Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Κατὰ Φιλίππου γ΄ (9) (15-20)

[15] Ἀλλ᾽ ἔστιν, ὦ πρὸς τοῦ Διός, ὅστις εὖ φρονῶν ἐκ τῶν ὀνομάτων μᾶλλον ἢ τῶν πραγμάτων τὸν ἄγοντ᾽ εἰρήνην ἢ πολεμοῦνθ᾽ αὑτῷ σκέψαιτ᾽ ἄν; οὐδεὶς δήπου. ὁ τοίνυν Φίλιππος ἐξ ἀρχῆς, ἄρτι τῆς εἰρήνης γεγονυίας, οὔπω Διοπείθους στρατηγοῦντος οὐδὲ τῶν ὄντων ἐν Χερρονήσῳ νῦν ἀπεσταλμένων, Σέρριον καὶ Δορίσκον ἐλάμβανε καὶ τοὺς ἐκ Σερρείου τείχους καὶ Ἱεροῦ ὄρους στρατιώτας ἐξέβαλλεν, οὓς ὁ ὑμέτερος στρατηγὸς κατέστησεν. [16] καίτοι ταῦτα πράττων τί ἐποίει; εἰρήνην μὲν γὰρ ὠμωμόκει. καὶ μηδεὶς εἴπῃ, «τί δὲ ταῦτ᾽ ἐστίν, ἢ τί τούτων μέλει τῇ πόλει;» εἰ μὲν γὰρ μικρὰ ταῦτα, ἢ μηδὲν ὑμῖν αὐτῶν ἔμελεν, ἄλλος ἂν εἴη λόγος οὗτος· τὸ δ᾽ εὐσεβὲς καὶ τὸ δίκαιον, ἄν τ᾽ ἐπὶ μικροῦ τις ἄν τ᾽ ἐπὶ μείζονος παραβαίνῃ, τὴν αὐτὴν ἔχει δύναμιν. φέρε δὴ νῦν, ἡνίκ᾽ εἰς Χερρόνησον, ἣν βασιλεὺς καὶ πάντες οἱ Ἕλληνες ὑμετέραν ἐγνώκασιν εἶναι, ξένους εἰσπέμπει καὶ βοηθεῖν ὁμολογεῖ καὶ ἐπιστέλλει ταῦτα, τί ποιεῖ; [17] φησὶ μὲν γὰρ οὐ πολεμεῖν, ἐγὼ δὲ τοσούτου δέω ταῦτα ποιοῦντ᾽ ἐκεῖνον ἄγειν ὁμολογεῖν τὴν πρὸς ὑμᾶς εἰρήνην, ὥστε καὶ Μεγάρων ἁπτόμενον κἀν Εὐβοίᾳ τυραννίδα κατασκευάζοντα καὶ νῦν ἐπὶ Θρᾴκην παριόντα καὶ τἀν Πελοποννήσῳ σκευωρούμενον καὶ πάνθ᾽ ὅσα πράττει μετὰ τῆς δυνάμεως ποιοῦντα, λύειν φημὶ τὴν εἰρήνην καὶ πολεμεῖν ὑμῖν, εἰ μὴ καὶ τοὺς τὰ μηχανήματ᾽ ἐφιστάντας εἰρήνην ἄγειν φήσετε, ἕως ἂν αὐτὰ τοῖς τείχεσιν ἤδη προσαγάγωσιν. ἀλλ᾽ οὐ φήσετε· ὁ γὰρ οἷς ἂν ἐγὼ ληφθείην, ταῦτα πράττων καὶ κατασκευαζόμενος, οὗτος ἐμοὶ πολεμεῖ, κἂν μήπω βάλλῃ μηδὲ τοξεύῃ. [18] τίσιν οὖν ὑμεῖς κινδυνεύσαιτ᾽ ἄν, εἴ τι γένοιτο; τῷ τὸν Ἑλλήσποντον ἀλλοτριωθῆναι, τῷ Μεγάρων καὶ τῆς Εὐβοίας τὸν πολεμοῦνθ᾽ ὑμῖν γενέσθαι κύριον, τῷ Πελοποννησίους τἀκείνου φρονῆσαι. εἶτα τὸν τοῦτο τὸ μηχάνημ᾽ ἐπὶ τὴν πόλιν ἱστάντα, τοῦτον εἰρήνην ἄγειν ἐγὼ φῶ πρὸς ὑμᾶς; [19] πολλοῦ γε καὶ δεῖ, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ἧς ἡμέρας ἀνεῖλε Φωκέας, ἀπὸ ταύτης ἔγωγ᾽ αὐτὸν πολεμεῖν ὁρίζομαι. ὑμᾶς δ᾽, ἐὰν ἀμύνησθ᾽ ἤδη, σωφρονήσειν φημί, ἐὰν δ᾽ ἐάσητε, οὐδὲ τοῦθ᾽ ὅταν βούλησθε δυνήσεσθαι ποιῆσαι. καὶ τοσοῦτόν γ᾽ ἀφέστηκα τῶν ἄλλων, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τῶν συμβουλευόντων, ὥστ᾽ οὐδὲ δοκεῖ μοι περὶ Χερρονήσου νῦν σκοπεῖν οὐδὲ Βυζαντίου, [20] ἀλλ᾽ ἐπαμῦναι μὲν τούτοις, καὶ διατηρῆσαι μή τι πάθωσι, καὶ τοῖς οὖσιν ἐκεῖ νῦν στρατιώταις πάνθ᾽ ὅσων ἂν δέωνται ἀποστεῖλαι, βουλεύεσθαι μέντοι περὶ πάντων τῶν Ἑλλήνων ὡς ἐν κινδύνῳ μεγάλῳ καθεστώτων. βούλομαι δ᾽ εἰπεῖν πρὸς ὑμᾶς ἐξ ὧν ὑπὲρ τῶν πραγμάτων οὕτω φοβοῦμαι, ἵν᾽, εἰ μὲν ὀρθῶς λογίζομαι, μετάσχητε τῶν λογισμῶν καὶ πρόνοιάν τιν᾽ ὑμῶν γ᾽ αὐτῶν, εἰ μὴ καὶ τῶν ἄλλων ἄρα βούλεσθε, ποιήσησθε, ἂν δὲ ληρεῖν καὶ τετυφῶσθαι δοκῶ, μήτε νῦν μήτ᾽ αὖθις ὡς ὑγιαίνοντί μοι προσέχητε.

[15] Αλλά, προς θεού, ποιος μυαλωμένος άνθρωπος θα κρίνει από τις λέξεις μάλλον παρά από τα γεγονότα αυτόν που βρίσκεται σε ειρήνη ή σε πόλεμο μαζί του; Κανένας βέβαια. Ο Φίλιππος λοιπόν από την πρώτη στιγμή, μόλις είχε γίνει η ειρήνη, πριν διοριστεί στρατηγός ο Διοπείθης και πριν αποσταλούν οι άνδρες που βρίσκονται τώρα στη Χερρόνησο, κατελάμβανε το Σέρριο και τον Δορίσκο και έδιωχνε από το Σέρρειο τείχος και από το Ιερό όρος τους στρατιώτες μας, που εγκατέστησε εκεί ο στρατηγός σας. [16] Αλήθεια, όταν ενεργούσε έτσι, τι έκανε; Γιατί ήδη είχε επικυρώσει με όρκους την ειρήνη. Και ας μη μου πει κανείς «ποια είναι αυτά τα μέρη; Τι νοιάζεται η πόλη μας γι᾽ αυτά;». Γιατί, αν αυτά είναι μικρά ή δεν σας ενδιαφέρουν καθόλου, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Αλλά η ευσέβεια και το δίκαιο είτε τα παραβιάζει κανείς σε μικρά είτε σε μείζονος σημασίας ζητήματα, έχουν την ίδια βαρύτητα. Ελάτε λοιπόν τώρα, όταν στη Χερρόνησο, που ο βασιλιάς και όλοι οι Έλληνες έχουν αποφανθεί ότι είναι δική σας, στέλνει μισθοφόρους, παραδέχεται μάλιστα ότι στέλνει βοήθεια και τα γράφει σε επιστολή, τι κάνει; [17] Αυτός βέβαια ισχυρίζεται ότι δεν σας πολεμά. Εγώ όμως, με αυτά που κάνει, τόσο πολύ απέχω από το να δεχτώ ότι εκείνος τηρεί την ειρήνη που έχει κάνει μαζί σας, ώστε, τη στιγμή που προσπαθεί να βάλει χέρι στα Μέγαρα, να εγκαθιδρύσει τυραννίδα στην Εύβοια, εισχωρεί σήμερα στη Θράκη, δολοπλοκεί στην Πελοπόννησο και κάνει με στρατιωτική δύναμη όλα όσα επιχειρεί, ύστερα από όλα αυτά σας διαβεβαιώνω ότι παραβαίνει τους όρους της ειρήνης και σας πολεμά, εκτός και αν ισχυριστείτε ότι και αυτοί που στήνουν τις πολιορκητικές μηχανές έχουν ειρήνη ως τη στιγμή που θα τις φέρουν ακριβώς δίπλα στα τείχη. Αλλά δεν θα πείτε κάτι τέτοιο. Γιατί όποιος προβαίνει σε τέτοιες ενέργειες και ετοιμάζει τα μέσα με τα οποία μπορεί να με καταλάβει, αυτός με πολεμά και ας μη ρίχνει ακόμη ακόντια και βέλη. [18] Από ποια λοιπόν γεγονότα θα κινδυνεύσετε, αν συμβεί κάτι; Από το να περάσει σε ξένα χέρια ο Ελλήσποντος, να γίνει ο εχθρός σας κύριος των Μεγάρων και της Εύβοιας, να υπηρετούν οι Πελοποννήσιοι τα συμφέροντα εκείνου. Και ύστερα εγώ θα ισχυριστώ ότι έχει ειρήνη με σας αυτός που στήνει εναντίον της πόλης μας αυτήν την πολεμική μηχανή; [19] Κάθε άλλο μάλιστα· αλλά από την ημέρα που συνέτριψε τους Φωκείς, από τότε βέβαια εγώ προσδιορίζω ότι αυτός μας πολεμά. Και αν εσείς τον αντιμετωπίσετε τώρα, λέω ότι θα δείξετε φρόνηση, αν όμως τον αφήσετε, δεν θα μπορέσετε να κάνετε αυτό, ακόμη και όταν το θελήσετε. Τόσο πολύ διαφέρουν οι απόψεις μου, Αθηναίοι, από των άλλων συμβούλων, ώστε ούτε καν θεωρώ σκόπιμο να σκεφτόσαστε τώρα για τη Χερρόνησο και το Βυζάντιο· [20] φρονώ βέβαια ότι επιβάλλεται να τους βοηθήσετε και συνεχώς να προσέχετε μην πάθουν τίποτε· επίσης και στους στρατιώτες μας που βρίσκονται τώρα εκεί να στείλετε όλα όσα χρειάζονται· προπάντων όμως να σκέφτεστε για όλους τους Έλληνες, γιατί έχουν περιέλθει σε μεγάλο κίνδυνο. Θέλω όμως να πω σε σας για ποιους λόγους φοβάμαι τόσο πολύ για την κατάσταση, ώστε, αν σκέφτομαι σωστά, να συμμεριστείτε τις σκέψεις μου και να λάβετε κάποια πρόνοια τουλάχιστον για τους εαυτούς σας, αν δεν θέλετε για τους άλλους· αν πάλι σας δίνω την εντύπωση ότι φλυαρώ και είμαι τελείως πωρωμένος, ούτε τώρα ούτε άλλη φορά να με προσέξετε ως άνθρωπο που είναι καλά στα μυαλά του.