Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.54.1-1.57.6)

[1.54.1] Τοιαῦτα τῶν Ἀθηναίων ἀποκριναμένων οἱ μὲν Κορίνθιοι τόν τε πλοῦν τὸν ἐπ᾽ οἴκου παρεσκευάζοντο καὶ τροπαῖον ἔστησαν ἐν τοῖς ἐν τῇ ἠπείρῳ Συβότοις· οἱ δὲ Κερκυραῖοι τά τε ναυάγια καὶ νεκροὺς ἀνείλοντο τὰ κατὰ σφᾶς ἐξενεχθέντα ὑπό τε τοῦ ῥοῦ καὶ ἀνέμου, ὃς γενόμενος τῆς νυκτὸς διεσκέδασεν αὐτὰ πανταχῇ, καὶ τροπαῖον ἀντέστησαν ἐν τοῖς ἐν τῇ νήσῳ Συβότοις ὡς νενικηκότες. [1.54.2] γνώμῃ δὲ τοιᾷδε ἑκάτεροι τὴν νίκην προσεποιήσαντο· Κορίνθιοι μὲν κρατήσαντες τῇ ναυμαχίᾳ μέχρι νυκτός, ὥστε καὶ ναυάγια πλεῖστα καὶ νεκροὺς προσκομίσασθαι, καὶ ἄνδρας ἔχοντες αἰχμαλώτους οὐκ ἐλάσσους χιλίων ναῦς τε καταδύσαντες περὶ ἑβδομήκοντα ἔστησαν τροπαῖον· Κερκυραῖοι δὲ τριάκοντα ναῦς μάλιστα διαφθείραντες, καὶ ἐπειδὴ Ἀθηναῖοι ἦλθον, ἀνελόμενοι τὰ κατὰ σφᾶς αὐτοὺς ναυάγια καὶ νεκρούς, καὶ ὅτι αὐτοῖς τῇ τε προτεραίᾳ πρύμναν κρουόμενοι ὑπεχώρησαν οἱ Κορίνθιοι ἰδόντες τὰς Ἀττικὰς ναῦς, καὶ ἐπειδὴ ἦλθον οἱ Ἀθηναῖοι, οὐκ ἀντεπέπλεον ἐκ τῶν Συβότων, διὰ ταῦτα τροπαῖον ἔστησαν. οὕτω μὲν ἑκάτεροι νικᾶν ἠξίουν· [1.55.1] οἱ δὲ Κορίνθιοι ἀποπλέοντες ἐπ᾽ οἴκου Ἀνακτόριον, ὅ ἐστιν ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ Ἀμπρακικοῦ κόλπου, εἷλον ἀπάτῃ (ἦν δὲ κοινὸν Κερκυραίων καὶ ἐκείνων) καὶ καταστήσαντες ἐν αὐτῷ Κορινθίους οἰκήτορας ἀνεχώρησαν ἐπ᾽ οἴκου, καὶ τῶν Κερκυραίων ὀκτακοσίους μὲν οἳ ἦσαν δοῦλοι ἀπέδοντο, πεντήκοντα δὲ καὶ διακοσίους δήσαντες ἐφύλασσον καὶ ἐν θεραπείᾳ εἶχον πολλῇ, ὅπως αὐτοῖς τὴν Κέρκυραν ἀναχωρήσαντες προσποιήσειαν· ἐτύγχανον δὲ καὶ δυνάμει αὐτῶν οἱ πλείους πρῶτοι ὄντες τῆς πόλεως. [1.55.2] ἡ μὲν οὖν Κέρκυρα οὕτω περιγίγνεται τῷ πολέμῳ τῶν Κορινθίων, καὶ αἱ νῆες τῶν Ἀθηναίων ἀνεχώρησαν ἐξ αὐτῆς· αἰτία δὲ αὕτη πρώτη ἐγένετο τοῦ πολέμου τοῖς Κορινθίοις ἐς τοὺς Ἀθηναίους, ὅτι σφίσιν ἐν σπονδαῖς μετὰ Κερκυραίων ἐναυμάχουν.
[1.56.1] Μετὰ ταῦτα δ᾽ εὐθὺς καὶ τάδε ξυνέβη γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις καὶ Πελοποννησίοις διάφορα ἐς τὸ πολεμεῖν. [1.56.2] τῶν γὰρ Κορινθίων πρασσόντων ὅπως τιμωρήσονται αὐτούς, ὑποτοπήσαντες τὴν ἔχθραν αὐτῶν οἱ Ἀθηναῖοι Ποτειδεάτας, οἳ οἰκοῦσιν ἐπὶ τῷ ἰσθμῷ τῆς Παλλήνης, Κορινθίων ἀποίκους, ἑαυτῶν δὲ ξυμμάχους φόρου ὑποτελεῖς, ἐκέλευον τὸ ἐς Παλλήνην τεῖχος καθελεῖν καὶ ὁμήρους δοῦναι, τούς τε ἐπιδημιουργοὺς ἐκπέμπειν καὶ τὸ λοιπὸν μὴ δέχεσθαι οὓς κατὰ ἔτος ἕκαστον Κορίνθιοι ἔπεμπον, δείσαντες μὴ ἀποστῶσιν ὑπό τε Περδίκκου πειθόμενοι καὶ Κορινθίων, τούς τε ἄλλους τοὺς ἐπὶ Θρᾴκης ξυναποστήσωσι ξυμμάχους. [1.57.1] ταῦτα δὲ περὶ τοὺς Ποτειδεάτας οἱ Ἀθηναῖοι προπαρεσκευάζοντο εὐθὺς μετὰ τὴν ἐν Κερκύρᾳ ναυμαχίαν· [1.57.2] οἵ τε γὰρ Κορίνθιοι φανερῶς ἤδη διάφοροι ἦσαν, Περδίκκας τε ὁ Ἀλεξάνδρου Μακεδόνων βασιλεὺς ἐπεπολέμωτο ξύμμαχος πρότερον καὶ φίλος ὤν. [1.57.3] ἐπολεμώθη δὲ ὅτι Φιλίππῳ τῷ ἑαυτοῦ ἀδελφῷ καὶ Δέρδᾳ κοινῇ πρὸς αὐτὸν ἐναντιουμένοις οἱ Ἀθηναῖοιξυμμαχίαν ἐποιήσαντο. [1.57.4] δεδιώς τε ἔπρασσεν ἔς τε τὴν Λακεδαίμονα πέμπων ὅπως πόλεμος γένηται αὐτοῖς πρὸς Πελοποννησίους, καὶ τοὺς Κορινθίους προσεποιεῖτο τῆς Ποτειδαίας ἕνεκα ἀποστάσεως· [1.57.5] προσέφερε δὲ λόγους καὶ τοῖς ἐπὶ Θρᾴκης Χαλκιδεῦσι καὶ Βοττιαίοις ξυναποστῆναι, νομίζων, εἰ ξύμμαχα ταῦτα ἔχοι ὅμορα ὄντα τὰ χωρία, ῥᾷον ἂν τὸν πόλεμον μετ᾽ αὐτῶν ποιεῖσθαι. [1.57.6] ὧν οἱ Ἀθηναῖοι αἰσθόμενοι καὶ βουλόμενοι προκαταλαμβάνειν τῶν πόλεων τὰς ἀποστάσεις (ἔτυχον γὰρ τριάκοντα ναῦς ἀποστέλλοντες καὶ χιλίους ὁπλίτας ἐπὶ τὴν γῆν αὐτοῦ, Ἀρχεστράτου τοῦ Λυκομήδους μετ᾽ ἄλλων † δέκα † στρατηγοῦντος) ἐπιστέλλουσι τοῖς ἄρχουσι τῶν νεῶν Ποτειδεατῶν τε ὁμήρους λαβεῖν καὶ τὸ τεῖχος καθελεῖν, τῶν τε πλησίον πόλεων φυλακὴν ἔχειν ὅπως μὴ ἀποστήσονται.

[1.54.1] Μετά την απόκριση αυτή των Αθηναίων, οι Κορίνθιοι άρχισαν να ετοιμάζονται για την επιστροφή και έστησαν τρόπαιο στα ηπειρωτικά Σύβοτα. Οι Κερκυραίοι μάζεψαν τους νεκρούς και τα ναυάγια τα οποία είχαν εκβράσει στις ακτές τους το κύμα και ο άνεμος που είχε σηκωθεί την νύχτα και τα είχε σκορπίσει παντού, κι έστησαν και αυτοί, σαν νικητές, τρόπαιο στο νησί Σύβοτα. [1.54.2] Οι δύο αντίπαλοι διεκδικούσαν την νίκη με διαφορετική ο καθένας αντίληψη. Οι Κορίνθιοι είχαν επικρατήσει σ᾽ όλη τη διάρκεια της ναυμαχίας έως τη νύχτα και τούτο τους είχε επιτρέψει να μαζέψουν τα περισσότερα από τα ναυάγια και τους νεκρούς τους. Είχαν πιάσει περισσότερους από χίλιους αιχμαλώτους και είχαν βυθίσει περί τα εβδομήντα καράβια. Γι᾽ αυτό έστησαν τρόπαιο. Οι Κερκυραίοι είχαν καταστρέψει τριάντα τουλάχιστον καράβια και, από την στιγμή που είχαν φτάσει οι Αθηναίοι, είχαν μαζέψει τους νεκρούς και τα ναυάγιά τους. Εκτός απ᾽ αυτό, την προηγούμενη, οι Κορίνθιοι είχαν υποχωρήσει όταν είχαν δει τα αθηναϊκά καράβια. Και αφότου είχαν φτάσει οι Αθηναίοι, οι Κορίνθιοι δεν είχαν τολμήσει να βγουν απ᾽ το λιμάνι τους, στα Σύβοτα. Γι᾽ αυτό και έστησαν οι Κερκυραίοι τρόπαιο. Έτσι, και οι δύο αντίπαλοι διεκδικούσαν την νίκη.
[1.55.1] Οι Κορίνθιοι, καθώς επέστρεφαν, κυρίεψαν με δόλο το Ανακτόριο που βρίσκεται στο στόμιο του Αμπρακικού κόλπου —κοινή αποικία της Κορίνθου και της Κέρκυρας—, εγκατέστησαν Κορίνθιους αποίκους και γύρισαν στην Κόρινθο, όπου πούλησαν οκτακόσιους Κερκυραίους που ήσαν δούλοι και φυλάκισαν διακόσιους πενήντα τους οποίους φρόντιζαν πολύ με την ελπίδα ότι, όταν θα επέστρεφαν στην Κέρκυρα, θα μπορούσαν να μεταστρέψουν την πολιτική της υπέρ της Κορίνθου. Και τούτο επειδή τύχαινε οι περισσότεροι από τους αιχμαλώτους αυτούς να είναι από τα πρώτα ονόματα της Κέρκυρας. [1.55.2] Έτσι, λοιπόν, έληξε ο πόλεμος με τους Κορινθίους, σώθηκε η Κέρκυρα και η αθηναϊκή μοίρα έφυγε από το νησί. Τούτο ήταν η πρώτη αφορμή πολέμου των Κορινθίων εναντίον των Αθηναίων. Παρά τις σπονδές είχαν ναυμαχήσει εναντίον τους στο πλευρό των Κερκυραίων.
[1.56.1] Αμέσως μετά απ᾽ αυτά έγιναν τα ακόλουθα που προκάλεσαν νέες διαφορές μεταξύ Αθηναίων και Πελοποννησίων και οδήγησαν στον πόλεμο. [1.56.2] Ενώ οι Κορίνθιοι ετοιμάζονταν να τους εκδικηθούν, οι Αθηναίοι κατάλαβαν την έχθρα τους και έστειλαν διαταγή στους Ποτιδαιάτες (που κατοικούν στον ισθμό της Παλλήνης και ήσαν τότε, αν και Κορίνθιοι άποικοι, σύμμαχοι της Αθηνάς και πλήρωναν φόρο) να κατεδαφίσουν το τείχος που είχαν προς την Παλλήνη, να δώσουν ομήρους και να διώξουν, χωρίς να ξαναδεχτούν πια άλλους, τους αντιπροσώπους που έστελνε κάθε χρόνο η Κόρινθος σαν μητρόπολη που ήταν. Οι Αθηναίοι φοβήθηκαν μήπως οι Ποτιδαιάτες, επηρεαζόμενοι από τον Περδίκκα και τους Κορίνθιους, αποστατήσουν παρασύροντας και άλλους συμμάχους των Αθηναίων στην περιοχή της Θράκης.
[1.57.1] Τα προληπτικά αυτά μέτρα εναντίον των Ποτιδαιατών τα πήραν οι Αθηναίοι αμέσως μετά την ναυμαχία της Κέρκυρας, [1.57.2] επειδή οι Κορίνθιοι δεν έκρυβαν πια την έχθρα τους και ο Περδίκκας, γιος τους Αλέξανδρου, βασιλεύς της Μακεδονίας έως τότε φίλος και σύμμαχος των Αθηναίων, είχε γίνει πια εχθρός τους και τους πολεμούσε. [1.57.3] Είχε μεταστραφεί, επειδή οι Αθηναίοι έκαναν συμμαχία με τον αδελφό του Φίλιππο και με τον Δέρδα, που ήσαν και οι δύο αντίπαλοί του. [1.57.4] Ο Περδίκκας, ανήσυχος γι᾽ αυτά, εργαζόταν για να προκαλέσει πόλεμο μεταξύ Αθηναίων και Πελοποννησίων στέλνοντας αντιπροσώπους στους Λακεδαιμονίους και προσπαθούσε να προσεταιριστεί τους Κορινθίους για να ετοιμάσει την αποστασία της Ποτίδαιας. [1.57.5] Είχε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τους Χαλκιδείς και τους Βοττιαίους —συνορεύουν με την Θράκη— για να τους παρασύρει κι αυτούς σε αποστασία. Θεωρούσε ότι, αν είχε συμμάχους τους γείτονές του, θα μπορούσε ευκολότερα να κάνει πόλεμο. [1.57.6] Οι Αθηναίοι τα έμαθαν όλα αυτά και θέλησαν να προλάβουν τις αποστασίες. Έτυχε να στέλνουν τότε εναντίον του Περδίκκα τριάντα πολεμικά και χίλιους οπλίτες με αρχηγό τον Αρχέστρατο του Λυκομήδους και άλλους τέσσερις. Έδωσαν εντολή στους στρατηγούς τους να πάρουν ομήρους από την Ποτίδαια, να κατεδαφίσουν το προς την Παλλήνη τείχος τους και να επιτηρούν τις πολιτείες της περιοχής για να μην αποστατήσουν.