Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.58.1-1.61.5)

[1.58.1] Ποτειδεᾶται δὲ πέμψαντες μὲν καὶ παρ᾽ Ἀθηναίους πρέσβεις, εἴ πως πείσειαν μὴ σφῶν πέρι νεωτερίζειν μηδέν, ἐλθόντες δὲ καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα μετὰ Κορινθίων, [ἔπρασσον] ὅπως ἑτοιμάσαιντο τιμωρίαν, ἢν δέῃ, ἐπειδὴ ἔκ τε Ἀθηνῶν ἐκ πολλοῦ πράσσοντες οὐδὲν ηὕροντο ἐπιτήδειον, ἀλλ᾽ αἱ νῆες αἱ ἐπὶ Μακεδονίαν καὶ ἐπὶ σφᾶς ὁμοίως ἔπλεον, καὶ τὰ τέλη τῶν Λακεδαιμονίων ὑπέσχετο αὐτοῖς, ἢν ἐπὶ Ποτείδαιαν ἴωσιν Ἀθηναῖοι, ἐς τὴν Ἀττικὴν ἐσβαλεῖν, τότε δὴ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον ἀφίστανται μετὰ Χαλκιδέων καὶ Βοττιαίων κοινῇ ξυνομόσαντες. [1.58.2] καὶ Περδίκκας πείθει Χαλκιδέας τὰς ἐπὶ θαλάσσῃ πόλεις ἐκλιπόντας καὶ καταβαλόντας ἀνοικίσασθαι ἐς Ὄλυνθον μίαν τε πόλιν ταύτην ἰσχυρὰν ποιήσασθαι· τοῖς τ᾽ ἐκλιποῦσι τούτοις τῆς ἑαυτοῦ γῆς τῆς Μυγδονίας περὶ τὴν Βόλβην λίμνην ἔδωκε νέμεσθαι, ἕως ἂν ὁ πρὸς Ἀθηναίους πόλεμος ᾖ. καὶ οἱ μὲν ἀνῳκίζοντό τε καθαιροῦντες τὰς πόλεις καὶ ἐς πόλεμον παρεσκευάζοντο· [1.59.1] αἱ δὲ τριάκοντα νῆες τῶν Ἀθηναίων ἀφικνοῦνται ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης, καὶ καταλαμβάνουσι τήν τε Ποτείδαιαν καὶ τἆλλα ἀφεστηκότα. [1.59.2] νομίσαντες δὲ οἱ στρατηγοὶ ἀδύνατα εἶναι πρός τε Περδίκκαν πολεμεῖν τῇ παρούσῃ δυνάμει καὶ τὰ ξυναφεστῶτα χωρία τρέπονται ἐπὶ τὴν Μακεδονίαν, ἐφ᾽ ὅπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐξεπέμποντο, καὶ καταστάντες ἐπολέμουν μετὰ Φιλίππου καὶ τῶν Δέρδου ἀδελφῶν ἄνωθεν στρατιᾷ ἐσβεβληκότων. [1.60.1] καὶ ἐν τούτῳ οἱ Κορίνθιοι, τῆς Ποτειδαίας ἀφεστηκυίας καὶ τῶν Ἀττικῶν νεῶν περὶ Μακεδονίαν οὐσῶν, δεδιότες περὶ τῷ χωρίῳ καὶ οἰκεῖον τὸν κίνδυνον ἡγούμενοι πέμπουσιν ἑαυτῶν τε ἐθελοντὰς καὶ τῶν ἄλλων Πελοποννησίων μισθῷ πείσαντες ἑξακοσίους καὶ χιλίους τοὺς πάντας ὁπλίτας καὶ ψιλοὺς τετρακοσίους. [1.60.2] ἐστρατήγει δὲ αὐτῶν Ἀριστεὺς ὁ Ἀδειμάντου, κατὰ φιλίαν τε αὐτοῦ οὐχ ἥκιστα οἱ πλεῖστοι ἐκ Κορίνθου στρατιῶται ἐθελονταὶ ξυνέσποντο·ἦν γὰρ τοῖς Ποτειδεάταις αἰεί ποτε ἐπιτήδειος. [1.60.3] καὶ ἀφικνοῦνται τεσσαρακοστῇ ἡμέρᾳ ὕστερον ἐπὶ Θρᾴκης ἢ Ποτείδαια ἀπέστη.
[1.61.1] ῏Ηλθε δὲ καὶ τοῖς Ἀθηναίοις εὐθὺς ἡ ἀγγελία τῶν πόλεων ὅτι ἀφεστᾶσι, καὶ πέμπουσιν, ὡς ᾔσθοντο καὶ τοὺς μετ᾽ Ἀριστέως ἐπιπαριόντας, δισχιλίους ἑαυτῶν ὁπλίτας καὶ τεσσαράκοντα ναῦς πρὸς τὰ ἀφεστῶτα, καὶ Καλλίαν τὸν Καλλιάδου πέμπτον αὐτὸν στρατηγόν, [1.61.2] οἳ ἀφικόμενοι ἐς Μακεδονίαν πρῶτον καταλαμβάνουσι τοὺς προτέρους χιλίους Θέρμην ἄρτι ᾑρηκότας καὶ Πύδναν πολιορκοῦντας. [1.61.3] προσκαθεζόμενοι δὲ καὶ αὐτοὶ τὴν Πύδναν ἐπολιόρκησαν μέν, ἔπειτα δὲ ξύμβασιν ποιησάμενοι καὶ ξυμμαχίαν ἀναγκαίαν πρὸς τὸν Περδίκκαν, ὡς αὐτοὺς κατήπειγεν ἡ Ποτείδαια καὶ ὁ Ἀριστεὺς παρεληλυθώς, ἀπανίστανται ἐκ τῆς Μακεδονίας, [1.61.4] καὶ ἀφικόμενοι ἐς Βέροιαν κἀκεῖθεν ἐπὶ Στρέψαν καὶ πειράσαντες πρῶτον τοῦ χωρίου καὶ οὐχ ἑλόντες ἐπορεύοντο κατὰ γῆν πρὸς τὴν Ποτείδαιαν, τρισχιλίοις μὲν ὁπλίταις ἑαυτῶν, χωρὶς δὲ τῶν ξυμμάχων πολλοῖς, ἱππεῦσι δὲ ἑξακοσίοις Μακεδόνων τοῖς μετὰ Φιλίππου καὶ Παυσανίου· ἅμα δὲ νῆες παρέπλεον ἑβδομήκοντα. [1.61.5] κατ᾽ ὀλίγον δὲ προϊόντες τριταῖοι ἀφίκοντο ἐς Γίγωνον καὶ ἐστρατοπεδεύσαντο.

[1.58.1] Οι Ποτιδαιάτες είχαν στείλει πρέσβεις στην Αθήνα για να πείσουν τους Αθηναίους να μην κάνουν τίποτε εναντίον τους, αλλά είχαν στείλει και στην Σπάρτη πρέσβεις συνοδευόμενους από τους Κορίνθιους για να ζητήσουν να ετοιμαστεί βοήθεια, αν παρουσιαζόταν ανάγκη. Όταν, παρά τις πολλές προσπάθειες τους, δεν μπόρεσαν να πετύχουν από τους Αθηναίους τίποτε το ικανοποιητικό —αντίθετα ο στόλος που πήγαινε στην Μακεδονία προοριζόταν και γι᾽ αυτούς— και όταν οι άρχοντες της Σπάρτης τους υποσχέθηκαν ότι, αν οι Αθηναίοι εκστρατεύσουν εναντίον της Ποτίδαιας, οι Λακεδαιμόνιοι θα κάνουν εισβολή στην Αττική, οι Ποτιδαιάτες, με την ευκαιρία αυτή, αποστάτησαν μαζί με τους Χαλκιδείς και τους Βοττιαίους με τους οποίους έκαναν κοινούς όρκους. [1.58.2] Τότε ο Περδίκκας έπεισε τους Χαλκιδείς να εγκαταλείψουν τις παράλιες πόλεις τους, να τις καταστρέψουν και να συγκεντρωθούν όλοι σε μια πολιτεία, την Όλυνθο, που θα την οχύρωναν καλά. Σ᾽ εκείνους που θα εγκαταλείπαν τις πολιτείες τους έδινε γαίες δικές του στην Μυγδονία, κοντά στη λίμνη Βόλβη, για να τις καλλιεργούν όσο θα διαρκούσε ο πόλεμος εναντίον των Αθηναίων. Οι πληθυσμοί αυτοί, λοιπόν, καταστρέφαν τις πολιτείες τους, μετοικούσαν κι ετοιμάζονταν για τον πόλεμο.
[1.59.1] Τα τριάντα αθηναϊκά πολεμικά έφτασαν στα παράλια της Θράκης και βρήκαν επαναστατημένες την Ποτίδαια και τις άλλες πόλεις. [1.59.2] Οι στρατηγοί έκριναν ότι με τις δυνάμεις που είχαν δεν μπορούσαν να χτυπήσουν και τον Περδίκκα και τις επαναστατημένες πολιτείες και στράφηκαν εναντίον της Μακεδονίας που ήταν και αρχικός τους στόχος. Αποβιβάστηκαν στην Μακεδονία και άρχισαν τον πόλεμο με την βοήθεια του Φιλίππου και των αδελφών του Δέρδα που είχαν κάνει εισβολή από τα βόρεια.
[1.60.1] Με την επανάσταση της Ποτίδαιας και τον αττικό στόλο στην Μακεδονία, οι Κορίνθιοι ανησύχησαν για την περιοχή και, θεωρώντας πως κινδυνεύουν και δικά τους συμφέροντα, έστειλαν στρατό από εθελοντές δικούς τους και μισθοφόρους Πελοποννησίους. Η συνολική δύναμη ήταν χίλιοι εξακόσιοι οπλίτες και τετρακόσιοι ψιλοί. [1.60.2] Αρχηγός τους ήταν ο Αριστεύς του Αδειμάντου που ήταν δημοφιλής και πολλοί εθελοντές είχαν ξεκινήσει για χάρη του. Με τους Ποτιδαιάτες επίσης είχε καλές σχέσεις. [1.60.3] Το εκστρατευτικό αυτό σώμα έφτασε στην περιοχή της Θράκης σαράντα μέρες μετά την επανάσταση της Ποτίδαιας.
[1.61.1] Αλλά και οι Αθηναίοι είχαν πληροφορηθεί αμέσως ότι οι πολιτείες είχαν επαναστατήσει. Όταν έμαθαν ότι είχε ξεκινήσει ο Αριστεύς με τις ενισχύσεις , έστειλαν στην επαναστατημένη περιοχή δύο χιλιάδες οπλίτες και σαράντα καράβια με αρχηγούς τον Καλλία του Καλλιάδου και τέσσερις άλλους στρατηγούς. [1.61.2] Ο στρατός αυτός πήγε πρώτα στην Μακεδονία, όπου το πρώτο εκστρατευτικό σώμα από χίλιους οπλίτες είχε μόλις κυριέψει την Θέρμη και πολιορκούσε την Πύδνα. [1.61.3] Οι ενισχύσεις πήραν τη θέση κάτω από τα τείχη της Πύδνας, αλλά λίγο αργότερα οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να κάνουν ειρήνη και συμμαχία με τον Περδίκκα και να εκκενώσουν την Μακεδονία, επειδή τους πίεζε η κατάσταση στην Ποτίδαια όπου είχε φτάσει ο Αριστεύς. [1.61.4] Έφτασαν στην Βέροια και ύστερα στην Στρέψα που δοκίμασαν να την κυριέψουν χωρίς να το πετύχουν και πορεύτηκαν προς την Ποτίδαια. Ήσαν τρεις χιλιάδες οπλίτες Αθηναίοι και άλλοι πολλοί από τους συμμάχους τους και εξακόσιοι ιππείς Μακεδόνες του Φιλίππου και του Παυσανία. Εβδομήντα πολεμικά συνόδευαν τον στρατό πλέοντας κοντά στην ακτή. [1.61.5] Βραδυπορώντας, έφτασαν την τρίτη μέρα στην Γίγωνα όπου έστησαν στρατόπεδο.