[6.56.1] Στους βασιλιάδες οι Σπαρτιάτες έχουν δώσει τα εξής προνόμια: δυο ιερατικά αξιώματα, του Δία του Λακεδαίμονος και του Δία του Ουρανίου· και να κηρύσσουν πόλεμο εναντίον όποιας χώρας θέλουν, και σ᾽ αυτό κανένας Σπαρτιάτης να μη τους εμποδίζει· σ᾽ ενάντια περίπτωση, σ᾽ αυτό τον πολίτη καταλογίζεται ανοσιούργημα· στις εκστρατείες να βαδίζουν πρώτοι οι βασιλιάδες, αλλά στην επιστροφή να γυρίζουν τελευταίοι· κι εκατό επίλεκτοι άντρες να ᾽ναι η φρουρά τους στην εκστρατεία· να ᾽χουν στη διάθεσή τους όσα ζώα θέλουν για τις θυσίες που προσφέρουν όταν ο στρατός βγαίνει από τα σύνορα της Λακωνίας και να δικαιούνται τα δέρματα και τη νεφραμιά όλων των ζώων που θυσιάζουν.
[6.57.1] Αυτά τα προνόμια τους έχουν δοθεί για καιρό πολέμου, ενώ τα άλλα, για τον καιρό της ειρήνης, έχουν ως εξής: όποτε γίνεται δημόσια θυσία, οι βασιλιάδες να έχουν την πρώτη θέση στο δείπνο κι απ᾽ αυτούς ν᾽ αρχίζει η διανομή, και να δίνουν απ᾽ όλα τα πάντα στον καθένα από τους δυο τους διπλή μερίδα απ᾽ ό,τι στους άλλους συνδαιτυμόνες· κι αυτοί να προσφέρουν πρώτοι σπονδές και δικά τους να είναι τα δέρματα των ζώων της θυσίας. [6.57.2] Και σε κάθε νέα σελήνη και στις εφτά κάθε μηνός να δίνει το δημόσιο στον καθένα τους ένα ζώο χωρίς κουσούρι για θυσία στο ναό του Απόλλωνα, κι ένα μέδιμνο αλεύρι, και κρασί το ένα τέταρτο της λακωνικής μεζούρας· να κάθονται σ᾽ όλους τους αγώνες στην πρώτη σειρά, σε θέσεις διακεκριμένες. Δική τους αρμοδιότητα να είναι να διορίζουν προξένους όποιους πολίτες θέλουν αυτοί, όπως και να εκλέγει ο καθένας από τους δυο τους κι από δυο Πυθίους (Πύθιοι είναι οι απεσταλμένοι για χρησμό στους Δελφούς· αυτοί παίρνουν το γεύμα τους στα επίσημα δείπνα μαζί με τους βασιλιάδες). [6.57.3] Αν τώρα οι βασιλιάδες δεν πάνε στο δείπνο, να τους στέλνουν στο σπίτι του καθενός τους δυο χοίνικες αλεύρι και μια κοτύλη κρασί, αν όμως είναι παρόντες, να τους δίνεται διπλή μερίδα απ᾽ όλα· με τον ίδιο ακριβώς τρόπο να τους τιμούν οι ιδιώτες, όταν τους καλούν σε δείπνο στο σπίτι τους. [6.57.4] Κι αυτοί να έχουν στη φύλαξή τους τους χρησμούς που δίνονται στην πόλη, να τους ξέρουν όμως και οι Πύθιοι. Δικαστική δικαιοδοσία αποκλειστική έχουν οι βασιλιάδες μονάχα για τις εξής υποθέσεις: για τις παρθένες που μένουν μοναδικές κληρονόμοι του πατέρα τους, ποιός ταιριάζει να τις παντρευτεί, αν δεν τις έχει αρραβωνιάσει ο πατέρας τους, επίσης για τους δημόσιους δρόμους· [6.57.5] κι αν κάποιος θέλει να υιοθετήσει παιδί, η υιοθεσία να γίνεται μπροστά στον βασιλιά. Και να παίρνουν μέρος στις συνεδρίες της γερουσίας, που έχει είκοσι οχτώ μέλη· κι αν δεν παραστούν, οι γερουσιαστές που είναι στενότεροι συγγενείς τους να έχουν τις τιμές των βασιλιάδων: να δίνουν τις δυο ψήφους τους και τρίτη τη δική τους.
[6.58.1] Λοιπόν αυτές οι τιμές έχουν δοθεί από την πόλη των Σπαρτιατών στους βασιλιάδες, όσο είναι στη ζωή, ενώ, όταν πεθαίνουν, οι εξής: καβαλάρηδες αναγγέλλουν το θάνατό τους ένα γύρο σ᾽ όλη την επικράτεια της Σπάρτης, ενώ στην πόλη της Σπάρτης απ᾽ άκρη σ᾽ άκρη γυναίκες γυροφέρνουν κρούοντας κάτι τύμπανα που μοιάζουν με λεκάνες. Λοιπόν, όταν γίνει κι αυτό με τον τρόπο που είπαμε, ο νόμος υποχρεώνει να ντυθούν στα κουρέλια δυο ελεύθερα άτομα από κάθε οικογένεια, ένας άντρας και μια γυναίκα· όσους δεν το κάνουν αυτό, τους περιμένουν μεγάλες ποινές. [6.58.2] Έτσι οι Λακεδαιμόνιοι έχουν το ίδιο έθιμο για το θάνατο των βασιλιάδων τους με τους βαρβάρους της Ασίας· γιατί οι περισσότεροι από τους βαρβάρους κρατούν το ίδιο έθιμο στους θανάτους των βασιλιάδων· δηλαδή, όταν πεθάνει ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων, πρέπει απ᾽ όλη τη Λακωνία ν᾽ ακολουθήσει υποχρεωτικά τη νεκρική πομπή, εκτός απ᾽ τους Σπαρτιάτες, κι ένας ορισμένος αριθμός από τους περιοίκους· [6.58.3] λοιπόν, αφού συγκεντρωθούν στο ίδιο μέρος πολλές χιλιάδες απ᾽ αυτούς τους περιοίκους κι από τους είλωτες κι από τους ίδιους τους Σπαρτιάτες, γυναίκες κι άντρες μαζί, χτυπούν με μανία τα μέτωπά τους και βγάζουν γενναία σκουξίματα λέγοντας κάθε φορά πως ο τελευταίος αυτός βασιλιάς που πέθανε και τον θάβουν στάθηκε ο πρώτος και καλύτερος. Κι αν κάποιος βασιλιάς πεθάνει στον πόλεμο, κατασκευάζουν ένα ομοίωμά του και κάνουν την εκφορά του σε καλοστρωμένο φέρετρο. Και μετά την ταφή του, για δέκα μέρες δε γίνεται δημόσια συγκέντρωση ούτε οργανώνεται συνέλευση για εκλογή αρχόντων, αλλά κρατούν πένθος αυτές τις μέρες.
[6.59.1] Και σε κάτι ακόμη συμφωνούν με τους Πέρσες, σε τούτο· όταν πεθάνει ο βασιλιάς τους και στο θρόνο ανεβεί άλλος βασιλιάς, ετούτος που παίρνει την εξουσία χαρίζει τα χρέη που είχε κάθε Σπαρτιάτης στο βασιλιά ή στο δημόσιο. Το ίδιο και στους Πέρσες, ο βασιλιάς που ανεβαίνει στο θρόνο χαρίζει σ᾽ όλες τις πόλεις το φόρο που χρωστούσαν στον προκάτοχό του.
[6.60.1] Και με τους Αιγυπτίους συμφωνούν οι Λακεδαιμόνιοι σ᾽ ετούτο· οι κήρυκες κι οι αυλητές κι οι μάγειροί τους κληροδοτούν την τέχνη τους στα παιδιά τους, κι ο γιος του αυλητή γίνεται αυλητής, κι ο γιος του μάγειρα μάγειρας, κι ο γιος του κήρυκα κήρυκας· δεν παίρνουν τη θέση τους άλλοι με λαμπρότερη φωνή, αλλά αυτοί παίρνουν τη θέση του πατέρα τους. Λοιπόν έτσι γίνονται αυτά.