και την Αθήνα.
[6.44.1] Οι δυο αυτές πόλεις ήταν η πρόφαση για την εκστρατεία, ενώ το σχέδιό τους ήταν να υποδουλώσουν όσο γίνεται περισσότερες ελληνικές πόλεις, κι έτσι τη μια φορά υποδούλωσαν με το στόλο τους τους Θασίους, που ούτε καν πρόβαλαν αντίσταση, την άλλη με το πεζικό τους πρόσθεσαν, στους λαούς που είχαν σκλαβώσει, τους Μακεδόνες· γιατί όλοι οι λαοί που ζούσαν ανατολικά από τη Μακεδονία είχαν κιόλας υποταχτεί. [6.44.2] Λοιπόν τα καράβια πέρασαν από τη Θάσο απέναντι κι έπλεαν γιαλό γιαλό ώς την Άκανθο· και κίνησαν από την Άκανθο κι αρμένιζαν για να παρακάμψουν τον Άθω· όμως, καθώς αρμένιζαν στα νερά του, τους χτύπησε δυνατό αγριοβόρι που δεν πολεμιόταν με τίποτε και τους τσάκισε για τα καλά ρίχνοντας αμέτρητα καράβια τους στα βράχια του Άθω. [6.44.3] Γιατί λένε πως τα καράβια που χάθηκαν ήταν κάπου τριακόσια και οι άνθρωποι πάνω από είκοσι χιλιάδες· γιατί έτσι που η θάλασσα που περιβρέχει τον Άθω είναι γεμάτη σκυλόψαρα όσο καμιά άλλη, τους άρπαζαν τα σκυλόψαρα και τους κατασπάραζαν, ενώ άλλους τούς τσάκιζε το κύμα πάνω στα βράχια· κι άλλοι πάλι έχασαν τη ζωή τους επειδή δεν ήξεραν κολύμπι κι άλλοι απ᾽ το φοβερό κρύο. Αυτή την τύχη είχε το ναυτικό.
[6.45.1] Ο Μαρδόνιος και το πεζικό που στρατοπέδευε στη Μακεδονία δέχτηκαν νυχτερινή επίθεση από τους Βρύγες, φυλή Θρακών· κι οι Βρύγες σκοτώνουν πολλούς από τους στρατιώτες, τραυματίζουν και τον ίδιο τον Μαρδόνιο· όμως μ᾽ όλ᾽ αυτά ούτε κι αυτοί ξέφυγαν το ζυγό των Περσών. Γιατί ο Μαρδόνιος δε σηκώθηκε να φύγει απ᾽ αυτή την περιοχή πριν υποδουλώσει κι αυτούς. [6.45.2] Μόλις όμως τους υπέταξε, πήρε το στρατό του και γύρισε πίσω ύστερα απ᾽ το χτύπημα που δέχτηκε το πεζικό του από τους Βρύγες και το ναυάγιο του ναυτικού στα νερά του Άθω. Λοιπόν αυτό το εκστρατευτικό σώμα, ντροπιασμένο, σηκώθηκε κι έφυγε για την Ασία.
[6.46.1] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτά ο Δαρείος, τον επόμενο χρόνο, πρώτα πρώτα έστειλε αγγελιοφόρο στους Θασίους, που οι γείτονές τους τούς συκοφάντησαν πως τάχα ετοίμαζαν στα κρυφά επανάσταση, και τους πρόσταζε να γκρεμίσουν το τείχος που έζωνε την πόλη τους και να μεταφέρουν τα καράβια τους στα Άβδηρα. [6.46.2] Γιατί οι Θάσιοι, από τη μια μεριά επειδή είχε προηγηθεί η πολιορκία του Ιστιαίου του Μιλησίου κι από την άλλη τα έσοδά τους ήταν μεγάλα, διέθεταν τα χρήματα στη ναυπήγηση πολεμικών πλοίων και στο χτίσιμο ισχυρότερου τείχους γύρω απ᾽ την πόλη τους. Τα έσοδά τους προέρχονταν και από τις κτήσεις που είχαν στη στεριά κι από τα μεταλλεία. [6.46.3] Γιατί από τα χρυσωρυχεία της Σκαπτής Ύλης έμπαιναν στο ταμείο τους συνολικά ογδόντα τάλαντα, κι από τα μεταλλεία που βρίσκονταν στο νησί της Θάσου κάτι λιγότερα, όμως τόσο πολλά, ώστε οι Θάσιοι, απαλλαγμένοι από φόρους για τη γεωργική τους παραγωγή, να έχουν συνολικά έσοδα από τις κτήσεις τους στη στεριά και τα μεταλλεία κάθε χρόνο διακόσια τάλαντα, και, τη χρονιά που τα έσοδα παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση, τριακόσια.
[6.47.1] Τα είδα κι εγώ με τα μάτια μου τα μεταλλεία αυτά, όμως εκείνα που ανακάλυψαν οι Φοίνικες, που με οικιστή τον Θάσο έχτισαν αποικία σ᾽ αυτό το νησί (που τώρα έχει πάρει τ᾽ όνομά του απ᾽ αυτόν το Θάσο, τον Φοίνικα), ήταν απείρως πιο αξιοθαύμαστα από τα σημερινά. [6.47.2] Και τα μεταλλεία αυτά των Φοινίκων βρίσκονται στη Θάσο, στην περιοχή ανάμεσα στις τοποθεσίες που λέγονται Αίνυρα και Κοίνυρα, απέναντι απ᾽ τη Σαμοθράκη· είναι ένα ψηλό βουνό που του έβγαλαν τα σπλάχνα αναζητώντας χρυσάφι· μια τέτοια μορφή παρουσιάζει αυτό.
[6.48.1] Κι οι Θάσιοι, κατά τη διαταγή του βασιλιά, και το τείχος τους γκρέμισαν και τα καράβια τους, όλα, τα μετέφεραν στα Άβδηρα. Είχε γίνει κι αυτό, όταν ο Δαρείος άρχισε να βολιδοσκοπεί τους Έλληνες, τί άραγε είχαν στο νου τους, να του αντισταθούν πολεμώντας ή να του παραδοθούν. [6.48.2] Έστελνε λοιπόν εδώ κι εκεί κήρυκες σ᾽ όλη την Ελλάδα, με προορισμό διαφορετική πόλη για τον καθένα τους, με την προσταγή να ζητούν για το βασιλιά τους γην και ύδωρ. Αυτούς λοιπόν τους έστελνε στην Ελλάδα, ενώ έστελνε άλλους κήρυκες στις παραθαλάσσιες πόλεις που ήταν υποτελείς σ᾽ αυτόν, σ᾽ όλα τα μέρη, παραγγέλνοντας να ναυπηγήσουν πολεμικά καράβια και πλοία για μεταφορά ιππικού.
[6.49.1] Λοιπόν αυτές οι πόλεις προετοίμαζαν τα πλοία, κι από την άλλη μεριά έδωσαν τα όσα απαιτούσε με τις προτάσεις του ο Πέρσης στους κήρυκες που έφτασαν στην Ελλάδα πολλές από τις πόλεις της στεριάς κι όλες οι νησιωτικές στις οποίες πήγαν και ζήτησαν. Λοιπόν και οι άλλοι νησιώτες δίνουν γην και ύδωρ στον Δαρείο, ανάμεσά τους και οι Αιγινήτες. [6.49.2] Μόλις το έκαναν αυτό, οι Αθηναίοι αμέσως τα έβαλαν μαζί τους, πιστεύοντας πως οι Αιγινήτες πρόσφεραν γην και ύδωρ εξαιτίας της έχθρας που τους είχαν, με σκοπό να εκστρατεύσουν εναντίον τους έχοντας σύμμαχο τον Πέρση· χωρίς λοιπόν να κρύβουν τη χαρά τους, αξιοποιώντας αυτή την αφορμή πηγαινοέρχονταν στη Σπάρτη κατηγορώντας τους Αιγινήτες πως με τα όσα είχαν κάνει πρόδιναν την Ελλάδα.
[6.50.1] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτή την καταγγελία ο Κλεομένης, ο γιος του Αναξανδρίδα, βασιλιάς των Σπαρτιατών, πέρασε στην Αίγινα, θέλοντας να συλλάβει τους πρωταίτιους απ᾽ τους Αιγινήτες. [6.50.2] Στην προσπάθειά του να τους συλλάβει πρόβαλαν αντίσταση κι άλλοι Αιγινήτες και προπάντων ο Κριός, ο γιος του Πολυκρίτου, που του είπε πως δε θα του βγει σε καλό αν κάνει πως παίρνει μαζί του έστω κι έναν Αιγινήτη· γιατί αυτές του τις ενέργειες τις κάνει χωρίς να ᾽χει τη γνώμη της σπαρτιατικής βουλής — κι ήταν τα χρήματα της Αθήνας που τον έσπρωξαν σ᾽ αυτό· αν θέλει λοιπόν να κάνει συλλήψεις, ας έρθει μαζί και με τον άλλο βασιλιά, και τότε να τις κάνει. Κι αυτά τα έλεγε καταπώς τον ορμήνεψε ο Δημάρατος. [6.50.3] Κι ο Κλεομένης, την ώρα που έφευγε αποδιωγμένος από την Αίγινα, ρώτησε τον Κριό ποιό είναι τ᾽ όνομά του· κι εκείνος του το είπε. Κι ο Κλεομένης τού αποκρίθηκε: «Καιρός τώρα, κριάρι μου, να χαλκοδέσεις τα κέρατά σου, γιατί όπου να ᾽ναι θα πέσει επάνω σου μεγάλη συμφορά».