Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Αἴας (263-283)


ΧΟ. ἀλλ᾽ εἰ πέπαυται, κάρτ᾽ ἂν εὐτυχεῖν δοκῶ·
φρούδου γὰρ ἤδη τοῦ κακοῦ μείων λόγος.
265ΤΕΚ. πότερα δ᾽ ἄν, εἰ νέμοι τις αἵρεσιν, λάβοις,
φίλους ἀνιῶν αὐτὸς ἡδονὰς ἔχειν,
ἢ κοινὸς ἐν κοινοῖσι λυπεῖσθαι ξυνών;
ΧΟ. τό τοι διπλάζον, ὦ γύναι, μεῖζον κακόν.
ΤΕΚ. ἡμεῖς ἄρ᾽ οὐ νοσοῦντος ἀτώμεσθα νῦν.
270ΧΟ. πῶς τοῦτ᾽ ἔλεξας; οὐ κάτοιδ᾽ ὅπως λέγεις.
ΤΕΚ. ἁνὴρ ἐκεῖνος, ἡνίκ᾽ ἦν ἐν τῇ νόσῳ,
αὐτὸς μὲν ἥδεθ᾽ οἷσιν εἴχετ᾽ ἐν κακοῖς,
ἡμᾶς δὲ τοὺς φρονοῦντας ἠνία ξυνών·
νῦν δ᾽ ὡς ἔληξε κἀνέπνευσε τῆς νόσου,
275κεῖνός τε λύπῃ πᾶς ἐλήλαται κακῇ
ἡμεῖς θ᾽ ὁμοίως οὐδὲν ἧσσον ἢ πάρος.
ἆρ᾽ ἔστι ταῦτα δὶς τόσ᾽ ἐξ ἁπλῶν κακά;
ΧΟ. ξύμφημι δή σοι καὶ δέδοικα μὴ ᾽κ θεοῦ
πληγή τις ἥκει. πῶς γάρ, εἰ πεπαυμένος
280μηδέν τι μᾶλλον ἢ νοσῶν εὐφραίνεται;
ΤΕΚ. ὡς ὧδ᾽ ἐχόντων τῶνδ᾽ ἐπίστασθαί σε χρή.
ΧΟ. τίς γάρ ποτ᾽ ἀρχὴ τοῦ κακοῦ προσέπτατο;
δήλωσον ἡμῖν τοῖς ξυναλγοῦσιν τύχας.


ΧΟ. Αν η τρέλα του έχει κοπάσει, τότε νιώθω κι εγώ
μεγάλη ανακούφιση· αφού το κακό που έχει φύγει,
λίγο πια λογαριάζεται.
ΤΕ. Τί ωστόσο απ᾽ τα δυο, αν ήταν στο χέρι σου, θα είχες
διαλέξει; να νιώθεις φιλήδονος, αφήνοντας λυπημένους
τους φίλους; ή συμπάσχοντας κι εσύ να υποφέρεις;
ΧΟ. Διπλό, κυρά μου, το κακό, γίνεται πιο μεγάλο.
ΤΕ. Γι᾽ αυτό κι εμείς τώρα διπλά υποφέρουμε,
που το κακό υποχώρησε.
270ΧΟ. Τί πάει να πει ο λόγος σου; δεν έπιασα το νόημα.
ΤΕ. Αυτός ο δύστυχος, όσο η παραφορά κρατούσε,
ο ίδιος ηδονίζονταν με το κακό που τον παγίδεψε,
ενώ σ᾽ εμάς, που το μυαλό μας είναι καθαρό,
θλίψη βαριά μάς προξενούσε.
Τώρα ωστόσο που η παραφορά του πέρασε,
εκείνος έχει βυθιστεί σε λύπη ασήκωτη,
αλλά κι ο πόνος ο δικός μας δεν λέει να λιγοστέψει.
Δεν έγινε έτσι το κακό από απλό διπλό;
ΧΟ. Είμαι της ίδιας γνώμης, με συνεπαίρνει ακόμη
ο φόβος μήπως έπεσε στο κεφάλι του πλήγμα
θεήλατο. Αλλιώς πώς εξηγείται που δεν αισθάνεται
280κάποια αλάφρωση, μόλο που πέρασε η αρρώστια;
ΤΕ. Πώς έγινε αυτό που έγινε, θα πρέπει να το μάθεις
ΧΟ. Πες το από την αρχή, πώς τον εδάμασε η συμφορά,
φανέρωσέ το και σ᾽ εμάς που συμπονούμε.


ΧΟΡ. Όμως, αν έπαψ᾽ η αρρώστια του, μεγάλη
θα ᾽ναι, θαρρώ, ευτυχία τούτο· άμα περάσει
το κακό, δε μιλάς γι᾽ αυτό καθόλου.
ΤΕΚ. Και ποιό απ᾽ τα δυο θα προτιμούσες,
αν σ᾽ έβαζε κανένας να διαλέξεις·
να χαιρόσουν εσύ και να ᾽δινες στους φίλους
θλίψη ή να λυπόσουνα μαζί τους;
ΧΟΡ. Τα πάθη τα διπλά είναι πιο μεγάλα.
ΤΕΚ. Γι᾽ αυτό λοιπόν κι εμείς πονάμε τώρα
περσότερο, κι ας έχει πάψει η τρέλα.
270ΧΟΡ. Πώς το ᾽πες; Δεν καταλαβαίνω.
ΤΕΚ. Όσο τον κάτεχε η μανία, εκείνος
χαιρόταν που βρισκότανε σε τέτοια
δεινά, όμως σ᾽ εμάς που έχουμε ακέρια
τα λογικά μας, θλίψη μάς γεννούσε.
Τώρα, καθώς ξεθύμαν᾽ η αρρώστια
κι ανάσανε απ᾽ αυτήν, τον κυνηγάει
πόνος βαρύς κι εμείς όμοια όπως πρώτα
θλιβόμαστε. Δεν είναι τούτες πίκρες
διπλές, ενώ ήταν πριν μόνο για έναν;
ΧΟΡ. Ναι, συμφωνώ μαζί σου, μα φοβάμαι
μήπως θεόσταλτο κακό μας ήρθε·
γιατί, μια κι η αρρώστια του έπαψε, πώς τότε
280δε χαίρεται καθώς όταν την είχε;
ΤΕΚ. Πρέπει να ξέρεις πώς του έχουν γίνει.
ΧΟΡ. Η συμφορά πώς άρχισε; Για λέγε
σ᾽ εμάς που για τα πάθη του πονάμε.


ΧΟΡ. Αν είναι στα καλά του πλια, χαρά περίσσα το ᾽χω.
Τι σαν περάσει το κακό κι ο λόγος του μικραίνει.
ΤΕΚ. Ποιό, αν σε βάζαν διαλεχτή, θενά ᾽θελες να πάρεις;
εσύ να ᾽σαι χαρούμενος και να χολιάς τους φίλους,
γιά με τους φίλους σου μαζί να ᾽χεις τις ίδιες λύπες;
ΧΟΡ. Το μεγαλύτερο κακό είν᾽ το διπλό, κυρά μου.
ΤΕΚ. Εμείς κι αν είμαστε καλά, η συφορά μάς πήρε.
270ΧΟΡ. Πώς το ᾽πες; Δεν κατάλαβα ποιό είναι το νόημά σου.
ΤΕΚ. Όντας αυτόν τον άθρωπο η αρρώστια τον κρατούσε,
για όσες είχε συφορές είχε χαρά περίσσα,
κι εμείς που τα ᾽χαμε σωστά μάς κάτεχεν η λύπη·
τώρα που σαν ανάσανε και του ᾽παψε η αρρώστια,
κι εκείνον λύπη τον κρατεί, κι εμάς σαν πρώτα μαύρη.
Διπλές δεν είναι οι συφορές μέσα από μια βγαλμένες;
ΧΟΡ. Σωστά, και τρέμω μη απ᾽ τον θεό κάποια κατάρα φτάνει.
Γιατί, μαθέ, σαν έπαψε η αρρώστια που είχε πρώτα
280δεν είναι και χαρούμενος πλιότερο εκείνος τώρα.
ΤΕΚ. Έτσι πώς έγιναν αυτά χρειάζεται να ξέρεις.
ΧΟΡ. Και ποιά να στάθηκε η αρχή στη συφορά αυτή πρώτη;
φανέρωσέ μας πὄχομε ίδιο κι εμείς τον πόνο.