Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (6.311-6.389)


Ὣς ἔφατ᾽ εὐχομένη, ἀνένευε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη.
ὣς αἱ μέν ῥ᾽ εὔχοντο Διὸς κούρῃ μεγάλοιο,
Ἕκτωρ δὲ πρὸς δώματ᾽ Ἀλεξάνδροιο βεβήκει
καλά, τά ῥ᾽ αὐτὸς ἔτευξε σὺν ἀνδράσιν οἳ τότ᾽ ἄριστοι
315 ἦσαν ἐνὶ Τροίῃ ἐριβώλακι τέκτονες ἄνδρες,
οἵ οἱ ἐποίησαν θάλαμον καὶ δῶμα καὶ αὐλὴν
ἐγγύθι τε Πριάμοιο καὶ Ἕκτορος, ἐν πόλει ἄκρῃ.
ἔνθ᾽ Ἕκτωρ εἰσῆλθε Διῒ φίλος, ἐν δ᾽ ἄρα χειρὶ
ἔγχος ἔχ᾽ ἑνδεκάπηχυ· πάροιθε δὲ λάμπετο δουρὸς
320 αἰχμὴ χαλκείη, περὶ δὲ χρύσεος θέε πόρκης.
τὸν δ᾽ εὗρ᾽ ἐν θαλάμῳ περικαλλέα τεύχε᾽ ἕποντα,
ἀσπίδα καὶ θώρηκα, καὶ ἀγκύλα τόξ᾽ ἁφόωντα·
Ἀργείη δ᾽ Ἑλένη μετ᾽ ἄρα δμῳῇσι γυναιξὶν
ἧστο, καὶ ἀμφιπόλοισι περικλυτὰ ἔργα κέλευε.
325 τὸν δ᾽ Ἕκτωρ νείκεσσεν ἰδὼν αἰσχροῖς ἐπέεσσι·
«δαιμόνι᾽, οὐ μὲν καλὰ χόλον τόνδ᾽ ἔνθεο θυμῷ.
λαοὶ μὲν φθινύθουσι περὶ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος
μαρνάμενοι· σέο δ᾽ εἵνεκ᾽ ἀϋτή τε πτόλεμός τε
ἄστυ τόδ᾽ ἀμφιδέδηε· σὺ δ᾽ ἂν μαχέσαιο καὶ ἄλλῳ,
330 ὅν τινά που μεθιέντα ἴδοις στυγεροῦ πολέμοιο.
ἀλλ᾽ ἄνα, μὴ τάχα ἄστυ πυρὸς δηΐοιο θέρηται.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν Ἀλέξανδρος θεοειδής·
«Ἕκτορ, ἐπεί με κατ᾽ αἶσαν ἐνείκεσας οὐδ᾽ ὑπὲρ αἶσαν,
τοὔνεκά τοι ἐρέω· σὺ δὲ σύνθεο καί μευ ἄκουσον·
335 οὔ τοι ἐγὼ Τρώων τόσσον χόλῳ οὐδὲ νεμέσσι
ἥμην ἐν θαλάμῳ, ἔθελον δ᾽ ἄχεϊ προτραπέσθαι.
νῦν δέ με παρειποῦσ᾽ ἄλοχος μαλακοῖς ἐπέεσσιν
ὅρμησ᾽ ἐς πόλεμον· δοκέει δέ μοι ὧδε καὶ αὐτῷ
λώϊον ἔσσεσθαι· νίκη δ᾽ ἐπαμείβεται ἄνδρας.
340 ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἐπίμεινον, Ἀρήϊα τεύχεα δύω·
ἢ ἴθ᾽, ἐγὼ δὲ μέτειμι· κιχήσεσθαι δέ σ᾽ ὀΐω.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ·
τὸν δ᾽ Ἑλένη μύθοισι προσηύδα μειλιχίοισι·
«δᾶερ ἐμεῖο κυνὸς κακομηχάνου ὀκρυοέσσης,
345 ὥς μ᾽ ὄφελ᾽ ἤματι τῷ ὅτε με πρῶτον τέκε μήτηρ
οἴχεσθαι προφέρουσα κακὴ ἀνέμοιο θύελλα
εἰς ὄρος ἢ εἰς κῦμα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης,
ἔνθα με κῦμ᾽ ἀπόερσε πάρος τάδε ἔργα γενέσθαι.
αὐτὰρ ἐπεὶ τάδε γ᾽ ὧδε θεοὶ κακὰ τεκμήραντο,
350 ἀνδρὸς ἔπειτ᾽ ὤφελλον ἀμείνονος εἶναι ἄκοιτις,
ὃς ᾔδη νέμεσίν τε καὶ αἴσχεα πόλλ᾽ ἀνθρώπων.
τούτῳ δ᾽ οὔτ᾽ ἂρ νῦν φρένες ἔμπεδοι οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω
ἔσσονται· τῶ καί μιν ἐπαυρήσεσθαι ὀΐω.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν εἴσελθε καὶ ἕζεο τῷδ᾽ ἐπὶ δίφρῳ,
355 δᾶερ, ἐπεί σε μάλιστα πόνος φρένας ἀμφιβέβηκεν
εἵνεκ᾽ ἐμεῖο κυνὸς καὶ Ἀλεξάνδρου ἕνεκ᾽ ἄτης,
οἷσιν ἐπὶ Ζεὺς θῆκε κακὸν μόρον, ὡς καὶ ὀπίσσω
ἀνθρώποισι πελώμεθ᾽ ἀοίδιμοι ἐσσομένοισι.»
Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ·
360 «μή με κάθιζ᾽, Ἑλένη, φιλέουσά περ· οὐδέ με πείσεις·
ἤδη γάρ μοι θυμὸς ἐπέσσυται ὄφρ᾽ ἐπαμύνω
Τρώεσσ᾽, οἳ μέγ᾽ ἐμεῖο ποθὴν ἀπεόντος ἔχουσιν.
ἀλλὰ σύ γ᾽ ὄρνυθι τοῦτον, ἐπειγέσθω δὲ καὶ αὐτός,
ὥς κεν ἔμ᾽ ἔντοσθεν πόλιος καταμάρψῃ ἐόντα.
365 καὶ γὰρ ἐγὼν οἶκόνδε ἐλεύσομαι, ὄφρα ἴδωμαι
οἰκῆας ἄλοχόν τε φίλην καὶ νήπιον υἱόν.
οὐ γὰρ οἶδ᾽ εἰ ἔτι σφιν ὑπότροπος ἵξομαι αὖτις,
ἦ ἤδη μ᾽ ὑπὸ χερσὶ θεοὶ δαμόωσιν Ἀχαιῶν.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κορυθαίολος Ἕκτωρ·
370 αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκανε δόμους εὖ ναιετάοντας,
οὐδ᾽ εὗρ᾽ Ἀνδρομάχην λευκώλενον ἐν μεγάροισιν,
ἀλλ᾽ ἥ γε ξὺν παιδὶ καὶ ἀμφιπόλῳ ἐϋπέπλῳ
πύργῳ ἐφεστήκει γοόωσά τε μυρομένη τε.
Ἕκτωρ δ᾽ ὡς οὐκ ἔνδον ἀμύμονα τέτμεν ἄκοιτιν,
375 ἔστη ἐπ᾽ οὐδὸν ἰών, μετὰ δὲ δμῳῇσιν ἔειπεν·
«εἰ δ᾽ ἄγε μοι, δμῳαί, νημερτέα μυθήσασθε·
πῇ ἔβη Ἀνδρομάχη λευκώλενος ἐκ μεγάροιο;
ἠέ πῃ ἐς γαλόων ἢ εἰνατέρων ἐϋπέπλων,
ἦ ἐς Ἀθηναίης ἐξοίχεται, ἔνθα περ ἄλλαι
380 Τρῳαὶ ἐϋπλόκαμοι δεινὴν θεὸν ἱλάσκονται;»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ ὀτρηρὴ ταμίη πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Ἕκτορ, ἐπεὶ μάλ᾽ ἄνωγας ἀληθέα μυθήσασθαι,
οὔτε πῃ ἐς γαλόων οὔτ᾽ εἰνατέρων ἐϋπέπλων
οὔτ᾽ ἐς Ἀθηναίης ἐξοίχεται, ἔνθα περ ἄλλαι
385 Τρῳαὶ ἐϋπλόκαμοι δεινὴν θεὸν ἱλάσκονται,
ἀλλ᾽ ἐπὶ πύργον ἔβη μέγαν Ἰλίου, οὕνεκ᾽ ἄκουσε
τείρεσθαι Τρῶας, μέγα δὲ κράτος εἶναι Ἀχαιῶν.
ἡ μὲν δὴ πρὸς τεῖχος ἐπειγομένη ἀφικάνει,
μαινομένῃ ἐϊκυῖα· φέρει δ᾽ ἅμα παῖδα τιθήνη.»


Ευχήθη, αλλ᾽ όμως η θεά σ᾽ αυτά δεν ευδοκούσε.
Κι ενώ την κόρην του Διός αυτές παρακαλούσαν,
ο Έκτωρ προς τα δώματα κινούσε του Αλεξάνδρου,
που ωραία τα ᾽χε κάμει αυτός με διαλεκτούς τεχνίτες
315και ήσαν τότ᾽ εξαίσιοι στην κάρπιμην Τρωάδα·
αυλήν εις την ακρόπολιν και θάλαμον και δώμα
του έκτισαν στου Έκτορος σιμά και του Πριάμου·
και ο θείος Έκτωρ βάδιζ᾽ εκεί μέσα κι εκρατούσε
κοντάρι ενδεκάπηχο, που με χρυσό στεφάνι
320σπιθοβολούσε η λόγχη του· κι ήβρε τον αδελφόν του
στον θάλαμο που τα λαμπρά συγύριζε άρματά του,
το τόξο και τον θώρακα και την καλήν ασπίδα·
κι η Ελέν᾽ η Αργεία κάθονταν και ολόγυρα οι γυναίκες
κι έφτιαναν έργ᾽ αμίμητα καθώς τες οδηγούσε.
325Και ο Έκτωρ τον ονείδισε πικρώς άμα τον είδε:
«Άθλιε, καλά δεν έκαμες τόσην χολήν να πάρεις·
πέφτουν μαχόμενοι λαοί στα τείχη μας τριγύρω
και εξ αφορμής σου αλαλαγμός, φλόγα πολέμου ζώνει
την πόλιν τούτην· και όμως συ θα ονείδιζες καθέναν
330άλλον που να ᾽βλεπες μακράν να φύγει απ᾽ τον αγώνα·
αλλά σηκώσου πριν το πυρ την πόλιν καταλύσει».
Του απάντησε ο θεόμορφος Αλέξανδρος και του ᾽πε:
«Έκτωρ, αφού με δίκαιον μ᾽ ελέγχεις και όχι αδίκως,
θα σου ομιλήσω καθαρά και πρόσεχε ν᾽ ακούσεις·
335στους Τρώας πείσμα μήτε οργή δεν μ᾽ έκαμε να μείνω
στον θάλαμον, αλλ᾽ ήθελα την θλίψιν μου να τρέφω·
τώρα με λόγια μαλακά μ᾽ εκίνησε η γυνή μου
να πολεμήσω· και ως κι εγώ καλύτερο το κρίνω·
τους άνδρες εις τον πόλεμον συχνά ξαλλάζ᾽ η νίκη.
340Αλλ᾽ όσο εγώ ν᾽ αρματωθώ, συ μην αναχωρήσεις,
ή, αν θέλεις, πήγαινε, κι εγώ, θαρρώ, θα σε προφθάσω».
Είπε· και δεν του απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ·
κι η Ελένη γλυκομίλητα του είπε: «Ανδράδελφέ μου,
οϊμένα της κακόπρακτης, της οργισμένης σκύλας·
345αχ! την ημέρα που στο φως με έφερε η μητέρα,
να μ᾽ είχε αρπάξει ανεμική κακή, να μ᾽ είχε ρίξει
εις όρος ή στης θάλασσας το φουσκωμένο κύμα
να με ρουφήσει και όχι αυτά που εγίνηκαν να γίνουν.
Αλλ᾽ αφού τούτα τα κακά οι αθάνατοι διορίσαν,
350ας είχα καν καλύτερον τον άνδρα να γνωρίζει
του κόσμου την κατακραυγήν και τους ονειδισμούς του·
και τούτος τώρα νουν ποσώς δεν έχει ούτε θα λάβει,
ώστε θα πάθει· αλλ᾽ όρισε, ανδράδελφε, εδώ μέσα,
κάθισε εις τούτο το θρονί· γνωρίζ᾽ ότ᾽ η ψυχή σου
355μάλιστα εκείνη αισθάνεται τον μόχθον που από εμένα
την σκύλαν και απ᾽ το ανόμημα προήλθε του Αλεξάνδρου,
οπού μας κακομοίρανε ο Ζευς δια να γενούμε
και των κατόπι γενεών τραγούδι ξακουσμένο».
Και ο μέγας της απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ:
360«Εάν κι εγκάρδια με καλείς, δεν θα καθίσω, Ελένη,
ότ᾽ η ψυχή μου επιθυμεί σφόδρα βοηθός να δράμω
των Τρώων που με αναζητούν, αφού μακράν τους είμαι·
αλλά συ παρακίνησε τον Πάριν κι ας φροντίσει
και αφ᾽ εαυτού του όσο είμ᾽ εγώ στην πόλιν, να με φθάσει,
365ότι θα υπάγω σπίτι μου να ιδώ τους σπιτικούς μου,
την ποθητήν συμβίαν μου και το γλυκό μου βρέφος,
Δεν ξεύρω αν θα ξαναϊδούν ή θέλει βουλή θεία
σήμερ᾽ από των Αχαιών τα χέρια να αποθάνω».
Αυτά είπε· κι εκίνησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ.
370Και εις το λαμπρό του μέγαρο δεν άργησε να φθάσει.
Αλλ᾽ όμως την λευκόχερην δεν ηύρεν Ανδρομάχην·
εκείνη με το βρέφος της και την καλήν βυζάστραν
άνω στον πύργον έστεκε να οδύρεται, να κλαίει·
και αφού μέσα δεν εύρηκε την άψογην συμβίαν,
375εις το κατώφλι εστάθηκε και προς τες κόρες είπε:
«Ω κόρες, την αλήθειαν ειπείτε μου να μάθω·
εδώθεν η λευκόχερη πού εβγήκεν Ανδρομάχη
Να εύρει συννυφάδα της ή ανδράδελφην επήγεν,
ή στον ναόν της Αθηνάς όπου κι οι άλλες είναι
380δέσποινες και την τρομερήν θεάν εξιλεώνουν;»
Τότε σ᾽ αυτόν απάντησεν η έξυπνη οικονόμα:
«Ω Έκτωρ, την αλήθειαν θα ειπώ, καθώς προστάζεις·
δεν πήγε εις συννυφάδα της ή ανδράδελφην καθόλου
ή στον ναόν της Αθηνάς, όπου κι οι άλλες είναι
385δέσποινες και την τρομερήν θεάν εξιλεώνουν·
αλλά στον πύργον έτρεξε της πόλεως άμ᾽ ακούσθη
νίκη τρανή των Αχαιών και συντριμμός των Τρώων·
και ως φρενιασμένη θα ᾽φθασε στα τείχη τώρα κείνη,
κι έχει σιμά της η τροφός το βρέφος στην αγκάλη».